पारंपरिक पद्धतीने अध्यापन न करता स्वनिर्मित नवीन अध्यापन पद्धतीचा वापर करून अध्यापन करणे म्हणजे अध्यापनातील सर्जनशीलता होय. देशाच्या पुढच्या पिढीची बांधणी करण्यासाठी प्रत्येक देश आपली भौतिक साधनसंपत्ती व मनुष्यबळ या…
चार भिंतीच्या बाहेर कोणत्याही अध्यापकाविना, नियोजित अभ्यासक्रमाविना, पाठ्यपुस्तकाविना, वेळापत्रकाविना मिळणारे शिक्षण म्हणजे अनौपचारिक शिक्षण होय. या शिक्षणात काहीही निश्चित नसते. त्यामुळे याला अनियोजित शिक्षण किंवा प्रासंगिक शिक्षण असेही म्हणतात. हे…
आंतरजालीय समाज हा एक अस्पष्ट असा विस्तीर्ण समूह आहे, जो एकाच वेळेस असंख्य लोकांनी जोडलेला असतो; परंतु समूहाची वैशिष्ट्ये आणि सीमा मात्र त्यामध्ये स्पष्टपणे दिसत नाही. आंतरजालीय समूहाद्वारे प्रत्येकजण दूरदूर…
ॲडव्हान्स्ड सेंटर फॉर वॉटर रिसोर्सेस डेव्हलपमेंटअँड मॅनेजमेंट (ॲक्वाडॅम), पुणे : (स्थापना: फेब्रुवारी, १९९८) पुण्याची ॲडव्हान्स्ड सेंटर फॉर वॉटर रिसोर्सेस डेव्हलपमेंटअँड मॅनेजमेंट उर्फ ॲक्वाडॅम ही एक नोंदणीकृत स्वयंसेवी संस्था आहे. वीस वर्षांहून…
अब्दुलाली, हुमायून : (१९ मे १९१४ - ३ जून २००१) भारतीय पक्षीशास्त्रज्ञ आणि जीवशास्त्रज्ञ हुमायून अब्दुलाली यांचा जन्म जपानमधील कोबे या शहरात सुलेमानी बोहरा इस्माईल कुटुंबात झाला होता. हूमायून हे…
मेटलॅन्ड, ह्यूज बेथ्यून: (१५ मार्च, १८९५ ते १३ जानेवारी, १९७२) ह्यूज बेथ्यून मेटलॅन्ड या कॅनेडियन शास्त्रज्ञाने युनिव्हर्सिटी ऑफ टोरॉंन्टो येथून एम.बी ही पदवी घेतली. एक वर्ष सूक्ष्मजीवशास्त्रातील फेलो म्हणून टोरॉन्टो…
खाजगी व्यवसाय क्षेत्र किंवा अत्यल्प कर्मचारी असलेले घरगुती व्यवसाय क्षेत्र यांचा समावेश असंघटित क्षेत्रामध्ये होतो. या व्यवसाय क्षेत्रास अनौपचारिक क्षेत्र असेही म्हणतात. या क्षेत्राला लघु उद्योगांचे प्राबल्य असते. ही संज्ञा…
लॉफलर, फ्रीडरीश ऑगस्ट योहान्स : (२४ जून १८५२ - ९ एप्रिल १९१५) जर्मन शास्त्रज्ञ फ्रीडरीश ऑगस्ट योहान्स लॉफलर यांचा जन्म येथे झाला. त्यांनी एमडी पदवी बर्लिन युनिव्हर्सिटीमधून मिळवली. शास्त्रज्ञ रॉबर्ट कॉख…
एखाद्या उद्योग-व्यवसायाचे नेहमीच्या गरजा पूर्ण होण्यासाठी आवश्यक असणारी रोख रक्कम किंवा निधी म्हणजे खेळते भांडवल होय. यास चालू किंवा कार्यकारी भांडवल असेही म्हणतात. खेळते भांडवल हे मानवाने उत्पादित केलेले उत्पादनाचे…
कर्बी, विलियम : (मे १९१४ - ३१ ऑगस्ट १९९७) विलियम कर्बी यांचा जन्म दक्षिण अमेरिकेतल्या डाकोटा प्रांतात स्प्रिंगफिल्ड येथे झाला. कनेक्टिकटमधल्या हार्टफोर्ड येथील ट्रिनिटी महाविद्यालयातून त्यांना बी.एस. ही पदवी मिळाली. कॉर्नेल…
दारिद्र्याच्या अनुमानपद्धतीचा आढावा घेण्यासाठी नेमण्यात आलेली एक समिती. भारताच्या नियोजन आयोगाने जाहीर केलेल्या गरीबीसंबंधी आकडेवारीवर विविध स्तरांवरून टीका करण्यात आली. याला अनुसरून भारत सरकारने नवीन दारिद्र्यरेषा निश्चित करण्यासाठी आणि गरीबीच्या…
रेषीय कार्यक्रमणामध्ये गुंतागुंतीच्या संबंधाची रेषीय फलनाद्वारे काळजीपूर्वक मांडणी करून इष्टतम बिंदूंची निवड केली जाते. प्रत्यक्षात फारच गुंतागुंतीच्या संबंधाला रेषीय स्वरूप देण्याचे हे तंत्र आहे. रेषीय कार्यक्रमण विविध प्रकारच्या आर्थिक समस्यांची…
समतोल प्रादेशिक विकासाच्या समस्यांचा आढावा घेऊन राज्यातील मागास प्रदेशांना विकासाचा मार्ग दाखविण्याच्या हेतूने स्थापन करण्यात आलेली एक उच्चस्तरीय समिती. एकूण १४ सदस्यांसह राज्यमंत्रीमंडळाच्या निर्णयानुसार ३१ मे २०११ रोजी विजय केळकर…
शेती व शेतकऱ्यांच्या समस्यांवर उपाय सुचविण्यासाठी स्थापना करण्यात आलेले एक आयोग. यास राष्ट्रीय शेतकरी आयोग (नॅशनल कमिशन ऑन फार्मर्स (National Commission on Farmers) असेही म्हणतात. या आयोगाची स्थापना १८ नोव्हेंबर…
जानकी अम्मल : (४ नोव्हेंबर १८९७ - ४ फेब्रुवारी १९८४) जानकी अम्मल एदावलेथ कक्कत यांचा जन्म तेल्लीचरी या केरळमधील गावी झाला. त्याकाळी मुली शक्यतो कलाशाखेचे अभ्यासक्रम निवडत, मात्र जानकी यांना विज्ञानशाखेत रूची…