कर्दळ (Indian shot)

कर्दळ :  (हिं. सब्बजय; गु. अकल बेरा; क. कळेहू, कावाळी; सं. देवकेली, सर्वजया;  इं. इंडियन शॉट;  लॅ. कॅना इंडिका; गण-सिटॅमिनी; कुल-कॅनेसी). शोभादायक, मोठी व बहुवर्षायू (अनेक वर्षे जगणारी)  ओषधी; मूलस्थान-वेस्ट…

कोरांटी : (कळसुंदा; हिं. कटोरिया; गु. कांटा शेलिया; क. मुदरंगी, गोरांटे; सं.बोना, झिंटी, कुरंटक, कुरबक; लॅ. बार्लेरिया प्रिओनिटिस; कुल-ॲकँथेसी). सु. ०·६–१·५ मी. उंचीचे हे क्षुप (झुडूप) सिंध, श्रीलंका, आफ्रिकेचा उष्ण…

केशर : (हिं. केसर, झाफ्रॉन; गु. केशर; सं. कुंकुम; इं. मेडो क्रॉकस, सॅफ्रन क्रॉकस; लॅ. क्रॉकस सॅटायव्हस;  कुल – इरिडेसी). केशरच्या झाडाचे मूलस्थान आशिया मायनरमधील लेव्हँट होय. सध्या त्याची लागवड…

काकडशिंगी : (हिं.काकरसिंगी; सं.शृंगी, कक्कटशृंगी; इं. क्रॅब्स क्लॉ, जॅपॅनीज वॅक्स ट्र; लॅ. ऱ्हस सक्सिडॅनिया ; कुल-ॲनाकार्डिएसी). या नावाने बाजारात वाकड्या शिंगासारख्या, साधारण जाड, पोकळ, हलक्या व काळ्या काड्या मिळतात. काकराच्या…

आरारूट : (इं. आरारूट). व्यापारी क्षेत्रात आरारूट हे नाव खाद्य पिठाला दिले असून हे ज्या अनेक वनस्पतींपासून काढतात त्यात पुढील वनस्पतींचा समावेश होतो : वेस्ट इंडियन ॲरोरूट (मॅरेंटेसी-कुलातील मॅरांटा ॲरुंडिनॅशिया…

कृष्णकमळ : (इं. पॅशन फ्लॉवर; लॅ. पॅसिफ्लोरा;  कुल-पॅसिफ्लोरेसी). या नावाने ओळखल्या जाणाऱ्या शोभेच्या वनस्पतींच्या पॅसिफ्लोरा  वंशात एकूण सु. २४ जाती असून त्या सर्व मूळच्या दक्षिण अमेरिकेतील आहेत व आता इतर…

अबोली : (हिं. प्रियदर्श; क. अव्‌वोलिगा; सं. अम्‍लान, महासहा; लॅ. क्रॉसँड्रा इन्फंडिबुलिफॉर्मिस, क्रॉ. अंड्युलिफोलिया कुल–ॲकँथेसी).  हे कोरांटीसारखे क्षुप (झुडूप) सु. ६० सेंमी. उंच, लहान, बहुवर्षायू (अनेक वर्षे जगणारे) असून मूळचे…

कोद्रा : (हरीक गु. कोद्रा क. हरका सं. कोद्रव इं. कोडो मिलेट लॅ.पॅस्पॅलम स्क्रोबिक्युलेटम कुल-ग्रॅमिनी). उष्णकटिबंधातील अनेक देशांत आढळणारे व भारतात (तमिळनाडू, कर्नाटक, मध्यप्रदेश, गुजरात व महाराष्ट्र) आणि आफ्रिकेत मुद्दाम…

पिकाच्या भरघोस उत्पादन वाढीसाठी जमिनीची सुपिकता ही अत्यंत गरजेची व महत्त्वाची बाब आहे. प्रत्येक वर्षी पीक घेतल्याने जमिनीतील अन्नद्रव्यांचा साठा दिवसेंदिवस कमी होतो. याचा परिणाम जमिनीच्या सुपिकतेवर होतो.‍ जमिनीची सुपिकता…

चाकवत : (हिं. बेथुसाग, बेथुआ; गु. चील, तांको; क. चक्रवति; सं. वस्तुक, चक्रवर्ति;  इं. गूजफूट, पिगवीड, वाइल्ड स्पिनॅक;  लॅ. चिनोपोडियम आल्बम; कुल-चिनोपोडिएसी. ही लहान (१-२ मी. उंच) ओषधी  भारतात आणि…

केळी हे महाराष्ट्रातील प्रमुख फळपीक असून या पिकाखाली ७३,५०० हे. क्षेत्र आहे. त्यामध्ये जळगाव जिल्हा आघाडीवर असून तेथे ४८,००० हेक्टर क्षेत्र केळी पिकाखाली आहे. पश्चिम महाराष्ट्रातील पुणे, कोल्हापूर, सातारा, सांगली,…

ग्लॅडिओलस हे लांब दांड्याच्या फुलांमधले एक लोकप्रिय व व्यापारी फुलपीक आहे. प्रामुख्याने मोठ्या शहरांमध्ये सजावट व गुच्छ बनविण्यासाठी या फुलांना वर्षभर मागणी असते. याची लागवड खरीप व रब्बी या दोन्ही…