पावटा : (वाल,वरणा,वालपापडी; हिं.सेम; गु. वाल;क. चप्परद, अवरे; सं. शिंबी, निष्पाव; इं. लॅबलॅब, इंडियन बटर बीन, हायसिंथ बीन; लॅ. डॉलिकॉस लॅबलॅब ; कुल-लेग्युमिनोजी; उपकुल-पॅपिलिऑनेटी). हे एक परिचित कडधान्ये आहे.समशीतोष्ण व…
एकविसाव्या शतकातील जगाच्या शाश्वत विकासाबाबत केलेला एक आराखडा. इ.स. १९९२ मध्ये ब्राझीलमधील रीओ दे जानेरो येथे संयुक्त राष्ट्र पर्यावरण व विकास परिषद(युनायटेड नेशन्स कॉन्फरन्स ऑन एन्व्हायरनमेंट अँड डेव्हलपमेंट) झाली. ही…
अजमोदा ही अंबेलिफेरी कुलातील वनस्पती तिचे शास्त्रीय नाव एपियम ग्रॅव्हिओलेन्स आहे. ही वनस्पती मूळची भूमध्य सागरी प्रदेशातील आहे. तिची लागवड सर्वांत प्रथम फ्रान्समध्ये करण्यात आली. भारतात ती वायव्य हिमालयाचा पायथा, पंजाब व…
सामाजिक मानवशास्त्रात बहुतांशी आदिवासी समाजांचा तौलनिक अभ्यास करून मानव समाजाचे स्वरूप विशद करण्याचा प्रयत्न केला जातो. शक्य तेवढ्या जास्तीतजास्त समाजातील सामाजिक संबंधांचा व प्रक्रियांचा तौलनिक अभ्यास करून मानवाच्या भिन्नभिन्न आचारविचारांवर…
जीवावरणातील ऑक्सिजनाचे अभिसरण व त्याचा पुनरोपयोग म्हणजे ऑक्सिजन चक्र होय. या चक्रात जैव व अजैव असे दोन्ही घटक समाविष्ट असतात. वातावरणात ऑक्सिजनाची सातत्याने निर्मिती होत असते. तसेच त्याचा सातत्याने वापरही…
पलांडू कुलातील ट्यूलिपा वंशातील कोणत्याही वनस्पतीला ट्यूलिप हे सर्वसाधारण नाव आहे. या वंशात सु. १६० जाती असून त्या जंगली अवस्थेत इटलीपासून जपानपर्यंत पसरल्या आहेत. ट्यूलिपा गेस्नेरिआना या ‘बागेतील ट्यूलिप’ (गार्डन…
पडवळ : (हिं. चिचिंडा, चिंचोडा, पुडवल; गु. पंडोल; क. पडवळकाई; सं. पटोल; इं. स्नेक गोर्ड; लॅ. ट्रायकोसँथस अँग्विना; कुल-कुकर्विटेसी). ही वर्षायू (एक वर्ष जगणारी) वेल भारतात बऱ्याच प्रमाणात लागवडीत आहे.…
पपनस : (बंपारा; इं. शॅडॉक,प्युमेलो; लॅ. सिट्रस ग्रॅंडिस,सि.डिकुमाना,सि.मॅक्सिमा ;कुल-रूटेसी). लिंबू वंशातील हे फळझाड सु. साडेचार मी.उंच (चकोतऱ्यापेक्षा लहान) वाढणाऱ्या झुडपासारखे असते.ते मूळचे मलेशिया आणि पॉलिनीशिया येथील आहे.भारतामध्ये व श्रीलंकेत त्याचा…
रामानुजन, ए. के. : (१६ मार्च १९२९ - १३ जुलै १९९३). भारतीय इंग्रजी काव्यपरंपरेमध्ये भरीव योगदान असलेले साहित्यिक. भाषातज्ज्ञ व संशोधक म्हणूनही ख्यातकीर्त. पूर्ण नाव अट्टीपटे कृष्णस्वामी रामानुजन. इंग्रजीव्यतिरिक्त रामानुजन…
[latexpage] समजा दिलेल्या $A$ या वस्तूची किंवा घटकाची किंमत ही $B$ ह्या दुसऱ्या वस्तूच्या किंवा घटकाच्या किंमतीवर अवलंबून आहे. साधारणपणे, हे जाणुन घेणे महत्त्वाचे असते की $A$ च्या किमतीत घडणारा…
टरकाकडी : (हिं. गु. म. काकडी सं. लोमशी, मूत्रला,ग्रीष्म-कर्कटी क. दोड्डसंवति इं. स्नेक कुकंबर लॅ. कुकुमिस मेलो, प्रकार युटिलिसिमस कुल-कुकर्बिटेसी).ही ओषधीय वेल सर्व भारतात (विशेषतः पंजाब व उत्तर प्रदेश) लागवडीत…
मेहरोत्रा, अरविंद कृष्ण : (जन्म : १९४७) प्रतिथयश भारतीय इंग्रजी कवी,समीक्षक आणि अनुवादक. भारतीय साहित्यातील आधुनिकवादाच्या कालखंडातील जे काही मोजके प्रयोगशील कवी आहेत त्यामध्ये मेहरोत्रांचा उल्लेख आवर्जून केला जातो.जन्म लाहोर…
झिनिया : फुलझाडांपैकी (आवृतबीज, द्विदलिकित) सूर्यफुल कुलातील हा एक वंश असून त्यात एकूण वीस जाती अंतर्भूत आहेत व त्या बहुतेक ओषधी व लहान झुडपे आहेत.त्या वर्षायू किंवा बहुवर्षायू (एक वा अनेक…
जिरे : (गोडे जिरे; हिं. झिरा; गु. जीरू; क. जिरिगे; सं. जीरक, दीर्घक; इं. क्यूमीन, व्हाइट जीरा; लॅ. क्युमीनम सायमियम; कुल-अंबेलिफेरी वा एपिएसी).गाजर,कोथिंबीर,ब्राह्मी, हिंग,बडीशेप,ओवा इ.नावांनी परिचित असलेल्या वनस्पतींच्या कुलातील (चामर…
[latexpage] कलन या गणितीय शाखेमध्ये फलनाची सीमा ही अतिशय महत्त्वाची संकल्पना असून यावर संततता, विकलन, संकलन इत्यादी महत्त्वाच्या संकल्पना आधारलेल्या आहेत. साधारणपणे, सीमा म्हणजे एखाद्या राशीचे मूल्य वाढवत नेले असता…