मोरवेल (Virgin’s bower)

मोरवेल ही बहुवर्षायू वनस्पती रॅनन्क्युलेसी कुलातील असून तिचे शास्त्रीय नाव क्लेमॅटिस गौरियाना आहे. क्लेमॅटिस ट्रायलोबा या नावानेही ती ओळखली जाते. क्लेमॅटिस प्रजातीत सु. ३०० जाती आहेत. मोरवेल मूळची भारतातील असून…

मोर (Peacock / Peafowl)

भारताचा राष्ट्रीय पक्षी. मोराचा समावेश पक्षिवर्गाच्या गॅलिफॉर्मिस गणाच्या फॅजिॲनिडी कुलात होतो. तो मूळचा दक्षिण आशियातील असून जगात अनेक ठिकाणी त्याचा प्रसार झालेला आहे. आशियात त्याच्या पॅव्हो क्रिस्टेटस आणि पॅव्हो म्युटिकस…

मोथा (Sedge)

सायपेरेसी कुलातील या एकदलिकीत वनस्पतीचे शास्त्रीय नाव सायपेरस रोटुंडस आहे. तिचे मूलस्थान आफ्रिका, दक्षिण आशिया, दक्षिण यूरोप आणि मध्य यूरोप या ठिकाणी आहे. भारतात ती सर्वत्र आढळते. ती बहुधा पाणथळ…

मोती-कालव (Pearl oyster)

एक जलीय प्राणी. मोती-कालवाचा समावेश मृदुकाय संघाच्या शिंपाधारी (बायव्हाल्व्हिया) वर्गात केला जातो. त्याचे कवच दोन शिंपांचे आणि जवळपास द्विपार्श्वसममित असते. मोती-कालवांच्या वसाहती समुद्रात मर्यादित ठिकाणी असतात. ऑस्ट्रेलिया, जपान, इराण, अमेरिकेची…

युनानी वैद्यक (Unani Medicine)

माणसाला रोगमुक्त करण्याशी तसेच निरोगी ठेवण्याशी निगडित असलेल्या विज्ञानाच्या शाखेला वैद्यक म्हणतात. रुग्णाला रोगापासून मुक्त करण्यासाठी किंवा रोगाच्या लक्षणांच्या परिहारासाठी वापरल्या जाणाऱ्या सर्व प्रक्रिया वैद्यकीय चिकित्सेत येतात. रोगाविरुद्ध शरीरात प्रक्रिया…

मोगली एरंड ( Barbados nut)

मोगली एरंड ही पानझडी वनस्पती यूफोर्बिएसी कुलातील असून तिचे शास्त्रीय नाव जट्रोफा करकस आहे. ती मूळची मध्य अमेरिकेच्या उष्ण प्रदेशातील असून जगातील सर्व उष्ण प्रदेशांत तिची लागवड केली जाते. सामान्य…

मोई (Indian ashtree)

मोई हा पानझडी वृक्ष ॲनाकार्डिएसी कुलातील असून त्याचे शास्त्रीय नाव लॅनिया कॉरोमांडेलिका आहे. तो ओडिना वोडियर अशा शास्त्रीय नावानेही ओळखला जातो. आंबा व काजू हे वृक्षदेखील ॲनाकार्डिएसी कुलातील आहेत. म्यानमार,…

मैना (Common Myna)

जगात सर्वत्र आढळणारा पक्षी. मैना हा पॅसेरिफॉर्मिस गणाच्या स्टर्निडी कुलातील पक्षी आहे. भारतात सामान्यपणे आढळणाऱ्या मैनेचे शास्त्रीय नाव ॲक्रिडोथिरिस ट्रायस्टिस आहे. या प्रजातीतील ॲक्रिडोथिरिस या शब्दाचा अर्थ ‘टोळांचा शिकारी’ असा…

मेथी (Fenugreek)

एक पालेभाजी. मेथी ही वनस्पती फॅबेसी कुलाच्या पॅपिलनिडी उपकुलातील असून तिचे शास्त्रीय नाव ट्रायगोनेला फीनम-ग्रीकम आहे. ती मूळची दक्षिण यूरोपातील आहे. अफगाणिस्तान, ईजिप्त, इराण, पाकिस्तान, नेपाळ व फ्रान्स या देशांत, तसेच…

मेंढशिंगी (Medhshingi tree)

मेंढशिंगी हा पानझडी वृक्ष बिग्नोनिएसी कुलातील असून त्याचे शास्त्रीय नाव डॉलिकँड्रॉन फॅल्कॅटा आहे. तो वृक्ष मूळचा भारतातील असून मुख्यत: राजस्थान, उत्तर प्रदेश, बिहार, मध्य व दक्षिण भारत येथील वनांमध्ये आढळतो. त्याच्या…

मेंदी (Henna)

सौंदर्यप्रसाधनांसाठी प्राचीन काळापासून वापरात असलेली एक वनस्पती. मेंदी ही वनस्पती लिथ्रेसी कुलातील असून तिचे शास्त्रीय नाव लॉसोनिया इनरमिस आहे. लॉसोनिया प्रजातीत ही एकमेव जाती आहे. तिला लॉसोनिया आल्बा असेही म्हणतात.…

मेंढी (Sheep)

स्तनी वर्गाच्या समखुरी (आर्टिओडॅक्टिला) गणातील बोव्हिडी कुलाच्या कॅप्रिनी उपकुलात मेंढीचा समावेश होतो. तिचे शास्त्रीय नाव ओव्हिस एरिस आहे. शीप ही संज्ञा ओव्हिस प्रजातीतील अनेक जातींसाठी वापरली जाते. भारतात मात्र ओव्हिस…

मॅहॉगनी (Indian mahogany)

मॅहॉगनी हा पानझडी वृक्ष मेलिएसी कुलातील असून त्याचे शास्त्रीय नाव स्वाएटेनिया मॅहॉगनी आहे. तो मूळचा मध्य अमेरिका आणि वेस्ट इंडीज येथील आहे. स्वाएटेनिया प्रजातीतील स्वाएटेनिया मॅक्रोफिला आणि स्वाएटेनिया ‍ह्यूमिलिस या…

मृगळ (Mrigala)

मृगळ या माशाचा समावेश अस्थिमत्स्य वर्गाच्या सायप्रिनिफॉर्मिस गणाच्या सायप्रिनिडी कुलात केला जातो. त्याचे शास्त्रीय नाव सिऱ्हिनस मृगाला आहे. मृगाला हा शब्द बंगाली भाषेतील आहे. मृगळ हा गोड्या पाण्यातील मासा असून…

मूग (Moong bean)

मूग ही वर्षायू वनस्पती फॅबेसी कुलातील असून तिचे शास्त्रीय नाव विग्ना रेडिॲटा आहे. ती मूळची भारतीय उपखंडातील असून भारत, चीन आणि दक्षिण आशियातील काही देशांत तिची लागवड होते. हिमालयात ती…