तारापूर अणुऊर्जा प्रकल्प हा पालघर जिल्ह्यातील तारापूर येथे स्थित आहे. स्थान आणि विस्तार : तारापूर अणुऊर्जा प्रकल्पाचे स्थान भारताच्या पश्चिम किनाऱ्याजवळ आहे. महाराष्ट्र राज्याच्या पालघर जिल्ह्यात अरबी समुद्राच्या किनाऱ्यावर मुंबईच्या…
अर्थ : संशोधन म्हणजे पुन्हा पुन्हा शोधणे, काळजीपूर्वक परीक्षण करणे. संशोधन म्हणजे सध्या अस्तित्वात असणाऱ्या ज्ञानाचे व माहितीचे प्रमाणीकरण करून नवीन ज्ञानाची भर टाकण्यासाठी केलेले प्रणाली गत परीक्षण होय. फ्रेंच रूथ…
[latexpage] जी संख्या समान अंतरावरील बिंदूंद्वारे द्विमितीय सुसम बहुभुजाकृतीच्या स्वरूपात दाखवता येते, त्या संख्येला बहुकोनी संख्या म्हणतात. बहुकोनी संख्या हा द्विमीतीय फिगरेट संख्यांचा एक प्रकार आहे. कोणतीही पहिली बहुकोनी संख्या…
विकसनशील देशांच्या संदर्भात विशेषत्वाने वापरली जाणारी एक अर्थशास्त्रीय संकल्पना. भांडवल उत्पादन गुणोत्तर मुख्यत्वे दोन प्रकारचे आहेत. एक सरासरी भांडवल उत्पादन गुणोत्तर (ACOR) आणि दुसरे सीमांत भांडवल उत्पादन गुणोत्तर (ICOR). यांपैकी…
आधुनिक काळातील कल्याणकारी राज्यव्यवस्थेचे व्यवच्छेदक लक्षण म्हणजे सरकारद्वारे होणारा सार्वजनिक खर्च होय. जर्मन अर्थतज्ज्ञ ॲडॉल्फ वॅगनर यांनी एकोणिसाव्या शतकाच्या उत्तरार्धात आपल्या संशोधनाद्वारे राज्य सरकारच्या वाढत्या कार्यासंबंधिचा सिद्धांत प्रस्थापित केला, जो…
रत्नागिरी जिल्ह्यामधील गुहागर तालुक्यातील सागरी किल्ला. हा शास्त्री नदीच्या खाडीच्या मुखावर उत्तर तीरावर जयगड किल्ल्याच्या समोरच्या भूशिरावर समुद्रसपाटीपासून १० मी. उंचीवर आहे. येथील तवसाळ गावातून पडवे गावाकडे जाणाऱ्या डांबरी रस्त्यावरून…
ॲबे फारिया : (३१ मे १७५६ – २० सप्टेंबर १८१९). प्रसिद्ध ख्रिस्ती धर्मोपदेशक व संमोहनशास्त्राचा अभ्यासक. पूर्ण नाव जोसे कस्टोडिओ दि फारिया. धर्मोपदेशक झाल्यानंतर ‘ॲबे फारियाʼ या नावाने परिचित. त्याचा…
गौतम झुआन : (७१२–७७६). प्राचीन चीनमधील भारतीय वंशाचा एक प्रशासकीय अधिकारी व राजज्योतिषी. त्याच्या कुटुंबाचा मूळपुरुष गौतम प्रज्ञारुची नामक वाराणसीतील ब्राह्मण होता. त्याला धर्मज्ञान आणि अजित असे दोन पुत्र होते.…
डच-आंग्रे लढाई : (६-७ जानेवारी १७५४). महाराष्ट्राच्या पश्चिम किनारपट्टीजवळील अरबी समुद्रात आंग्रे घराण्यातील पराक्रमी वीर तुळाजी आंग्रे आणि डच यांच्यात झालेली प्रसिद्ध आरमारी लढाई. ही लढाई विजयदुर्ग किल्ल्याजवळ झाली असावी.…
स्प्रेंगल, मॉतेऑस क्रिस्ट्यॉन : (२४ ऑगस्ट १७४६ – ७ जानेवारी १८०३). जर्मन भूगोलज्ञ आणि इतिहासकार. जर्मनीतील (तत्कालीन स्वतंत्र मेकलेनबुर्ग राज्यात) रोस्टॉक या शहरात एका श्रीमंत व्यापाऱ्याच्या घरी त्याचा जन्म झाला.…
दया कृष्ण : (१७ सप्टेंबर १९२४—५ ऑक्टोबर २००७). विसाव्या शतकातील उल्लेखनीय आणि प्रेरणादायी भारतीय तत्त्वज्ञ. उत्तरप्रदेशमधील मेरठ येथे त्यांचा जन्म झाला. त्यांचे शिक्षण सनातन धर्मशाळेत, हिंदू महाविद्यालयात व नंतर दिल्ली…
नत्थू खाँ : (१८७५ – १९४०). हिंदुस्थानी संगीतातील दिल्ली घराण्याचे ख्यातकीर्त तबलावादक. त्यांच्या जन्म मृत्यूच्या निश्चित तारखा ज्ञात नाहीत. त्यांचा जन्म दिल्ली येथे झाला. दिल्ली घराण्याचे प्रख्यात तबलावादक उस्ताद बोलीबक्ष…
कायकिणी, दिनकर दत्तात्रय : (२ ऑक्टोबर १९२७ - २३ जानेवारी २०१०). हिंदुस्थानी संगीतातील आग्रा घराण्याचे शैलीदार गायक, गुरू, वाग्गेयकार, संगीतज्ज्ञ व आयोजक. त्यांचा जन्म मुंबई येथे झाला. त्यांचे आई-वडील दोघांनाही…
संधिपाद संघातील कवचधारी क्रस्टेशिया (Crustacea) वर्गातील मॅलॅकोस्ट्रॅका (Malacostraca) उपवर्गातील (मऊ कवच असणारे कवचधारी प्राणी) डेकॅपोडा गणातील (Decapoda; दशपाद असलेल्या प्राण्यांचा गण) पिनिडी (Penaeidae) कुलात सागरी कोळंबीचा समावेश होतो. हीचे शास्त्रीय…
कोणता पदार्थ अस्तित्वात आहे, हे पाहण्याची सोपी कसोटी जॉर्ज बर्क्लीने (१६८५‒१७५३) दिली आहे. त्याचे सूत्र म्हणजे लॅटिन भाषेत “एसे एस्ट पर्सिपी”(किंवा पर्किपी/पर्चिपी) या नावाने दिले आहे. इंग्रजीतल्या ‘Existence is Perception’…