मराठी विश्वकोश

स्मरणकक्ष (Memory)

संगणकात माहिती आणि प्रोग्रॅम यांची साठवण करावी लागते. साठवण करण्याच्या घटकांना मेमरी किंवा स्मृती किंवा स्टोरेज सिस्टीम असे म्हणतात. इनपूट साधनांद्वारे मिळालेल्या सूचनांनुसार या साठविलेल्या माहितीवर संस्करण केले जाते व…

अमरकान्त (Amarkant)

अमरकान्त : (१ जुलै १९२५-१७ फेब्रुवारी २०१४). हिंदीतील श्रेष्ठ आणि यशस्वी कथालेखक. ज्ञानपीठ पुरस्काराचे मानकरी. प्रेमचंद यांच्यानंतर यथार्थ,वास्तववादी कथालेखन करणारे कथालेखक म्हणून त्यांची ओळख आहे. हिंदी साहित्यातील नवकथा आंदोलनात राकेश…

संख्यात्मक संशोधन (Statistical Research)

संशोधनासंबंधी आधार सामग्रीचे संकलन, मापन, व्यवस्थापन आणि अर्थनिर्वचन संख्यात्मक स्वरूपात करणे म्हणजे संख्यात्मक संशोधन. अनेक संशोधन प्रकारांपैकी संख्यात्मक संशोधन हा एक महत्त्वाचा प्रकार आहे. मापनाच्या विविध साधनांचा व तंत्रांचा वापर…

लिंक्डइन (Linkedin)

लिंक्डइन ही एक व्यवसाय आणि रोजगार आधारित सेवा आहे, जी वेबसाइट्स आणि मोबाईल अॅप्सद्वारे चालवली जाते. सह-संस्थापक रेड हॉफमन यांनी 2002 साली लिंक्डइनची सुरुवात त्यांच्या राहत्या खोली मध्ये केली आणि…

गंगूबाई हनगल (Gangubai Hangal)

हनगल / हनगळ, गंगूबाई : (५ मार्च १९१३–२१ जुलै २००९). किराणा घराण्याच्या ज्येष्ठ आणि प्रख्यात गायिका. हिंदुस्थानी शास्त्रीय संगीतात त्यांचे नाव ठळकपणे घेतले जाते. त्यांचा जन्म धारवाड (कर्नाटक) येथे झाला.…

रिचर्ड लीकी (Richard Leakey)

लीकी, रिचर्ड : (१९ डिसेंबर १९४४). विख्यात केनियन पुरामानवशास्त्रज्ञ. जन्म केनियातील नैरोबी येथे. ब्रिटिश पुरामानवशास्त्रज्ञ लुई लीकी आणि मेरी लीकी यांचे ते दुसरे अपत्य. पूर्ण नाव रिचर्ड एरस्काइन फ्रेरे लीकी.…

शीतयुद्ध ‒ भाग १ (Cold War ‒ Part 1)

ठळक गोशवारा : दुसऱ्या महायुद्धानंतर अमेरिका व सोव्हिएट युनियन आणि त्यांचे मित्रगट यांच्यात झालेला संघर्ष. प्रास्ताविक : पहिले महायुद्ध (१९१४ ते १९१९) आणि दुसरे महायुद्ध (१९३९ ते १९४५) यांच्या दरम्यानच्या…

फोरट्रान (FORTRAN)

फोरट्रान हि भाषा सूत्रांचा (Formulas) वापर करून बनविण्यात आली आहे, कारण फोरट्रानला गणित सूत्रांचे कोडमध्ये सहज अनुवादासाठी परवानगी देण्यात आली आहे. फोरट्रान हि एक सामान्य उद्देश, अत्यावश्यक प्रोग्रामिंग भाषा आहे…

कोबोल (COBOL)

कोबोल ही संकलित इंग्रजी सारखी संगणक प्रोग्रामिंग भाषा आहे, जी व्यावसायिक वापरासाठी तयार केलेली आहे. हि प्रक्रियात्मक आणि ऑब्जेक्ट-उन्मुख भाषा आहे. कोबोल मुख्यतः कंपन्या आणि सरकार यांच्या व्यवसाय, वित्त आणि…

ऑनलाइन टेलीफोनी (Online Telephony)

ऑनलाइन टेलिफोनीला इंटरनेट टेलिफोनी सुद्धा म्हणतात. इंटरनेट टेलिफोनी हे एक प्रकारचे संप्रेषण (communication) तंत्रज्ञान आहे जे इंटरनेटद्वारे व्हॉइस कॉल (Voice Call) आणि अन्य टेलिफोनी सेवा जसे फॅक्स (Fax), एसएमएस (SMS)…

फाइबर ऑप्टिक (Fibre Optic)

फाइबर ऑप्टिक किंवा ऑप्टिकल फायबर म्हणजे माहिती प्रसारित करणारे एक माध्यम किंवा तंत्रज्ञान आहे. फायबर ऑप्टिक केबलमध्ये काचेच्या तंतूंच्या वेगवेगळया संख्या असतात. काचेच्या फाइबर गाभ्याच्या भोवती जो काचेचा थर असतो…

लॅपटॉप (Laptop)

लॅपटॉप हा एक प्रकारचा सूक्ष्म संगणक (मायक्रो कॉम्प्यूटर) आहे. या प्रकारच्या संगणकामध्ये डेस्कटॉप संगणकाची सर्व वैशिष्ट्ये आहेत. लॅपटॉपचा फायदा म्हणजे तो डेस्कटॉपच्या मानाने आकाराने लहान असतो आणि तो कुठेही सहज…

भारतातील संरक्षित भूभाग (Protected Area Network)

निसर्ग जतन करणाऱ्या आंतरराष्ट्रीय संघटनेच्या जागतिक समितीने २००८ मध्ये ठरविलेल्या व्याख्येनुसार संरक्षित जागा म्हणजे “एक स्पष्टपणे निर्देशित केलेला भूभाग, ज्यास शासनाने मान्यता दिलेली आहे आणि ज्याचे व्यवस्थापन स्थानिक किंवा इतर…

अमानुल्ला खान (Amanulla Khan)

अमानुल्ला, अमीर : (१ जून १८९२ –२५ एप्रिल १९६०). अफगाणिस्तानचा १९१९–२९ या काळातील अमीर. देशाला संपूर्ण स्वातंत्र्य मिळवून देण्यासाठी त्याने १९१९ मध्ये इंग्रजांबरोबर जे युद्ध सुरू केले तेच तिसरे इंग्रज–अफगाण…

अशोककुमार (Ashokkumar)

अशोककुमार : (१३ ऑक्टोबर १९११ – १० डिसेंबर २००१). हिंदी चित्रपटसृष्टीतील अष्टपैलू अभिनेते व निर्माते. त्यांचे मूळ नाव कुमुदलाल (कुमुदकुमार) कुंजलाल गांगुली. चित्रपटसृष्टीत त्यांना आदराने दादामुनी (दादामोनी) म्हणत असत. त्यांचा…