मराठी विश्वकोश

निखिल घोष (Nikhil Ghosh)

घोष, निखिल अक्षयकुमार : (२८ डिसेंबर १९१८—३ मार्च १९९५). ख्यातकीर्त तबलावादक, संगीतज्ञ, लेखक, सक्षम गुरु आणि “संगीत महाभारती” या संस्थेचे संस्थापक. त्यांचा जन्म हिंदुस्थानातील तत्कालीन पूर्व बंगाल प्रांतातील बारिसाल (आताचे…

ज्ञानप्रकाश घोष (Dnyanprakash Ghosh)

घोष, ज्ञानप्रकाश : (८ मे १९०९–१८ फेब्रुवारी १९९७). प्रसिद्ध भारतीय तबलावादक व हार्मोनियमवादक. त्यांचा जन्म संगीताचा समृद्ध वारसा असलेल्या घराण्यात कोलकाता येथे झाला. त्यांचे आजोबा द्वारकानाथ घोष यांनी भारतीय संगीताला…

रायझर (Riser)

साच्यामध्ये ओतलेला रस थंड होत जाईल तसतसे त्याचे आकारमान कमी होत जाते. हे आकुंचन भरून काढणे हा रायझर ठेवण्यामागचा प्रमुख उद्देश आहे. रायझर योग्य पद्धतीने कसे ठेवावेत हे समजण्यासाठी प्रथम…

सोडियम सिलिकेट पद्धत (Sodium Silicate Method)

ओल्या रेतीत (Green Sand) तयार केलेले साचे पुरेसे कठीण होत नाहीत व त्यांची ताकदही कमी असते. त्यामुळे लहान व कमी वजनाच्या कास्टिंगसाठी ही पद्धत जास्त उपयुक्त होती. अधिक जाडीच्या किंवा…

कवच पद्धतीचे साचेकाम (Shell Maulding Process)

ओल्या मातीतील साचेकामाला काही मर्यादा आहेत. त्यामध्ये किचकट भौमितिक आकार असलेली कास्टिंग काढणे अवघड जाते. तसेच कास्टिंगच्या मापांच्या अचूकतेवरसुद्धा मर्यादा येतात. त्यामुळे त्यात सुधारणा करण्याच्या प्रयत्नातून कवच पद्धतीचा शोध लागला.…

ओल्या रेतीतील समावेशके (Green Sand Additives)

कर्बयुक्त समावेशक (Crbonaceous Matter) म्हणून पारंपरिक पद्धतीत कोळशाची भुकटी (Coal Dust) वापरली जात असे. परंतु आता खास रीतीने कृत्रिम रीत्या तयार केलेली कार्बनयुक्त समावेशके उपलब्ध असून तीच वापरली जातात. कर्बयुक्त…

आनंदराव रामचंद्र लिमये (Anandrao Ramchandra Limaye)

लिमये, आनंदराव रामचंद्र : (२९ नोव्हेंबर १९२७—२५ मे १९९४). जयपूर घराण्याचे महाराष्ट्रातील एक थोर गायक. त्यांचा जन्म कोल्हापूरात झाला. आनंदरावांचे वडील रामचंद्र ऊर्फ भाऊसाहेब यांना गाण्याची विशेष आवड होती. या…

अवशेषांगे (Vestigial organs)

सजीवाच्या उत्क्रांतीमध्ये कमी विकसित किंवा कार्यक्षमता कमी झालेल्या शरीरातील काही अवयवांना अवशेषांगे (Vestigial organs) म्हणतात. लॅटिन भाषेमध्ये vestigium म्हणजे वाळूतून किंवा ओल्या मातीतून चालत गेल्यानंनतर उठलेल्या पावलांच्या खुणा. एखाद्या सजीवातील…

परकीय चलन व्यवस्थापन कायदा – फेमा (Foreign Exchange management Act – FEMA)

देशाच्या विकासामध्ये आंतरराष्ट्रीय व्यापाराचे अनन्यसाधारण महत्त्व आहे. परकीय व्यापारात सहभागी कंपन्यांमधील व्यवहार, परकीय बहुराष्ट्रीय कंपन्यांची भारतातील गुंतवणूक, चलनाची अदलाबदल आणि एकूणच परकीय कंपन्यांवर देखरेख ठेवण्यासाठी देशाला जे कायदे करावे लागतात,…

Read more about the article सी. आर. राव ॲडव्हान्सड् इंस्टिट्यूट ऑफ मॅथमेटिक्स, स्टॅटिस्टिक्स अँड कंप्यूटर सायन्स (C. R. Rao Advanced Institute of Mathematics, Statistics and Computer Science)

सी. आर. राव ॲडव्हान्सड् इंस्टिट्यूट ऑफ मॅथमेटिक्स, स्टॅटिस्टिक्स अँड कंप्यूटर सायन्स (C. R. Rao Advanced Institute of Mathematics, Statistics and Computer Science)

सी. आर. राव ॲडव्हान्सड् इंस्टिट्यूट ऑफ मॅथमेटिक्स, स्टॅटिस्टिक्स अँड कंप्यूटर सायन्स : (स्थापना - २००७) हैदराबाद येथे स्थापन झालेली सी. आर. राव ॲडव्हान्सड् इन्स्टिट्यूट ऑफ मॅथमेटिक्स, स्टॅटिस्टिक्स अँड कंप्यूटर सायन्स (सीआरआरएआयएमएससीएस) ही…