द्विधृवी पक्षव्यवस्था : दोन पक्षांमध्ये व दोन आघाड्यांमध्ये सत्तास्पर्धा असे द्विधृवी पक्षव्यवस्थेचे दोन उपप्रकार भारतात दिसतात. अनेक पक्ष असले तरी दोन प्रमुख पक्ष प्रतिस्पर्धी असतात. ते जवळजवळ सर्व जागांसाठी एकमेकाविरुद्ध…
सर्व्हंट्स ऑफ इंडिया सोसायटी : ( भारत सेवक समाज ). निरपेक्ष मिशनरी वृत्तीने देशसेवा करण्यासाठी कटिबद्ध असलेली एक पक्षातीत सामाजिक संस्था. तिची स्थापना नामदार गोपाळ कृष्ण गोखले यांनी १२ जून…
श्टिफ्टर, आडालबेर्ट : (२३ ऑक्टोबर १८०५ - २८ जानेवारी १८६८). जर्मन - ऑस्ट्रियन कथा-कादंबरीकार आणि चित्रकार. शब्दामध्ये निसर्गाचे मुलभूत आणि अभिजात रूप शब्दबद्ध करण्यात तो प्रसिद्ध होता. त्याचे लेखन हे…
युनुस एमरे : (मृत्यू -१३२०). मध्ययुगीन तुर्की कवी आणि सुफीसंत. तो सुफी संगीताचा रचनाकारही होता. अरबी आणि फार्शी या दोन भाषांपासून त्याच्या काव्यलेखानाला त्याने अलिप्त ठेवले आणि तुर्की भाषेतील लोकभाषा…
योकाई, माउरूस : (१८ फेब्रुवारी १८२५ – ५ मे १९०४). श्रेष्ठ हंगेरिअन कादंबरीकार. त्याचा जन्म विद्यमान स्लोवाकिया गणराज्यातील कोमारॉम येथे झाला. त्याचे आई वडील दोघेही सुखी आणि राजसंपन्न घराण्यातील होते.…
योसा बुसान : (१७१६–१७ जानेवारी १७८४). जपानमधील एडो काळातील कवी आणि चित्रकार. मात्सुओ बाशो आणि कोबायाशी इसा या दोन कवींबरोबर एडो काळातील अत्यंत प्रभावी कवी म्हणून त्याची ख्याती आहे. केवळ…
परिचर्या व्यवस्थापनात व आरोग्य सेवेत मानवी सबंध आणि परस्पर सबंध हे महत्त्वाचे घटक असतात. मानवी संबध ही एक सामाजिक प्रक्रिया आहे. मानवामध्ये जन्मजात इतर मानव जातीसाठी दयेच्या, सहानभूतीच्या व कोमल…
रीड, हर्बर्ट : (४ डिसंबर १८९३−१२ जून १९६८). इंग्रज कवी, साहित्यिक, समीक्षक, तत्वज्ञ कला-साहित्यसमीक्षक. यॉर्कशरमधील मस्कोएटस ग्रेंज, कर्बीमुर्साइड येथे शेतकरी कुटुंबात जन्मला. एका शेतकरी मालकाच्या अधीन हे कुटुंब राहत होते.…
स्टीव्हन जे गूल्ड : (१० सप्टेंबर, १९४१ ते २० मे, २००२) स्टीव्हन जे गूल्ड यांचा जन्म न्यूयॉर्क शहरात झाला. त्यांचे वडील लेनर्ड उच्चशिक्षण घेऊ शकले नाहीत. परंतु आपल्या मुलाला उत्तम…
गेलमान मरे : (१५ सप्टेंबर १९२९ – २४ मे २०१९) मरे गेलमान यांचा जन्म न्यूयॉर्क येथे झाला. पदवी शिक्षणासाठी त्यांनी येल विद्यापीठात प्रवेश घेतला. त्यांनी भौतिकशास्त्र विषयात पदवी प्राप्त केली.…
माधव धनंजय गाडगीळ: ( २४ मे १९४२ - ) माधव धनंजय गाडगीळ यांचा जन्म पुणे शहरात झाला. माधव यांचे शालेय शिक्षण पुण्यात झाले. त्यांचे वडील धनंजयराव ‘बॉम्बे नॅचरल हिस्टरी सोसायटीचे’…
ए. के. एर्लांग : (१ जानेवारी, १८७८ ते ३ फेब्रुवारी, १९२९) डेन्मार्कमधील जटलंडच्या लोनबर येथील एका सुशिक्षित कुटुंबात एर्लांग यांचा जन्म झाला. वडील शिक्षक असलेल्या प्राथमिक शाळेतच एर्लांग शिकले. केवळ…
टेरी ली एर्विन (१ डिसेंबर, १९४० ते ११ मे, २०२०) : कॅलिफोर्नियाच्या नापा कौंटीमधील सेंट हेलेना येथे टेरी ली एर्विन यांचा जन्म झाला. टेरी यांचे बालपण आईच्या वडिलांकडे (आजोबांच्या) हाय…
विश्वबंधुत्व : मानवतावादी दृष्टिकोणातून विकसित झालेल्या स्वातंत्र्य, समता व बंधुत्व (किंवा विश्वबंधुत्व) या तत्त्वत्रयींपैकी एक संकल्पना. फ्रेंच राज्यक्रांतीच्या काळात (सु. १७८९-९९) स्वातंत्र्य, समता आणि विश्वबंधुत्व या संकल्पनांचा उद्‌घोष करण्यात आला.…
फेसाटी : नवनाथ गोरे यांची फेसाटी ही पहिलीच कादंबरी. महाराष्ट्र राज्य साहित्य आणि संस्कृती मंडळाच्या नवलेखक अनुदान योजनेतून ही कादंबरी २०१७ मध्ये प्रकाशित झाली. सन २०१८ चा युवा साहित्य अकादमी…