कृष्ण इंधने (Black fuels)

कृष्ण इंधने

पेट्रोलियम खनिज तेलाचे ऊर्ध्वपातन होताना सहसा न उकळणारा जो अवशिष्ट भाग उरतो, त्याचाही इंधन म्हणून वापर होतो. अर्थात हा अवशिष्ट ...
द्रवीकृत पेट्रोलियम वायू , एलपीजी (Liquefied petroleum gas, LPG)

द्रवीकृत पेट्रोलियम वायू , एलपीजी

एलपीजी म्हणजेच द्रवीकृत पेट्रोलियम वायू होय. तेल विहिरीतून मिळणाऱ्या खनिज तेलाचे शुध्दिकरण केले असता एलपीजी मिळतो. रासायनिक घटक : एलपीजी ...
नॅप्था (Naphtha)

नॅप्था

नॅप्था पेट्रोलियम खनिज तेलातून मिळणाऱ्या विशिष्ट द्रावणात नॅप्थाचा समावेश होतो. या द्रावणात पाच ते दहा कार्बनयुक्त हायड्रोकार्बन रसायने असतात. गुणधर्म ...
वंगणशास्त्र (Tribology)

वंगणशास्त्र

ट्रायबोलॉजी ही विज्ञानातील शाखा घर्षणाशी निगडित आहे. याला वंगणशास्त्र असे म्हणता येईल. ट्रायबोज या ग्रीक शब्दाचा अर्थ घासणे किंवा घासणारे ...
फेरशुध्दिकरण (Re-refining)

फेरशुध्दिकरण

वाहनाच्या एंजिनात किंवा कारखान्यातील यंत्रात वापरले जाणारे वंगण तेल हे घर्षणामुळे निर्माण होणाऱ्या उष्णतेने तसेच पाणी, धूळ, वंगण तेलाच्या विघटनाने ...
पेट्रोलियम कन्झर्वेशन रिसर्च अॅसोसिएशन (Petrolium Conservation Research Association)

पेट्रोलियम कन्झर्वेशन रिसर्च अॅसोसिएशन

पेट्रोलियम कन्झर्वेशन रिसर्च अॅसोसिएशन (स्थापना: १९७८) पेट्रोलियम कन्झर्वेशन रिसर्च अॅसोसिएशन (पीसीआरए) या संस्थेचे मुख्य कार्यालय दिल्लीत आहे. ही संस्था औद्योगिक कंपन्यांसोबत ...
अमेरिकन सोसायटी  फॉर टेस्टिंग अँड मटेरियल्स इंटरनॅशनल (ए.एस.टी.एम इंटरनॅशनल ), (American Society for Testing and Materials, International)

अमेरिकन सोसायटी  फॉर टेस्टिंग अँड मटेरियल्स इंटरनॅशनल

अमेरिकन सोसायटी  फॉर टेस्टिंग अँड मटेरियल्स इंटरनॅशनल (ए.एस.टी.एम इंटरनॅशनल ), (स्थापना:  १८९८)   अमेरिकन सोसायटी  फॉर टेस्टिंग अँड मटेरियल्स, इंटरनॅशनल ...
ओतनबिंदू (Pour point)

ओतनबिंदू

ज्या तापमानाला द्रव पदार्थ घन स्थितीत रूपांतरित होतो आणि त्याची वाहून जाण्याची क्षमता लोप पावते, त्या तापमानाला त्या द्रव्याचा ओतनबिंदू ...
द्रवीकृत नैसर्गिक वायू, एलएनजी  (Liquified Natural Gas, LNG)

द्रवीकृत नैसर्गिक वायू, एलएनजी

लाखो वर्षांपूर्वी भूपृष्ठाखाली गाडल्या गेलेल्या सजीवांच्या अवशेषांवर दाब आणि उष्णता यांचा परिणाम होऊन वायू मुक्त होतो. हा वायू जमिनीतील भुसभुशीत ...
केरोसीन (Kerosene)

केरोसीन

अनेक खेड्यापाड्यांत दिवाबत्तीसाठी आणि स्वयंपाक शिजवणाऱ्या स्टोव्हसाठी वापर होतो. यामध्ये इंधन म्हणून केरोसीन वापरले जाते. या इंधंनाला आपल्या देशात ‘गरिबाचे ...
वैमानिकी टर्बाइन इंधन, एटीएफ (Aviation turbine fuel, ATF)

वैमानिकी टर्बाइन इंधन, एटीएफ

वैमानिकी टर्बाइन इंधन हे विमानामध्ये वापरले जाणारे अतिशुध्द स्वरूपाचे केरोसीन होय. दोन ठिकाणांमधील अंतर अधिक असल्यास प्रवासाकरिता विमानाचा वापर केला ...
पेट्रोल (Petrol)

पेट्रोल

पेट्रोल हे गॅसोलीन, मोटर स्पिरीट, गॅस (अमेरिका), बेंझाइन (फ्रान्‍स) या नावाने देखील ओळखले जाते. निर्मिती : निष्कर्षित खनिज तेलाचे आंशिक ऊर्ध्वपातन ...
हायड्रोडीसल्फरीकरण (Hydrodesulfurisation)

हायड्रोडीसल्फरीकरण

डीझेल तसेच इतर इंधनांमधील सल्फरवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी तेलशुध्दिकरण कारखान्यात हायड्रोडीसल्फरीकरण ही प्रक्रिया केली जाते. या प्रक्रियेमुळे इंधनातील सल्फरच्या प्रमाणावर नियंत्रण ...
सिटेन निर्देशांक (Cetane number)

सिटेन निर्देशांक

एंजिनात डीझेल या इंधनाचे ज्वलन होण्यास जो विलंब लागतो तो मोजण्यासाठी सिटेन क्रमांक उपयोगी ठरतो. तो मोजण्यासाठी सामायिक इंधन संशोधक ...
डीझेल (Diesel)

डीझेल

पेट्रोलियम पदार्थांमध्ये डीझेल या इंधनाचा सर्वांत जास्त वापर असतो. इतिहास : डीझेलवर चालणाऱ्या यंत्राचा शोध रूडॉल्फ डीझेल या जर्मन तंत्रज्ञाने ...
ऑक्टेन निर्देशांक (Octane number)

ऑक्टेन निर्देशांक

पेट्रोलची ही इंधनी आघात क्षमता (Knocking ability) ऑक्टेन निर्देशांकाने मोजली जाते. ऑक्टेन निर्देशांक जितका अधिक, तितकी इंधनाची ज्वलनक्षमता चांगली असते ...
डीआयएन ( Deutsches  Institut  für Normung )

डीआयएन

डी. आय. एन. ही संज्ञा Deutsches  Institut  für Normung  या जर्मन प्रमाणसंस्थेचे संक्षिप्त रूप आहे. डीआयएन ही जर्मन देशाची राष्ट्रीय ...
ब्युरो ऑफ इंडियन स्टँडर्डस, बीआयएस ( Bureau of Indian Standards, BIS )

ब्युरो ऑफ इंडियन स्टँडर्डस, बीआयएस

बी. आय. एस. हे ब्युरो ऑफ इंडियन स्टँडर्डस या नावाचे संक्षिप्त रूप आहे. ही भारतीय राष्ट्रीय मानक संस्था सुरुवातीला इंडियन ...
नॅशनल फिजिकल लॅबोरेटरी (एनपीएल) (National Physical Laboratory, NPL)

नॅशनल फिजिकल लॅबोरेटरी

नॅशनल फिजिकल लॅबोरेटरी (एन.पी. एल.) या संस्थेची  स्थापना ही  विज्ञान आणि उद्योगधंद्याशी निगडित असलेल्या कौन्सिल ऑफ सायंटिफिक अँड इंडस्ट्रियल रिसर्च ...
आरती (ARTI)

आरती

(स्थापना – १९९६). आरती हे ॲप्रोप्रिएट रूरल टेक्नॉलॉजी इन्स्टिट्यूट (Appropriate Rural Technology Institute) या संस्थेचे संक्षिप्त नाव आहे. १९९६साली वीस ...