भित्तिलेपचित्रणाच्या प्रमुख पद्धतीतील ग्रीक पद्धती. ग्रीक चित्रकलेमध्ये भित्तिचित्रांची परंपरा ही मिनोअन व मायसिनीअन कांस्य (ब्राँझ) युगापर्यंत मागे जाते. नॉसस, टायरिन्झ आणि मायसीनी येथील भित्तिलेपचित्रण हे याचेच उदाहरण आहे; परंतु ह्या…
प्राचीन ग्रीकमधील अथेन्समध्ये इ.स.पू.सु. सहाव्या शतकाच्या शेवटी उदयास आलेली मृत्पात्रांवरील चित्रकलेतील एक महत्त्वाची चित्र तंत्रपद्धती. या चित्रण पद्धतीत मृत्पात्रावर पांढऱ्या रंगाच्या चुनखडीच्या मातीच्या राळेचा थर देऊन त्यावर रेखांकित आकृत्या व…
प्राचीन ग्रीकमध्ये इ.स.पू. साधारण सहाव्या शतकांत निर्माण झालेली काळ्या रंगातील मृत्पात्रांवरील लाल आकृत्यांची चित्रशैली. ही शैली साधारण इ.स.पू. ५३० पासून अथेन्समध्ये उदयास आली आणि ह्या शैलीने आधीच्या काळातील काळ्या आकृत्यांच्या…
आर्ष काळाच्या शेवटी साधारण इ.स.पू. ६५० ते ५७० या काळात दक्षिण व पूर्व आयोनियन बेटांवरील कलाकारांनी मृत्पात्रांवर केलेल्या चित्रणाची शैली. भूमध्यसागराच्या अतिपूर्वेकडील आधुनिक तुर्कस्तानातील प्राचीन ग्रीक नगरी मायलीटस (Miletus), कीऑस…
ब्रह्मवैवर्त पुराण : प्राचीन पुराणांपैकी एक पुराण. श्रीकृष्णाने ब्रह्माचे केलेले विवरण यात असल्यामुळे या पुराणाला ब्रह्मवैवर्त हे नाव मिळाले आहे. दक्षिणेत यालाच ब्रह्मकैवर्त पुराण असे म्हणतात. आदिब्रह्मवैवर्त या नावाचे एक…
मानव विकास अहवाल हा संयुक्त राष्ट्रसंघ विकास कार्यक्रम (युनायटेड नेशन्स डेव्हलपमेंट प्रोग्राम - यूएनडीपी) अंतर्गत प्रसिद्ध केला जातो. १९९० मध्ये प्रसिद्ध झालेला जागतिक पातळीवरील पहिला मानव विकास अहवाल या संस्थेचे…
पेंढारकर, दामोदर ऊर्फ बाबूराव : (२२ जून १८९६ – ९ नोव्हेंबर १९६७). मराठी व हिंदी चित्रपटसृष्टीतील प्रसिद्ध अभिनेते, निर्माते, दिग्दर्शक आणि पटकथालेखक. कोल्हापूर संस्थानचे तत्कालीन सहायक शल्यचिकित्सक गोपाळराव आणि राधाबाई…
प्रणाली, पद्धत व तंत्र यांमध्ये मानवी हस्तक्षेप कमी होऊन यंत्र आणि तंत्र यांचा वापर वाढत जातो, त्यास स्वयंचलन म्हणतात. म्हणजेच कमीत कमी श्रमशक्तीचा वापर किंवा मानवी नियंत्रणाशिवाय यंत्र व तंत्र…
सावित्री : महाभारतातील एक प्रसिद्ध पात्र. सावित्रीचे उपाख्यान हे महाभारताच्या वनपर्वात येते. वनवासात असताना युधिष्ठिर मार्कण्डेय ऋषींशी राज्यापहरण आणि द्रुपदकन्या द्रौपदी यांविषयी बोलत असतो. द्रौपदीसारख्या अतिशय भाग्यवान आणि पतिव्रता स्त्रीला…
अंबा : महाभारतातील एका उपाख्यानाची नायिका. महाभारताच्या आदिपर्वात आणि उद्योगपर्वात हे उपाख्यान येते. महाभारताच्या कथानकाच्या दृष्टिकोणातून हे अतिशय महत्त्वाचे उपाख्यान आहे आणि त्याचप्रमाणे त्याची नायिका सुद्धा महत्त्वाची आहे. ज्येष्ठ अभ्यासक…
जरा : महाभारत या महाकाव्यातील एक प्रसिद्ध पात्र. जरेची कथा महाभारताच्या सभापर्वातील (अध्याय १६, १७) एका उपपर्वात येते. ह्या उपपर्वाचे नाव जरासंधवधपर्व असे आहे. यात जरासंधाच्या जन्माची कथा आणि त्याच्या…
हेमन्स, फेलिसिया डोरोथिया (ब्राउन) : (२५ सप्टेंबर १७९३-१६ मे १८३५). स्वच्छंदतावादी संप्रदायातील लोकप्रिय इंग्रजी कवयित्री. जॉर्ज ब्राउन आणि फेलीसिटी डोरोथिया-वागनर या दांपत्यापोटी लिव्हरपूल, इंग्लंड येथे तिचा जन्म झाला. फेलिसिया भावंडांमध्ये…
लॉरेन्स, मार्गारेट : जीन मार्गारेट वेमिस. (१८ जुलै,१९२६ - ५ जानेवारी,१९८७). प्रख्यात कॅनेडियन लेखिका. पुरुषप्रधान संघर्षमय जगात आत्म-साक्षात्कारासाठी, 'स्व'अस्तित्वाची ओळख होण्यासाठी प्रयत्नांची पराकाष्ठा करणाऱ्या स्त्रियांचे चित्रण त्यांच्या लेखनात प्रामुख्याने आले…
फळांचे आम्बणे किंवा किण्वन ही प्रक्रिया प्रामुख्याने सूक्ष्मजंतूंमुळे घडून येते. यात सॅकॅरोमायसीज (Saccharomyces), नॉन- सॅकॅरोमायसीज (Non-Saccharomyces) आणि लॅक्टिक आम्ल बॅक्टेरिया (Lactic Acid Bacteria) हे महत्त्वाचे घटक आहेत. साधारणपणे वीस वेगवेगळ्या…
सगळ्या जिवंत प्राण्यांत अगदी साधी शरीररचना असणारा हा प्राणी आहे. आधुनिक वर्गीकरणानुसार दृश्यकेंद्रकी अधिक्षेत्रामधील (Eukaryotic Domain) अमीबोझोआ संघातील (Amoebozoa Phylum) ट्यूब्युलिनिया वर्गातील (Tubulinea Class) अमिबिडी कुलामध्ये अमीबाचा समावेश होतो. अमीबाची…