लवंग (Clove)

लवंग ही वनस्पती मिर्टेसी कुलातील असून तिचे शास्त्रीय नाव यूजेनिया कॅरिओफायलाटा (सायझिजियम ॲरोमॅटिकम) आहे. ती मूळची इंडोनेशियातील मोलूकू बेटांवरील असून तिची व्यापारी लागवड इंडोनेशिया, सेशेल्स, भारत, वेस्ट इंडीज, पाकिस्तान, श्रीलंका,…

रुद्राक्ष (Utrasum bead tree)

रुद्राक्ष हा एलिओकार्पेसी कुलातील वृक्ष असून त्याचे शास्त्रीय नाव एलिओकार्पस गॅनिट्रस आहे. त्याला रुधिरावृक्ष असेही म्हणतात. एलिओकार्पस प्रजातीत सु. ३५० जाती असून भारतामध्ये ३०–४५ जाती आढळतात. त्यांपैकी रुद्राक्ष ही एक…

यष्टी कीटक (Stick insect)

संधिपाद संघातील कीटक वर्गाच्या एक्सॉप्टेरिगोटा उपवर्गातील फॅस्मॅटोडी गणाच्या फॅस्मॅटिडी कुलामध्ये यष्टी कीटकांचा समावेश केला जातो. वनस्पतींची पाने किंवा काटक्या यासारखे त्यांचे रूप मिळतेजुळते असल्यामुळे त्यांना यष्टी कीटक म्हटले जात असावे.…

मोहरी (Black mustard)

मोहरी ही वनस्पती ब्रॅसिकेसी कुलातील असून तिचे शास्त्रीय नाव ब्रॅसिका नायग्रा आहे. कोबी व फुलकोबी या वनस्पतीदेखील याच कुलातील आहेत. मोहरी मूळची भूमध्य सामुद्रिक प्रदेशातील असून गेली हजारो वर्षे ती…

मोह (Mahua)

मोह हा वृक्ष सॅपोटेसी कुलातील असून त्याचे शास्त्रीय नाव मधुका लाँगिफोलिया आहे. बकुळ व चिकू हे वृक्षदेखील सॅपोटेसी कुलातील आहेत. मोह वृक्ष मूळचा भारतातील आहे. निलगिरी पर्वतापासून हिमालयाच्या शिवालिक रांगांपर्यंतच्या…

मोसंबे (Sweet lime)

लिंबू वर्गातील एक वनस्पती. मोसंबे वृक्ष रूटेसी कुलातील असून त्याचे शास्त्रीय नाव सिट्रस लिमेटा आहे. तो मूळचा आशियातील असून भूमध्य समुद्राच्या परिसरात मोठ्या प्रमाणात लागवडीखाली आहे. त्याच्या फळांना सामान्यपणे मोसंबी…

भुईरिंगणी (Yellow berried nightshade)

भुईरिंगणी ही वनस्पती सोलॅनेसी कुलातील असून तिचे शास्त्रीय नाव सोलॅनम झँथोकार्पम आहे. सोलॅनम प्रजातीत सु. १,५०० जाती असून भारतात त्यांपैकी सु. ४० जाती आढळतात. भारत, पाकिस्तान, नेपाळ, श्रीलंका, ऑस्ट्रेलिया, मलेशिया,…

Read more about the article भुईमूग (Peanut)
Peanuts

भुईमूग (Peanut)

शेंगदाण्यांसाठी वाढविले जाणारे क्षुप. भुईमूग ही वनस्पती फॅबेसी कुलातील असून तिचे शास्त्रीय नाव ॲरॅचिस हायपोजिया आहे. ती मूळची दक्षिण अमेरिकेतील असून सु. २००० वर्षांपूर्वीपासून ‍तिची लागवड करीत असल्याचा उल्लेख आहे.…

भुंगेरा (Beetle)

कीटक वर्गाच्या कोलिऑप्टेरा गणात (ढालपंखी गणात) भुंगेऱ्यांचा समावेश करण्यात येतो. त्यांना मुद्गल असेही म्हणतात. प्राणिसृष्टीमध्ये कीटक वर्ग हा संख्येने सर्वांत मोठा असून त्यात सु. १२  लाख जातींची नोंद आहे. यात…

भुंगा (Carpenter bee)

कीटक वर्गाच्या हायमेनॉप्टेरा (कलापंखी) गणाच्या झायलोकोपिडी (काष्ठनिवासी) कुलात भुंग्यांचा समावेश होतो. त्यांना भ्रमर व सुतारी भुंगा असेही म्हणतात. ते जगात सर्वत्र आढळत असून त्यांच्या सु. ५०० जाती आहेत. भारतात त्यांच्या…

भारद्वाज (Crow pheasant)

तांबूस-पिंगट रंगाची पिसे असलेला व प्रथमदर्शनी कावळ्यासारखा दिसणारा एक पक्षी. भारद्वाजाचा समावेश पक्षिवर्गाच्या क्युक्युलिफॉर्मिस गणाच्या क्युक्युलिडी कुलात होतो. त्याचे शास्त्रीय नाव सेंट्रोपस सायनेन्सिस आहे. कोकिळ, पावशा व चातक या पक्ष्यांचा…

भारंगी (Bharangi)

एक औषधी झुडूप. भारंगी ही वनस्पती व्हर्बिनेसी कुलातील असून तिचे शास्त्रीय नाव क्लेरोडेंड्रॉन सेरॅटम आहे. रॉथिका सेराटा अशा शास्त्रीय नावानेही ती ओळखली जाते. साग हा वृक्ष याच कुलातील आहे. भारंगी…

लिंबू (Lime)

(लाइम). लिंबू हा रूटेसी कुलाच्या सिट्रस प्रजातीतील मध्यम उंचीचा वृक्ष आहे. ईडलिंबू, पपनस, महाळुंग, मोसंबे, संत्रे व चकोतरा या वनस्पतीही याच प्रजातीतील आहेत. सिट्रस प्रजातीत प्रमुख चार जाती असून त्यांच्यातील…

ऱ्‍होडोडेंड्रॉन (Rhododendron)

आवृतबीजी फुलझाडांच्या एरिकेसी कुलातील एक प्रजाती. या प्रजातीमध्ये सु. १००० जाती असून या वनस्पतींमध्ये उंची, आढळ, फुलांचे रंग आणि उपयोग यांमध्ये विविधता आढळून येते. ऱ्‍होडोडेंड्रॉन प्रजाती मूळची आशिया, उत्तर अमेरिका,…

प्रजनन, मानवी (Human Reproduction)

प्रत्येक सजीव हा प्रजननाद्वारे अस्तित्वात आलेला असतो. सर्व सजीवांच्या प्रजननाचा आढावा प्रजनन नोंदीत घेतलेला आहे. पुढील नोंद मानवी प्रजननाविषयी आहे. मानवामध्ये प्रजनन लैंगिक पद्धतीने घडून येते. प्रजननासाठी आवश्यक असलेली इंद्रिये…