मनुष्यवस्तीमध्ये झाडाझुडपांवर दिसणारा व टोपी घातल्यासारखा वाटणारा लांब शेपटीचा एक पक्षी. बुलबुल पक्ष्याचा समावेश पक्षिवर्गाच्या पॅसेरिफॉर्मिस गणातील पिक्नोनोटिडी कुलात होतो. पिक्नोनोटस प्रजातीतील सर्व पक्ष्यांना सामान्यपणे बुलबुल म्हणतात. भारतात पिक्नोनोटस कॅफर…
बुरगुंड हा मध्यम आकाराचा वृक्ष बोरॅजिनेसी कुलातील असून त्याचे शास्त्रीय नाव कॉर्डिया वॉलिचाय आहे. हा वृक्ष कॉर्डिया ऑब्लिका या शास्त्रीय नावानेही ओळखला जातो. भोकर व शेंदरी भोकर या वनस्पतीही बोरॅजिनेसी…
बिब्बा हा पानझडी वृक्ष अ‍ॅनाकार्डिएसी कुलातील असून त्याचे शास्त्रीय नाव सेमेकार्पस अ‍ॅनाकार्डियम आहे. आंबा व काजू या वनस्पतीदेखील याच कुलातील आहेत. बिब्बा मूळचा भारतातील असून हिमालयाच्या बाह्य परिसरापासून दक्षिण भारताच्या…
एक हिंस्र वन्य सस्तन प्राणी. बिबळ्याचा समावेश स्तनी वर्गातील कार्निव्होरा (मांसाहारी) गणाच्या फेलिडी (मार्जार) कुलात होतो. त्याचे शास्त्रीय नाव पँथेरा पार्डस आहे. फेलिडी कुलातील सिंह आणि वाघ यांच्या खालोखाल आकारमानाने…
शोभिवंत फुलोऱ्यासाठी परिचित असलेला एक बहुवर्षायू वृक्ष. बाहवा हा पानझडी वृक्ष फॅबेसी कुलातील असून त्याचे शास्त्रीय नाव कॅसिया फिस्‌चुला आहे. ‘फिस्‌चुला’ या इंग्रजी शब्दाचा अर्थ मराठीत ‘नळी’ असा होतो. बाहवा…
बावची ही वनस्पती फॅबेसी कुलातील असून तिचे शास्त्रीय नाव सोरॅलिया कॉरिलिफोलिया आहे. ती मूळची भारतातील असून तिचा प्रसार श्रीलंका, पाकिस्तान, चीन आणि आफ्रिकेच्या दक्षिण भागातील उष्ण प्रदेश या ठिकाणी झालेला…
बाळकडू हे झुडूप रॅनन्क्युलेसी (मोरवेलीच्या) कुलातील असून त्याचे शास्त्रीय नाव हेलेबोरस नायगर आहे. ही बहुवर्षायू वनस्पती दक्षिण व मध्य यूरोपात, पश्चिम आशियात आणि भारतातील डोंगराळ भागात वाढते. बाळकडूची फुले रानटी…
सस्तन प्राण्यांपैकी समखुरी गणाच्या सर्व्हिडी (मृग) कुलात बारशिंगा या मृगाचा समावेश होतो. बारशिंगा फक्त भारतात आढळतो. तो सर्व्हस प्रजातीतील असून त्याचे शास्त्रीय नाव सर्व्हस ड्यूव्हाउसेली आहे. भारतात त्याच्या स. ड्यूव्हाउसेली…
बारतोंडी हा सदाहरित वृक्ष रुबिएसी कुलातील असून त्याचे शास्त्रीय नाव मोरिंडा सिट्रिफोलिया आहे. कदंब व कॉफी हे वृक्षदेखील याच कुलातील आहेत. मोरिंडा प्रजातीतील आठ जाती भारतात आढळतात. बारतोंडी हा वृक्ष…
एक काटेरी वनस्पती. बाभूळ हे झुडूप किंवा हा लहान वृक्ष फॅबेसी कुलाच्या मिमोजॉइडी उपकुलातील आहे. त्याचे शास्त्रीय नाव ॲकेशिया निलोटिका आहे. लाजाळू, शिरीष, वर्षा वृक्ष व खैर या वनस्पतीही याच…
एक प्रकारचे गवत. गवताच्या पोएसी कुलातील ११५ प्रजातींमध्ये बांबूच्या १,४५० पेक्षा अधिक जाती आहेत. कांडे असलेले, गोल, बहुधा पोकळ, गुळगुळीत व काष्ठयुक्त खोड हे बांबूचे वैशिष्ट्य आहे. बांबूचा व्यास ३०…
बांडगूळ ही इतर वृक्षांच्या फांद्यांवर वाढणारी एक परजीवी वनस्पती आहे. सपुष्प वनस्पतींच्या द्विदलिकित वर्गातील लोरँथेसी कुलातील सर्व वनस्पतींना सामान्यपणे बांडगूळ म्हणतात. बांडगुळाला काही वेळा जीवंतिका असेही म्हणतात. ती स्वत:चे अन्न…
रिठा हा पानझडी वृक्ष सॅपिंडेसी कुलातील असून त्याचे शास्त्रीय नाव सॅपिंडस ट्रायफोलिएटस आहे. लिची व बकुळ या वनस्पतीही सॅपिंडेसी कुलातील आहेत. रिठा मूळचा भारतातील असून त्याची लागवड पश्चिम बंगाल, बिहार,…
पाण्याचा प्रत्यक्ष किंवा अप्रत्यक्ष अभाव असणाऱ्‍या ठिकाणी वाढू शकणाऱ्‍या वनस्पतींना मरुवनस्पती म्हणतात. या वनस्पती खडकाळ जागी, वाळवंटी प्रदेश, मरुस्थळे, समुद्रकिनारे, खाजण तसेच आल्प्स प्रदेश आणि आर्क्टिक प्रदेश अशा ठिकाणी वाढलेल्या…
एक मूळभाजी. बीट या वनस्पतीचा समावेश ॲमरँटेसी कुलात होत असून तिचे शास्त्रीय नाव बीटा व्हल्गॅरिस आहे. बीट, चाकवत व पालक या वनस्पतींचा समावेश पूर्वी चिनोपोडिएसी कुलात होत असे. आता चिनोपोडिएसीचा…