बांडगूळ ही इतर वृक्षांच्या फांद्यांवर वाढणारी एक परजीवी वनस्पती आहे. सपुष्प वनस्पतींच्या द्विदलिकित वर्गातील लोरँथेसी कुलातील सर्व वनस्पतींना सामान्यपणे बांडगूळ म्हणतात. बांडगुळाला काही वेळा जीवंतिका असेही म्हणतात. ती स्वत:चे अन्न…
रिठा हा पानझडी वृक्ष सॅपिंडेसी कुलातील असून त्याचे शास्त्रीय नाव सॅपिंडस ट्रायफोलिएटस आहे. लिची व बकुळ या वनस्पतीही सॅपिंडेसी कुलातील आहेत. रिठा मूळचा भारतातील असून त्याची लागवड पश्चिम बंगाल, बिहार,…
पाण्याचा प्रत्यक्ष किंवा अप्रत्यक्ष अभाव असणाऱ्‍या ठिकाणी वाढू शकणाऱ्‍या वनस्पतींना मरुवनस्पती म्हणतात. या वनस्पती खडकाळ जागी, वाळवंटी प्रदेश, मरुस्थळे, समुद्रकिनारे, खाजण तसेच आल्प्स प्रदेश आणि आर्क्टिक प्रदेश अशा ठिकाणी वाढलेल्या…
एक मूळभाजी. बीट या वनस्पतीचा समावेश ॲमरँटेसी कुलात होत असून तिचे शास्त्रीय नाव बीटा व्हल्गॅरिस आहे. बीट, चाकवत व पालक या वनस्पतींचा समावेश पूर्वी चिनोपोडिएसी कुलात होत असे. आता चिनोपोडिएसीचा…
बिबळा हा वृक्ष फॅबेसी कुलातील असून त्याचे शास्त्रीय नाव टेरोकार्पस मार्सुपियम आहे. हा वृक्ष मूळचा भारत, श्रीलंका आणि नेपाळ येथील आहे. तो भारतात गुजरात, उत्तर प्रदेश, पश्चिम बंगाल, बिहार, ओडिशा,…
एक तृणधान्य. बाजरी ही एकदलिकित वनस्पती पोएसी कुलातील असून तिचे शास्त्रीय नाव पेनिसेटम ग्लॉकम आहे. पे. टायफॉइडस अशा शास्त्रीय नावानेही ती ओळखली जाते. बाजरीचे मूलस्थान पश्चिम आफ्रिकेतील असून भारतात ती…
एक सागरी मासा. बांगड्याचा समावेश अस्थिमत्स्य वर्गाच्या पर्सिफॉर्मिस गणाच्या स्काँब्रिडी कुलात होतो. त्याचे शास्त्रीय नाव स्काँबर मायक्रोलेपिडोटस आहे. तांबडा समुद्र आणि पूर्व आफ्रिका येथील समुद्रकिनारा, भारताचा समुद्रकिनारा, चीनचा दक्षिण किनारा…
बदाम हा पानझडी वृक्ष रोझेसी कुलातील असून त्याचे शास्त्रीय नाव प्रूनस डल्किस आहे. गुलाब व नासपती या वनस्पतीही रोझेसी कुलातील आहेत. बदाम वृक्ष मूळचा इराणमधील असून त्याचा प्रसार इतरत्र झाला…
एक पाणपक्षी. बदकाचा समावेश पक्षिवर्गाच्या ॲनॅटिडी कुलामधील ॲनॅटिनी उपकुलात होतो. ॲनॅटिडी कुलाच्या अनेक उपकुलांपैकी काही उपकुलांतील पक्ष्यांनाही ‘बदके’ म्हणतात. ॲनॅटिनी उपकुलात सु. ४० प्रजाती असून त्यांच्या सु. १४६ जाती आहेत.…
(सेक्शुअली ट्रान्समिटेड इन्फेक्शन). शरीरसंबंधातून पारेषित होणारे संक्रामण. याचा लैंगिक पारेषित रोग किंवा गुप्तरोग असाही उल्लेख केला जातो. लैंगिक पारेषित संक्रामण ही संज्ञा जास्त वापरली जाण्याचे कारण म्हणजे विशिष्ट रोगाची लक्षणे…
वनस्पतींची पाने, खोड आणि फुले यांच्यामार्फत वनस्पतींमधील अतिरिक्त पाणी सूर्यप्रकाशात बाष्परूपाने बाहेर टाकण्याच्या प्रक्रियेला बाष्पोत्सर्जन म्हणतात. बाष्पोत्सर्जन आणि बाष्पीभवन या वेगवेगळ्या क्रिया आहेत. बाष्पोत्सर्जनाची क्रिया घडण्यासाठी ऊर्जेची गरज असते. वनस्पतींमध्ये…
पिवळी कण्हेर ही सदाहरित वनस्पती ॲपोसायनेसी कुलातील असून तिचे शास्त्रीय नाव थेवेशिया पेरुवियाना किंवा थेवेशिया नेरीफोलिया आहे. ती मूळची मेक्सिको, मध्य अमेरिका आणि वेस्ट इंडीज येथील आहे. भारतात ती रस्त्यांच्या…
सॅपिंडेसी कुलातील या सदापर्णी वृक्षाचे शास्त्रीय नाव लिची चायनेन्सिस आहे. तो मूळचा चीनमधील असून भारत, दक्षिण आफ्रिका, वेस्ट इंडीज, न्यूझीलंड, ऑस्ट्रेलिया, जपान, म्यानमार, अमेरिकेची संयुक्त संस्थाने इ. देशांत लागवडीखाली आहे.…
पश्चिम घाटाची ‘व्हॅली ऑफ फ्लॉवर्स’ म्हणून ओळख असलेले कास पुष्प पठार हे सातारा शहरापासून २५ किमी.वर आहे. समुद्रसपाटीपासून १२०० मी. उंचीवर असलेले हे पठार सुमारे १० चौ.किमी. क्षेत्रात विस्तारले आहे.…
काही वायुविमोच नलिकांमध्ये निर्माण केली गेलेली धन आयनांची शलाका धन किरण म्हणून ओळखली जाते. कमी दाबाचा वायू असलेल्या काचेच्या बंदिस्त पात्राच्या दोन्ही टोकाच्या इलेक्ट्रोडमध्ये उच्च विद्युत् दाब लावला असता वायूचे…