निसर्गातील वनस्पती, पक्षी, प्राणी, कीटक इत्यादी विविध प्रकारचे सजीव तसेच डोंगर, खडक, माती अशा निर्जीव वस्तू यांमध्ये आपल्याला अनेकविध रंग दिसतात. थोडक्यात निसर्गामध्ये विविध प्रकारच्या आकर्षक रंगांची मुक्त उधळण पहावयास…
सामाजिक, आर्थिक, औद्योगिक अशा विविध क्षेत्रांतील विकासात ऊर्जेचे महत्त्व अनन्यसाधारण आहे. ऊर्जेचा अपुरा पुरवठा झाल्यास विकासाचे उपक्रम राबवण्यावर मर्यादा येतात. तसेच तंत्रज्ञानाचा विकासही मंदावतो. या गोष्टी देशाच्या आर्थिक वाढीस प्रतिकूल…
व्यक्ती आणि संस्था यांच्या आर्थिक प्रक्रियेशी, त्यांच्या वर्तणुकीशी संबंधित असणारा एक मानसशास्त्रीय अभ्यास वर्तनवादी अर्थशास्त्रात केला जातो. पारंपरिक अर्थशास्त्रात व्यक्ती नेहमीच विवेकपूर्ण रितीने, विविध अर्थशास्त्रीय सिद्धांतानुसार वर्तन करत असते. व्यक्ती…
आयुर्वेदातील एक वैशिष्ट्यपूर्ण संकल्पना. याला रसायनी, नाडी, पंथ, मार्ग, शरीर छिद्र, संवृत, असंवृत, स्थान, आशय आणि निकेत असे पर्यायी शब्द देखील आहेत. मानवी शरीर हे पंचमहाभूतांनी तयार झालेले आहे. त्यातील…
एखाद्या प्रदेशातील किंवा भागातील वंचितता दर्शविण्यासाठी मोजला जाणारा निर्देशांक म्हणजे वंचितता निर्देशांक होय. वंचितता हा शब्द व्यक्तीला त्याच्या मूलभूत गरजा पूर्ण करण्यासाठी असमर्थता दर्शवितो आणि हे लोकांना विकासाच्या प्रक्रियेमध्ये सहभागी…
कर्ज घेऊन व मालमत्तेची विक्री करून मिळालेला पैसा आणि मालमत्ता निर्माण करण्यासाठी लागणारा खर्च व कर्जाचे वाटप केल्याने होणारा खर्च यांची एकत्रित मांडणी म्हणजे भांडवली अंदाजपत्रक होय. भांडवली अंदाजपत्रक ही…
आयुर्वेदात विविध धातूंचा उपयोग औषधी स्वरूपात केला जातो. हे धातू वेगवेगळ्या पद्धतींनी शुद्ध करून ते शरीरात कुठल्याही प्रकारची हानी उत्पन्न करणार नाहीत अशा स्थितीत आणले जातात. नंतर त्यांचा वापर औषधांमध्ये…
त्रयोपस्तंभ या शब्दाची फोड ‘त्रय उपस्तंभ’ अशी होते. त्रय उपस्तंभ म्हणजे 'तीन खांब'. आयुर्वेदानुसार आरोग्याची इष्टतम अवस्था किंवा 'स्वास्थ्य' हे आहार, निद्रा आणि ब्रह्मचर्य या तीन उपस्थंभांवर अवलंबून असते. चरकसंहितेनुसार…
लक्झेम्बर्ग, रोझा (Luxemburg, Rosa) : (५ मार्च १८७१ – १५ जानेवारी १९१९). प्रसिद्ध पोलिश अर्थतज्ज्ञ, तत्त्वज्ञानी. रोझा यांचा जन्म पोलंडमधील एका ज्यू कुटुंबात झाला. त्या वेळी पोलंड हा देश रशियन…
अमेरिकेच्या संयुक्त संस्थानांच्या केंद्रीय बँकिंग प्रणालीची एक महत्त्वपूर्ण अधिकोष प्रणाली. या प्रणालीस द फेड किंवा संघनिधी अधिकोष या नावानेही ओळखले जाते. या अधिकोषाची स्थापना इ. स. २३ डिसेंबर १९१३ रोजी…
उंच भागात पडणाऱ्या पावसाचे पाणी वेगवेगळ्या मार्गांनी एकत्र येऊन एका प्रवाहाला मिळते आणि तेथून पुढे ते एकत्रच वाहते, त्याला पाणलोट क्षेत्र म्हणतात. साधारणपणे ज्या ठिकाणचे भूपृष्ठ उंचसखल आहे, अशा ठिकाणीच…
क्रेडिट कार्ड म्हणजे एक प्रकारचे कर्ज असून ते रोख स्वरूपात न मिळता ते कार्डच्या स्वरूपात मिळते. क्रेडिट कार्डचा वापर पैशाप्रमाणे केला जाऊ शकतो आणि महिना अखेरीस खर्च केलेली रक्कम व्याजासहित…
आशियायी अर्थव्यवस्थांच्या सखोल अभ्यासावर आधारित एक प्रसिद्ध अर्थशास्त्रीय ग्रंथ. या ग्रंथाचे लेखन १९६८ मध्ये ख्यातनाम स्वीडिश अर्थतज्ज्ञ व समाजशास्त्रज्ञ कार्ल गन्नार मीर्दाल यांनी केले. हा ग्रंथ मीर्दाल आणि त्यांचे सहकारी…
मालेगाम समितीच्या शिफारशींची पडताळणी करणे आणि मान्यताप्राप्त व्यावसायिक रूपरेषा, व्यावसायिक आकार आणि आव्हानांची पडताळणी करून शिफारस करण्यासाठी स्थापन करण्यात आलेली एक समिती. भारतातील नागरी सहकारी पतसंस्थांना नवीन बँका म्हणून कार्य…
दुसऱ्या जागतिक युद्धानंतरची समृद्ध अमेरिका आणि दीर्घकाळ आत्यंतिक गरिबीशी झुंजणाऱ्या मानवी समाजाला चपखल लागू पडणारे परंपरागत आर्थिक ज्ञानावर आधारित वर्तणूक या विरोधाभासावर प्रामुख्याने प्रकाश टाकणारे एक पुस्तक. द अफ्लुएंट सोसायटी…