मराठी विश्वकोश

धूसर झालं नसतं गाव (Dhusar Zala Nasata Gaon)

धूसर झालं नसतं गाव : साहित्य अकादमी नवी दिल्लीच्या युवा पुरस्काराने सन्मानित रवी कोरडे या कवीचा कवितासंग्रह. लोकवाङ्मय गृह प्रकाशन, मुंबई यांचेकडून २०१३ मध्ये तो प्रकाशित झाला. या संग्रहात एकूण…

आलोक (Alok)

आलोक : साहित्य अकादमी पुरस्कार प्राप्त मराठीतील सुप्रसिद्ध कथाकार आसाराम लोमटे यांचा कथासंग्रह. शब्द पब्लिकेशन मुंबई कडून २०१० मध्ये हा कथासंग्रह प्रकाशित झाला असून २०१६ साली या कथासंग्रहास साहित्य अकादमी…

केळशी (जि. रत्नागिरी) येथील पुरातत्त्वीय स्थळ.

केळशी (Kelshi)

रत्नागिरी जिल्ह्यातील एक मध्ययुगीन तसेच सागरी पुरातत्त्वीय स्थळ. हे एक वाळूचे टेकाड (जुने वालुधन्व) असून दापोली तालुक्यात भारजा नदीच्या मुखाशी १५० मी. पूर्वेला वर्तमान पुळणीच्या मागे आहे. सागरी लाटांशी या…

पोर्टो नोव्हो येथील डच वखारीचे रेखाचित्र. विशेषाधिकारात नमूद केल्याप्रमाणे वखारीला तटबंदी नाही.

डच वखारीची स्थापना (Dutch factory establishment)

डच वखारीची स्थापना : (इ.स.१६८०). परकीय व्यापारी. मध्ययुगात डच व्यापारी भारतात आले. व्यापारी सवलती मिळविण्यासाठी डच ईस्ट इंडिया कंपनीचे प्रतिनिधी हर्बर्ट डी यागर आणि निकोलास क्लेमेंट हे छ. शिवाजी महाराजांच्या…

इब्राहिम आदिलशाह, दुसरा (Ibrahim Adil Shah, II)

दुसरा इब्राहिम आदिलशाह : (१५५६ – १६२७). मध्ययुगीन दक्षिण भारतातील मुसलमानी राज्यसत्तेतील एक सुलतान. ‘अज पूजा सिरी सरसतीʼ आणि इब्राहिम आदिलशाह (दुसरा) असा त्याचा उल्लेख वा. सी. बेंद्रे यांच्या विजापूरची…

नागरी अर्थशास्त्र (Urban Economics)

नागरी अर्थशास्त्र ही अर्थशास्त्राची अशी आधुनिक शाखा आहे की, ज्यात प्रामुख्याने नागरी भागांतील आर्थिक पर्यावरणाच्या संदर्भात अभ्यास केला जातो. आर्थिक विकासाच्या विविध निर्देशकांपैकी वृद्धिंगत नागरीकरण हे आर्थिक विकासाचे एक परिमाण…

द्वारकाधीश मंदिर व पाण्यात मिळालेले अवशेष, द्वारका, गुजरात.

द्वारका (Dwarka)

गुजरातमधील एक सागरी पुरातत्त्वीय स्थळ आणि हिंदूंचे एक प्रसिद्ध तीर्थक्षेत्र. ते गुजरातच्या देवभूमी द्वारका जिल्ह्यात (२०१३ पूर्वीचा जामनगर जिल्हा) आहे. तेथे द्वारकाधीशाचे मंदिर आहे. ही नगरी श्रीकृष्णाने समुद्र बारा योजने…

अभिमन्यु सामंतसिंहार (Abhimanyu Samantsinhara)

सामंतसिंहार, अभिमन्यु : (२३ फेब्रु १७६० — १५ जून १८०७). ओरिसातील कवी. कटक जिल्ह्यातील बलिया या गावी क्षत्रिय कुलात त्याचा जन्म झाला. काव्य आणि युद्धकलेत तो पारंगत होता. वयाच्या नवव्या…

उपेंद्र भंज (Upendra Bhanja)

भंज, उपेंद्र : (अठरावे शतक). ओडिया साहित्यातील एक थोर कवी. दक्षिण ओडिशातील भांजनगर या भागातील कुल्लादा येथे १६७० या दरम्यान त्याचा जन्म झाल्याची माहिती मिळते. त्याच्या कुटुंबातील त्याचे आजोबा कवी…

ज्योतिप्रसाद आगरवाला (Jyotiprasad Agarwala)

आगरवाला, ज्योतिप्रसाद : (१७ जून १९०३–१७ जानेवारी १९५१). एक असमिया नाटककार, कवी व संगीतकार. असमिया साहित्यात मोलाची भर घालणाऱ्या आगरवाला घराण्यात त्यांचा जन्म झाला. त्यांच्या घराण्यातील हरिबिलास, चंद्रकुमार व आनंदचंद्र ह्या…

कर्करोग : लक्षणे (Cancer symptoms)

कर्करोग हा अनेक रोग एकत्र येऊन झालेला असतो. त्यामुळे या रोगात कोणतेही लक्षण दिसू शकते. त्याचप्रमाणे कर्करोगाची व्याप्ती किती आहे आणि त्याने किती अवयवांना अथवा इंद्रियांना धोका पोहोचवला आहे, त्यावर…

रॉस एल्. प्रेन्टिस (Ross L. Prentice)

प्रेन्टिस, रॉस एल्. : (१६ ऑक्टोबर १९४६). रॉस एल. प्रेन्टिस यांनी वॉटर्लू विद्यापीठातून पदवी मिळवली. नंतर त्यांनी टोरंटो विद्यापीठातून पदव्युत्तर आणि पीएच्.डी. पदवी मिळवली. त्यांचे मार्गदर्शक होते डोनाल्ड ए.…

बेंजामिन पिअरी पाल (Benjamin Peary Pal)

पाल, बेंजामिन पिअरी : (२६ मे १९०६ — १४ सप्टेंबर १९८९). बेंजामिन पिअरी पाल यांचा जन्म पंजाबमधील मुकुंदपूर येथे झाला. त्यांनी रंगून (त्यावेळचे ब्रम्हदेश) विद्यापीठाची बी.एस्‌सी. (ऑनर्स) पदवी व एम्‌.एस्‌सी.वनस्पतिशास्त्र (ऑनर्स)…

ओटो स्टर्न (Otto Stern)

स्टर्न, ओटो : (१७ फेब्रुवारी १८८८ — १७ ऑगस्ट १९६९). ओटो स्टर्न यांचा जन्म जर्मनीच्या अंमलाखालील पूर्वीच्या प्रशिया प्रांतातील सोराऊ येथे एका ज्यू कुटुंबात झाला. सद्या साेराे या नावाचे हे…

जूलियस रॉबर्ट ओपेनहायमर (Julius Robert Oppenheimer)

ओपेनहायमर, जूलियस रॉबर्ट : (२२ एप्रिल १९०४ – १८ फेब्रुवारी १९६७). दुसऱ्या महायुद्धात वापरल्या गेलेल्या अणुबॉम्बचे जनक म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या शास्त्रज्ञांपैकी एक. ज्यू वंशाचे अमेरिकन भौतिकशास्त्रज्ञ. आण्विक शस्त्रास्त्रे विकसित करण्याचे…