के. व्ही. कृष्ण राव (K. V. Krishna Rao)
राव, के. व्ही. कृष्ण : (१६ जुलै १९२३ —३० जानेवारी २०१६). भारताचे माजी भूसेनाध्यक्ष. जन्म लुकुलम (आंध्र प्रदेश) येथे. वडिलांचे नाव के. एस्. नारायण राव, तर आईचे के. लक्ष्मी राव.…
जनरल राजेंद्रसिंहजी (General Rajendrasinhaji)
जडेजा, जनरल राजेंद्रसिंहजी : (१५ जून १८९९‒१ जानेवारी १९६४). भारताचे दुसरे भूसेनाप्रमुख (१९५३–५५). सौराष्ट्रातील सरोदर येथे एका राजघराण्यात जन्म. राजकुमार कॉलेज (राजकोट); मॅलव्हर्न कॉलेज (इंग्लंड); रॉयल मिलीटरी कॉलेज (सॅन्डहर्स्ट) येथे औपचारिक व सैनिकी…
हृषीकेश मुळगावकर (Hrishikesh Mulgaonkar)
मुळगावकर, हृषीकेश : (१४ ऑगस्ट १९२०–९ एप्रिल २०१५). भारताचे भूतपूर्व वायुसेनाध्यक्ष. जन्म मुंबई येथे. प्रख्यात शल्यतज्ञ शामराव हे त्यांचे वडील आणि आई सुलोचनाबाई. त्यांच्या पत्नी ताराबाई या मुलांच्या विकासकार्यात विशेष रस…
बॅफिन उपसागर (Baffin Bay)
उत्तर अटलांटिक महासागराचा एक फाटा. आर्क्टिक महासागरापासून दक्षिणेस सु. १,४५० किमी. अंतरावर हा उपसागर आहे. पश्चिमेकडील कॅनडाचे बॅफिन बेट आणि पूर्वेकडील ग्रीनलंड बेट यांदरम्यान असलेल्या या उपसागराचा दक्षिणेकडील विस्तार साधारणपणे…
लॅफर वक्र (Laffer Curve)
महसूल व कर दर यांचा परस्पर संबंध दर्शविणारा वक्र. अमेरिकन अर्थतज्ज्ञ आर्थर लॅफर (Arthur Laffer) यांनी १९४७ मध्ये सर्वांत प्रथम लॅफर चक्राबद्दल मांडणी केली; परंतु लॅफर यांच्या मते ही संज्ञा…
फ्रँक हाइनमन नाइट (Frank Hyneman Knight)
नाइट, फ्रँक हाइनमन (Knight, Frank Hyneman) : (७ नोव्हेंबर १८८५ — १५ एप्रिल १९७२). शिकागोमधील नवसनातनवादी अर्थसंप्रदायाचा अध्वर्यू अर्थशास्त्रज्ञ, अर्थशास्त्रातील शिकागो स्कूलचे मानले जाणारे मुख्य संस्थापक. त्यांचा जन्म इलिनॉयमधील मॅक्लीन…
गिफेन वस्तू (Giffen Goods)
हलक्या, निकृष्ट आणि कनिष्ठ दर्जाच्या वस्तू म्हणजे गिफेन वस्तू. गिफेन वस्तूंबाबतची संकल्पना ब्रिटिश संख्याशास्त्रज्ञ सर रॉबर्ट गिफेन यांनी प्रथम मांडली. गिफेन वस्तू या संकल्पनेत एखाद्या वस्तूची किंमत घटल्यास उपभोक्ता त्या…
अध्ययन वक्र (Learning Curve)
अनुभव वक्र. अनुभवाच्या उत्पादनखर्चावर होणाऱ्या परिणामाचे गणितिक प्रमाण. या वक्राला ‘विद्वता वक्रʼसुद्धा म्हणतात. १९३६ मध्ये प्रसिद्ध अमेरिकन वैमानिक आणि प्रशिक्षक थिओडोर पॉल राइट यांनी सर्वप्रथम अध्ययन वक्र या संकल्पनेची मांडणी…
अर्थशास्त्र (Economics)
मानवाला उपलब्ध असलेल्या मर्यादित साधनसंपत्तीचा उपयोग करून मानवाच्या असंख्य गरजांची शक्य तितकी अधिक पूर्ती कशी करावी, याचा विचार करणारे शास्त्र म्हणजे अर्थशास्त्र होय. अर्थशास्त्राच्या विकासाच्या प्रारंभीच्या काळात लोकांचे उपजीविकेचे दैनंदिन…
हरीश-चंद्र (Harish-Chandra)
(११ ऑक्टोबर १९२३ — १६ ऑक्टोबर १९८३). भारतीय अमेरिकन गणितज्ज्ञ आणि भौतिकशास्त्रज्ञ. त्यांचे पूर्ण नाव हरीश-चंद्र चंद्रकिशोर मेहरोत्रा. त्यांनी गणितातील बीजगणित, भूमिती आणि गट सिद्धांत या क्षेत्रांत मूलभूत कार्य केले.…
चिश्ती संप्रदाय (Chishti School)
इस्लामी गूढवादी परंपरेमधल्या महत्त्वाच्या चार संप्रदायांपैकी एक संप्रदाय. याचा उगम अफगाणिस्तानातील चिश्त गावात इ.स.च्या १० व्या शतकात झाल्याचे मानतात. पुढे १२ व्या शतकापर्यंत या संप्रदायाचा प्रसार अफगाणिस्तानापुरता मर्यादित न राहता…
मिथ्र (Mithra)
इराणच्या पारशी धर्मातील देवता. इंडो-इराणीयन कालखंडातील या देवतेचा संबंध प्रकाश, करार, वचन व बंधन यांच्याशी आहे. मिथ्र या शब्दाची व्युत्पत्ती ‘मी’-बांधणे या युरो-भारतीय धातूपासून सांगितली जाते. अवेस्ता या धर्मग्रंथामधील मिथ्र…
गीता हरिहरन (Githa Hariharan)
गीता हरिहरन : (जन्म. १ जानेवारी १९५४). प्रसिद्ध भारतीय इंग्रजी साहित्यिका. कादंबरी, कथा, निबंध आणि वृत्तपत्रलेखन या साहित्यप्रकारात त्यांनी लेखन केले आहे. भारतीय महानगराच्या पार्शभूमीवर त्यांनी महानगरांच्या निमित्ताने मानवी हतबलतेची,…
जैव रंगद्रव्य निर्मित अब्जांश कण
धातू अब्जांश कण निर्मितीसाठी मुख्यत: रासायनिक आणि भौतिक पध्दती वापरल्या जातात. त्यासाठी सध्या विविध जैविक पद्धतीही विकसित झाल्या आहेत. वनस्पती व सूक्ष्मजीव यांपासून औद्योगिक स्तरावर रंगद्रव्ये तयार केली जातात व…
पपया (Papaya)
हटीअन मूळ असणारी एक हिटाइट देवता. ही देवता नेहमी इस्तुस्तया या देवतेसोबत कायम गणली जाते. ह्या दोन्ही देवता हिटाइट मिथकांमध्ये ‘नियतीच्या देवता’ मानल्या जातात. मर्त्यांच्या‒माणसांच्या‒आयुष्याची दोरी सदैव फिरत ठेवण्याचे काम…
- Go to the previous page
- 1
- …
- 337
- 338
- 339
- 340
- 341
- 342
- 343
- …
- 500
- Go to the next page