जोहन दु वित (Johan de Witt)

वित, जोहन दु : (२४ सप्टेंबर १६२५ - २० ऑगस्ट १६७२) जोहन दु वित यांचे शालेय शिक्षण हॉलंडमधील डोरड्रॅक्टच्या बीकमॅन शाळेत झाले. त्यानंतर कायद्याचा अभ्यास करण्यासाठी त्यांनी हॉलंडच्या लायडन विद्यापीठामध्ये…

एडवर्ड ऑस्बॉर्न  विल्सन (Edward Osborn Wilson)

विल्सन, एडवर्ड ऑस्बॉर्न : (१० जून १९२९ -) एडवर्ड ओस्बॉर्न विल्सन, यांचा जन्म अमेरिकेतील अलाबामा राज्यात, बर्मिंगहॅम शहरात झाला. बाल एडवर्ड घराजवळच्या मोकळ्या जागी मनसोक्त भटकंती करीत असे. त्यातून त्याला…

द टेस्टामेण्टस् (The Testaments)

द टेस्टामेण्टस् : ज्येष्ठ कॅनेडियन लेखिका मार्गारेट ॲटवूड यांची २०१९ सालचा मॅनबुकर पुरस्कार प्राप्त इंग्रजी कादंबरी. यापूर्वी २००० साली द ब्लाइंड ॲसेसिन  या कादंबरीसाठी त्यांना हा पुरस्कार मिळाला होता. परीक्षक…

गर्ल, वुमन, आदर (Girl, Woman, Other)

गर्ल, वुमन, आदर : बर्नार्डिन एव्हरिस्टो या आफ्रो-ब्रिटीश लेखिकेची मॅनबुकर पुरस्कारप्राप्त इंग्रजी कादंबरी. २०१९ साली द टेस्टामेण्टस्  या मार्गारेट ऍटवुड यांच्या कादंबरीसह विभागून हा पुरस्कार देण्यात आला. आफ्रिकेतून इंग्लंडमध्ये स्थलांतरीत…

विल्हेम कार्ल वर्नर ओटो फ्रिज फ्रान्ज वीन (Wilhelm Carl Werner Otto Fritz Franz Wien)

विल्हेम कार्ल वर्नर ओटो फ्रिज फ्रान्ज वीन : (१३ जानेवारी १८६४ - ३० ऑगस्ट १९२८) उष्णता आणि विद्युतचुंबकत्व संबधित सिद्धांतांचा वापर करून १८९३ साली ज्या भौतिक शास्त्रज्ञाने कृष्णिका प्रारणासंबंधी नियम मांडला…

जेफ्री चॉसर (Geoffrey Chaucer )

चॉसर, जेफ्री : ( १३४२-४३ - २५ ऑक्टोबर १४००). जेफ्री चॉसरला इंग्रजी साहित्याचा व इंग्रजी कवितेचा पितामह तसेच इंग्रजीतील पहिला कवी आणि इंग्लिश होमर म्हणून संबोधले जाते. चॉसरच्या निदान चार…

शेपू (Dill)

(डिल). एक पालेभाजी. शेपू ही वनस्पती एपिएसी कुलातील असून तिचे शास्त्रीय नाव ॲनेथम ग्रॅविओलेन्स किंवा प्युसिडॅनम ग्रॅविओलेन्स आहे. ॲनेथम प्रजातीत शेपू ही एकच वनस्पती आहे. ओवा, जिरे, बडीशेप, कोथिंबीर, गाजर…

गेल ऑम्वेट (Gail Omvedt)

ऑम्वेट, गेल (Omvedt, Gail) : (२ ऑगस्ट १९४१ – २५ ऑगस्ट २०२१). प्रसिद्ध भारतीय-अमेरिकन समाजशास्त्रज्ञ, आंतरराष्ट्रीय किर्तीच्या संशोधिका आणि दलित शोषितांच्या प्रेरणास्थान. गेल यांचा जन्म अमेरिकेतील मिनीॲपोलिस येथे मध्यमवर्गीय कुटुंबात…

शिसवी (Indian rosewood)

(इंडियन रोझवुड). एक मोठा पानझडी वृक्ष. शिसवी हा वृक्ष फॅबेसी कुलातील असून त्याचे शास्त्रीय नाव डाल्बर्जिया सिसू आहे. बाभूळ, कुळीथ (हुलगा), वाटाणा, घेवडा इत्यादी वनस्पतीही फॅबेसी कुलातीलच आहे. शिसवी या…

शिवण (Kashmir tree / White teak)

(काश्मीर ट्री/व्हाइट टिक). एक पानझडी वृक्ष. शिवण हा वृक्ष लॅमिएसी कुलातील असून त्याचे शास्त्रीय नाव मेलिना आर्बोरिया  आहे. भारत, श्रीलंका, म्यानमार, थायलंड, लाओस, कंबोडिया, व्हिएटनाम व दक्षिण चीन या देशांत…

शिरीष (Woman’s tongue tree / Flea tree)

(वुमन्स टंग ट्री / फ्लिया ट्री). एक पानझडी, जलद वाढणारा शिंबावंत वृक्ष. शिरीष हा वृक्ष फॅबेसी कुलाच्या अल्बिझिया प्रजातीतील आहे. बाभूळ, वाटाणा, सोयाबीन या वनस्पतीही फॅबेसी कुलातील आहेत. अल्बिझिया प्रजातीत…

शिकेकाई (Soap pod tree)

(सोप-पॉड ट्री). एक उपयुक्त काटेरी वेल. शिकेकाई ही फॅबेसी कुलातील वनस्पती असून तिचे शास्त्रीय नाव ॲकेशिया कॉन्सिन्ना अथवा सेनेगालिया रुगाटा आहे. तिचे मूलस्थान आशिया असून भारत, चीन, मलेशिया, म्यानमार या…

शिंपी पक्षी (Common tailorbird)

(कॉमन टेलरबर्ड). वनस्पतीच्या पानांची शिवण करून घरटे तयार करणारा पक्षी. शिंपी हा लहान पक्षी पॅसेरीफॉर्मिस गणाच्या सिस्टिकोलिडी कुलातील असून त्याचे शास्त्रीय नाव ऑर्थोटोमस स्युटोरियस आहे. वनस्पतींचे तंतू किंवा कोळ्यांचे तंतू…

शिंगाडा (Water caltrop)

(वॉटर कल्ट्रॉप). एक जलीय वनस्पती. शिंगाडा ही वनस्पती ट्रापेसी कुलातील असून ट्रापा प्रजातीत येते. ती मूळची यूरोप, आशिया व आफ्रिका या खंडांच्या उष्ण प्रदेशातील असून अनेक देशांत तिच्या स्टार्चयुक्त बियांसाठी…

प्रातिनिधिक सजीव : उंदीर (Model Organism : House mouse)

जीवविज्ञानात मानवी रोग व मानवी आरोग्य यांचा अभ्यास करण्यासाठी उंदीर या सस्तन प्राण्याचा उपयोग प्रातिनिधिक सजीव म्हणून केला जातो. प्रातिनिधिक सजीव म्हणून उंदरांची मस मस्क्युलस (Mus musculus) ही जाती सर्वांत…