अमेरिकन पेट्रोलियम इन्स्टिट्यूट (ए.पी.आय.) : ( स्थापना २० मार्च १९१९, न्यूयॉर्क ) ए.पी.आय. ही तेल आणि नैसर्गिक वायू व्यवसायाशी निगडीत असलेली अमेरिकन संघटना आहे. पेट्रोलियम उद्योगात कार्यरत असलेल्या उत्पादन, तेल…
वायबुल, वेलोद्दी : ( १८ जून १८८७ ते १२ ऑक्टोबर १९७९ ) स्वीडिश अभियंता, शास्त्रज्ञ आणि गणितज्ञ. वायबुल वितरण आणि भंग यामिकीवरील (Fracture mechanics) संशोधनासाठी ओळखले जातात. वेलोद्दी वायबुल यांचा…
थॉमसन, जॉर्ज पॅजेट : ( ३ मे १८९२ - १० सप्टेंबर १९७५ ) ब्रिटीश भौतिकशास्त्रज्ञ जॉर्ज पॅजेट टॉमसन ह्यांनी इलेक्ट्रॉनमध्ये कणात्मक गुणधर्मांबरोबरच तरंग लहरींचेही गुणधर्म असतात हे दाखवून दिले. ह्या…
टेस्लर, लॉरेन्स गॉर्डन : ( २४ एप्रिल १९४५ ते १६ फेब्रुवारी २०२० ) टेस्लर यांचा जन्म अमेरिकेतील न्यूयॉर्क शहरातील ब्राँक्स भागात झाला. त्यांचे शालेय व पदवीपर्यंतचे शिक्षण क्रमश: ब्राँक्स विद्यालय…
भरूचा, फरेदुन रुस्तुमजी: ( ४ मे १९०४ – ३० मार्च १९८१ ) मुंबईतील पारशी कुटुंबात जन्मलेल्या फरेदुन यांचे शालेय शिक्षण पाचगणीत झाले. सह्याद्रीतील पाचगणी महाबळेश्वर परिसरात वावरल्याने त्यांच्यात निसर्गाची आवड निर्माण…
कल्याणकारी राज्य : विसाव्या शतकामध्ये कल्याणकारी राज्य ही संकल्पना व्यापक प्रमाणावर स्वीकारली गेली. दुसऱ्या महायुद्धानंतर साम्यवादाचा प्रसार व प्रभाव रोखण्यासाठी बहुतेक भांडवलशाही राष्ट्रांनी या कल्पनेचा स्वीकार केला. कल्याणकारी राज्य मक्तेदारीला…
पक्षविरहित लोकशाही : भारतात मानवेंद्रनाथ रॉय आणि जयप्रकाश नारायण यांनी पक्षविरहित लोकशाही ही संकल्पना मांडली. लोकशाहीच्या विशेषतः प्रातिनिधिक लोकशाहीच्या यशाच्या आड राजकीय पक्ष येतात. पक्षामुळे लोकशाही ही पक्षीय राजवटीचे स्वरूप…
इनाना ही प्राचीन सुमेरियन संस्कृतीमध्ये प्रेम, सौंदर्य, लैंगिक भावना, प्रजनन, युद्ध आणि नैतिकतेचे प्रतीक असलेली देवता आहे. तिला स्वर्गाची आणि पृथ्वीची राणी म्हटले आहे. काहींच्या मते ती बुद्धीची देवता असलेल्या…
डॅनिएल सी. त्सुइ : ( २८ फेब्रुवारी १९३९ ) चीनच्या हेनान प्रांतात एका शेतकरी कुटुंबात डॅनिएल यांचा जन्म झाला. हाँगकाँग येथील प्युइ चींग माध्यमिक विद्यालयात त्यांनी शालेय शिक्षण घेतले. शालेय शिक्षण…
सेंट्रल सॉईल सॅलिनीटी रिसर्च इन्स्टिट्यूट : ( स्थापना – मे, १९६९ ) सी.एस.एस.आर.आय. म्हणजेच हरियाणातील कर्नाळस्थित असलेली सेंट्रल सॉईल सॅलिनीटी रिसर्च इन्स्टिट्यूट ही संशोधन संस्था होय. प्रारंभी तिची स्थापना हिस्सार…
अधिकार : कोणती कृती अनुज्ञेय आहे आणि कोणती संस्था कायदेशीर आहे ह्या आधुनिक संज्ञेवर अधिकार ही संकल्पना आधारलेली आहे. अधिकाराचा एक संच स्वीकारणे म्हणजे स्वातंत्र व अधिकाराचे वितरण मंजूर करणे…
कोर्बेटो, फर्नांडो जोस : (१ जुलै १९२६ ते १२ जुलै २०१९) फर्नांडो जोस कोर्बेटो यांचा जन्म अमेरिकेतील कॅर्लिफोर्निया राज्यातील ओकलंड येथे झाला. त्यांनी कॅर्लिफोर्निया विद्यापीठात महाविद्यालयीन शिक्षणासाठी प्रवेश घेतला. परंतु त्या…
दमानिया, अर्देशिर : ( सप्टेंबर, १९४५ -) अर्देशिर दमानिया यांचा जन्म मुंबईत झाला. त्यांनी मुंबईच्या विज्ञान संस्थेतून पारिस्थितीकी या विषयात एम.एस्सी. केले. नंतर इंग्लंडमधील बर्मिंगहॅम विद्यापीठातून १९७५ मध्ये परत एकदा…
दान्त्झिग, जॉर्ज बी. : (८ नोव्हेंबर १९१४ - १३ मे २००५) जॉर्ज बी. दान्त्झिग यांचा जन्म अमेरिकेच्या ओरेगॉन राज्यातील पोर्टलँड येथे झाला. त्यांचे वडील तोबिआस दान्त्झिग हे प्रसिद्ध गणितज्ञ होते. त्यांनी…
सुमेरियन पृथ्वीदेव. तो एन्कीप्रमाणेच सुमेरियन संस्कृतीतील एक प्रमुख देव. सुमेरियन अनुनामक आकाशदेवाचा तो पुत्र असून वायुदेव म्हणूनही त्यास संबोधले जाते. तो ऊर्जा व शक्ती यांचे प्रतीक आहे. तो वायुराज असल्याने…