पृष्ठवंशी संघाच्या सरीसृप वर्गाच्या (Reptilia) स्क्वॅमाटा-सरडा (Squamata-Lijzard) गणातील इग्विनिआ (Iguania) उपगणातील इग्वानिडी (Iguanidae) कुलातील सरड्यासारखा दिसणारा परंतु, त्याच्यापेक्षा मोठा प्राणी. इग्वानाच्या ८ प्रजाती व सु. ३० जाती आहेत. त्याच्या इग्वाना…
[latexpage] मीटर (m) हे दोन स्थानांमधील अंतर मोजण्याचे मेट्रिक पद्धतीतील मुख्य एकक आहे. सामान्यपणे विज्ञानाच्या विविध शाखांमधील कामकाजात मीटर या एककाचा वापर केला जातो. तसेच काही देशांचा अपवाद वगळता जगभर…
मध्य प्रदेशातील एक प्रसिद्ध प्राचीन संस्थान. विंध्यांचल पर्वतरांगेच्या बुंदेलखंड भागातील अशोकनगर जिल्ह्यातील चंदेरी हे शहर चंद्रगिरी आणि चंद्रपूरम या नावांनीही परिचित आहे. लोकसंख्या सु. ३३,०८१ (२०११). श्रीकृष्णाचा आतेभाऊ शिशुपाल याने…
बाजारात एकाच नावाची अनेक उत्पादने असतात, पण ती निरनिराळ्या ठिकाणाहून आलेली असतात. त्यांच्या उगमस्थानाप्रमाणे त्यांचे गुण व दर्जाही निरनिराळे असतात. अशा वेळी ग्राहकांचा गोंधळ होऊ नये, म्हणून ते उत्पादन कोणत्या…
विल्श्टॅट्टर, रिखार्ड मार्टीन (३ ऑगस्ट, १८७२ – ३ ऑगस्ट, १९४२) रिखार्ड यांचे शिक्षण न्यूरेंबर्ग तांत्रिक शाळेत पूर्ण झाल्यावर त्यांनी म्यूनिक (Munich) विद्यापीठात रसायनशास्त्र विभागात अॅडोल्फ व्हॉन बेयर (Adolph von Baeyer)…
मॉरिस, डेस्मंड (जॉन) (२४ जानेवारी १९२८ - ) डेस्मंड मॉरिस यांचा जन्म पुर्टॉन, विल्टशायर येथे डेस्मंड जॉन मॉरिस मार्जोरी आणि हॅरी मॉरिस यांच्या पोटी झाला. नंतर मॉरिस कुटुंब स्विन्डन येथे…
एरियूजेना, जोहॅनीझ स्कॉटस : (सु. ८१०—८७७?). आयरिश तत्त्ववेत्ता, ख्रिस्ती धर्मशास्त्रवेत्ता, नव-प्लेटोवादी, भाषाकोविद आणि कवी. जोहनीझ स्कोटस किंवा जॉन स्कॉटस एरिजेना या नावांनीही तो ओळखला जातो. आयर्लंडमधील जन्म म्हणून एरिजेना हे…
नादिरशाह : (१२/२२ ? ऑक्टोबर १६८८ – ९ मे /१९ जून ? १७४७). इराणचा एक बादशहा. तहमास्प कूलीखान किंवा नादीर कुलीबेग या नावांनीही तो इतिहासात प्रसिद्ध आहे. त्याचा जन्म खोरासान…
गिरिजादेवी : (८ मे १९२९ – २४ ऑक्टोबर २०१७). हिंदुस्थानी शास्त्रीय व उपशास्त्रीय संगीतातील ख्यातनाम ठुमरी गायिका. त्या बनारस आणि सेनिया घराण्याचे प्रतिनिधित्व करीत होत्या. त्यांचा जन्म बनारस (उत्तरप्रदेश) येथे…
योगासनाचा एक प्रकार. या आसनात शरीराची रचना तरंगत्या नौकेसारखी भासते म्हणून या आसनाला नौकासन म्हणतात. हठयोगाच्या प्रमुख ग्रंथात या आसनाचा निर्देश आढळत नाही. परंतु, ‘कपाल कुरण्टक योग’ या सुमारे १५० वर्षांपूर्वीच्या…
अण्वस्त्रांचा, अणुतंत्रज्ञानाचा प्रसार रोखणे, अणूऊर्जेचा वापर शांततेसाठी करण्यास प्रोत्साहन देणे, आण्विक निःशस्त्रीकरण आणि पूर्ण निःशस्त्रीकरणाचे उद्दिष्ट साध्य करण्यासाठी आंतरराष्ट्रीय स्तरावरील ऐतिहासिक असा अण्वस्त्रप्रसारबंदी करार (NPT) करण्यात आला. सतरा देशांच्या निःशस्त्रीकरणाच्या…
डी. आय. एन. ही संज्ञा Deutsches Institut für Normung या जर्मन प्रमाणसंस्थेचे संक्षिप्त रूप आहे. डीआयएन ही जर्मन देशाची राष्ट्रीय पातळीवरची जीवनावश्यक वस्तूंची प्रमाणे तयार करणारी संस्था आहे व ती…
मिश्र, सामताप्रसाद : (२० जुलै १९२०–३१ मे १९९४). प्रसिद्ध भारतीय शास्त्रीय संगीतकार व बनारस घराण्याचे तबलावादक. त्यांचा जन्म वाराणसी (उत्तर प्रदेश) येथील कबीर चौरा येथे नामांकित तबलावादकांच्या घराण्यात झाला. गुडाई (गुदई)…
दॅयान, मोशे : (२० मे १९१५ – १६ ऑक्टोबर १९८१). इझ्राएलचा एक सेनानी व मुत्सद्दी. त्याचा जन्म सधन ज्यू कुटुंबात दगानीया (पॅलेस्टाइन) येथे झाला. वडील श्मुएल शेतकरी होते. त्यांनी सहकारी…
दांताँ, झॉर्झ झाक : (२६ ऑक्टोबर १७५९–५ एप्रिल १७९४). फ्रेंच राज्यक्रांतीतील एक प्रभावी वक्ता व मुत्सद्दी. त्याचा जन्म आर्सीस्यूरोब ऑबे (शँपेन) येथे एका मध्यमवर्गीय कुटुंबात झाला. त्याचे वडील झाक एक…