अपिवनस्पती दुसर्‍या वनस्पतीच्या फांदीवर किंवा खोडावर वाढतात. आपले अन्न व पाणी आधारभूत वनस्पतीच्या शरीरातून किंवा मुळांद्वारे जमिनीतून शोषून न घेता स्वतंत्रपणे मिळवून ते जीवनक्रम चालवितात. आश्रयी वनस्पतींचा केवळ आश्रयासाठी उपयोग…
गुंज ही बहुवर्षीय वेल लेग्युमिनोजी कुलातील असून तिचे शास्त्रीय नाव अ‍ॅब्रस प्रिकॅटोरियस आहे. बारीक फांद्यांची ही पानझडी वेल दुसर्‍या झाडावर पाच-सहा मीटर उंच वाढते. साधारणत: उष्ण प्रदेशीय, समुद्रकाठच्या विरळ व दमट वनांत…
अ‍ॅस्टरेसी कुलातील फुलांच्या एका जातिसमूहाला डेझी म्हणतात. बेलिस पेरेनिस असे शास्त्रीय नाव असलेली ही जाती यूरोपीय डेझीची सामान्य जाती आहे. ही जाती डेझीची मूळ जाती आहे, असे मानतात. हिची फुले…
अ‍ॅस्टरेसी कुलातील (सूर्यफूल कुल) एका प्रजातीच्या वनस्पतींना डेलिया म्हणतात. डेलिया प्रजातीत सु. ३६ जाती आहेत. सूर्यफूल, डेझी, शेवंती या वनस्पतीही अ‍ॅस्टरेसी कुलातील आहेत. डेलिया वनस्पतीला वेगवेगळ्या रंगांची आकर्षक फुले येतात.…
तीळ ही वर्षायू वनस्पती पेडॅलिएसी कुलातील असून तिचे शास्त्रीय नाव सिसॅमम इंडिकम आहे. ती मूळची आफ्रिकेतील असून आजही तिळाच्या अनेक जाती तेथे वन्य स्थितीत आढळतात. भारतात तिळाच्या सहा जाती आढळत…
दारुहळद हे सदापर्णी झुडूप बर्बेरिडेसी कुलातील असून त्याचे शास्त्रीय नाव बर्बेरिस अरिस्टॅटा आहे. ही वनस्पती मूळची भारत आणि नेपाळ या देशांमधील हिमालय पर्वतातील आहे. बर्बेरिस प्रजातीत ४००–४५० जातींचा समावेश होतो.…
दालचिनी हा सदापर्णी वृक्ष लॉरेसी कुलातील असून त्याचे शास्त्रीय नाव सिनॅमोमम झेलॅनिकम आहे. हा वृक्ष मूळचा श्रीलंका आणि दक्षिण पूर्व आशियातील आहे. भारत, श्रीलंका, म्यानमार, मलेशिया, इंडोनेशिया तसेच उष्ण प्रदेशात…
उस्मानाबाद जिल्ह्यातील जैवविविधतेने संपन्न असलेले एकमेव अभयारण्य व सुंदर वनपर्यटन स्थळ. येडशी रामलिंग अभयारण्याचे मुख्यालय येडशी येथे असून हे अभयारण्य उस्मानाबाद शहरापासून २० किमी. व बीड शहरापासून ९५ किमी. अंतरावर…
नारळाच्या वृक्षासारखा एक वृक्ष. जहरी नारळ या वृक्षाचा समावेश ॲरेकेसी कुलात होत असून त्याचे शास्त्रीय नाव लोडोइसिया माल्दिविका आहे. ॲरेकेसी कुलात नारळ, ताड, खजूर इ. वृक्षांचा समावेश होतो. हा वृक्ष…
जांभूळ हा सदापर्णी वृक्ष मिर्टेसी कुलातील असून याचे शास्त्रीय नाव सायझिजियम क्युमिनी आहे. यूजेनिया जांबोलना या शास्त्रीय नावानेही हा ओळखला जातो. भारत, बांगला देश, नेपाळ, पाकिस्तान, श्रीलंका आणि इंडोनेशिया या…
जांब हा लहान आकाराचा वृक्ष मिर्टेसी कुलातील असून त्याचे शास्त्रीय नाव सायझिजियम जांबोस आहे. लवंग, पेरू, मिरी या वनस्पतींचाही याच कुलात समावेश केला जातो. हा वृक्ष मूळचा दक्षिण-पूर्व आशियाच्या उष्ण…
मोनेरा सृष्टीतील सजीवांना जीवाणू म्हणतात. जीवाणू सूक्ष्म असून ते एकपेशीय असतात. त्यांची लांबी ०.२ - २० मायक्रॉन असते व ते सूक्ष्मदर्शकाखाली पाहता येतात. जीवाणू दंडगोल, चक्राकार, वर्तुळाकार, स्वल्पविराम अशा वेगवेगळ्या…
सजीवांमध्ये घडणाऱ्या रासायनिक प्रक्रियांचा अभ्यास जीवरसायनशास्त्रात केला जातो. प्राणी, वनस्पती आणि इतर सजीवांच्या पेशींमध्ये जे रेणू आढळतात त्यांसंबंधीचे संशोधन जीवरसायनतज्ज्ञ या शाखेत करतात. अनेक मूलद्रव्ये उदा., कार्बन, हायड्रोजन, ऑक्सिजन, नायट्रोजन…
जीवविज्ञानाची एक शाखा. भौतिकीतील नियम आणि सिद्धांतांच्या आधारे जैविक प्रणालींचा अभ्यास जीवभौतिकी या शाखेत केला जातो. रेणवीय पातळीपासून पूर्ण सजीव आणि परिसंस्था अशा सर्व पातळींवरील जैविक संघटनांचा अभ्यास या शाखेत…
नदीकाठावरील वाळूत लागवड केली जाणारी वर्षायू वेल. खरबूज या नावाच्या फळाकरिता या वनस्पतीची लागवड केली जाते. ही वनस्पती कुकर्बिटेसी कुलातील असून तिचे शास्त्रीय नाव कुकुमिस मेलो आहे. भोपळा, कलिंगड इ. फळांच्या वनस्पती…