आयझॅक, ॲलेक (१७ जुलै १९२१ – २६ जानेवारी १९६७). ब्रिटिश (स्कॉटिश) विषाणुशास्त्रज्ञ. आयझॅक यांनी झां लिंडनमन या स्वीस शास्त्रज्ञांसोबत इंटरफेरॉनचा (म्हणजे नैसर्गिक रित्या विषाणूंविरुद्ध लढणाऱ्या तत्वाचा घटकाचा) शोध लावला (१९५७).…
अर्‍हेनियस, स्वांटे ऑगस्ट (१९ फेब्रुवारी १८५९ – २ ऑक्टोबर १९२७). स्वीडिश भौतिकीविज्ञान रसायनशास्त्रज्ञ. आधुनिक रसायनशास्त्राचे एक आद्य संस्थापक व रसायनशास्त्राच्या नोबेल पुरस्काराचे विजेते (१९०३) असून नोबेल पुरस्कार मिळविणारे ते पहिले…
हुजुरबाजार, वसंत शंकर (१५ सप्टेंबर १९१९ – १५ नोव्हेंबर १९९१). भारतीय संख्याशास्त्रज्ञ. हुजुरबाजार हे कमाल शक्यतेबाबत-अनुमान (Maximum likelihood Estimation), संभाव्यता वितरणाचे अपरिवर्तनीय घटक शोधणे (Invariants for Probability Distribution) आणि पर्याप्त संख्याशास्त्र (Sufficient Statistics) या संशोधनासाठी परिचित आहेत.…
स्टाल, फ्रँक्लिन विल्यम (८ ऑक्टोबर १९२९). अमेरिकन रेण्वीय जीवशास्त्रज्ञ आणि आनुवंशिकीविज्ञ. स्टाल आणि मॅथ्यू स्टॅन्ले मेसेल्सनबरोबर ‘मेसेल्सन आणि स्टाल प्रयोगाद्वारे’ डेन्सिटी ग्रेडियंट सेन्ट्रीफ्यूगेशनचे तंत्रज्ञान विकसित करून डीएनएचे (डीऑक्सिरिबोन्यूक्लिइक अम्लाचे) विभाजन…
बॅचलर, जॉर्ज कीथ (८ मार्च १९२० – ३० मार्च २०००). ऑस्ट्रेलियन गणितज्ञ. उपयोजित गणित (Applied Mathematics) आणि द्रायुगतिशास्त्र (Fluid Dynamics) या क्षेत्रांमध्ये त्यांचे कार्य आहे. बॅचलर यांचा जन्म ऑस्ट्रेलियातील मेलबर्न येथे झाला. बी.एस्सी. व एम्.एस्सी. या…
बावस्कर, हिम्मतराव सालुबा (३ मार्च, १९५१). भारतीय वैद्य (physician). बावस्कर यांनी विंचूदंश व सर्पदंश यांवर गुणकारी औषधाचा शोध लावला.त्यांचा जन्म औरंगाबाद जिल्ह्यातील डेहेड (भोकरदन तालुका) गावी अशिक्षित शेतकरी कुटुंबात झाला.…
बारडीन, जॉन (२३ मे १९०८ – ३० जानेवारी १९९१). अमेरिकन भौतिकीविज्ञ. बारडीन यांना ट्रांझिस्टरच्या शोधाबद्दल १९५६ मध्ये पहिला तर, १९७२ मध्ये अतिसंवाहकता गुणधर्म शोधण्यासाठी दुसऱ्यांदा नोबेल पुरस्काराने सम्मानित करण्यात आले आहे. शिक्षणतज्ज्ञ, संशोधक, भौतिकीविज्ञ…
बम्बा, राम प्रकाश (३० सप्टेंबर १९२५). भारतीय गणितज्ज्ञ. त्यांनी संख्या सिद्धांत (Number Theory) आणि विविक्त भूमिती (Discrete Geometry) या शाखांमध्ये संशोधन कार्य केले. तसेच त्यांनी आवरणींसंबंधी उपपत्ती (Theory of coverings),…
पीअर्सन, कार्ल (२७ मार्च १८५७ – २७ एप्रिल १९३६). ब्रिटिश गणितज्ज्ञ आणि संख्याशास्त्रज्ञ. जीवसांख्यिकी, काय-स्क्वेअर वितरण आणि ‘गुडनेस ऑफ फिट’ चाचण्या यांत भरीव काम. त्यांना गणिती संख्याशास्त्र (Mathematical Statistics) ही शाखा स्थापन…
पार्डी, आर्थर बी. (१३ जुलै १९२१). अमेरिकन जीवरसायनशास्त्रज्ञ. पेशीचक्राच्या G1 प्रावस्थामध्ये मिळणाऱ्या निर्बंध बिंदूचा शोध, पाझामॉ प्रयोग आणि गाठींची वाढ व त्याचे नियंत्रण यासंबंधी कार्य. पार्डी यांचा जन्म शिकागो, इलिनॉय…
नज़ीर, अहमद (२७ जानेवारी १९३२ – ८ जून २०१३). कॅरिबियन मृदाशास्त्रज्ञ. प्राध्यापक डॉ. नज़ीर अहमद हे त्यांच्या उष्ण प्रदेशीय मृदेवरील संशोधनासाठी आंतरराष्ट्रीय पातळीवर ओळखले जातात. मृदा व मृदासमस्या यांचे सल्लागार म्हणून त्यांनी जगाचा प्रवास…
दॉसे, झां (१९ ऑक्टोबर १९१६ – ६ जून २००९). फ्रेंच रक्तशास्त्रज्ञ/रुधिरशास्त्रज्ञ (हीमॅटोलॉजिस्ट) आणि प्रतिरक्षाशास्त्रज्ञ (इम्युनोजलॉजिस्ट). दॉसे यांना १९८० सालचा वैद्यक वा शरीरक्रियाशास्त्राचा नोबेल पुरस्कार बारूज बेनासेराफ आणि जॉर्ज डेव्हिस स्नेल…
डीझेल, रूडाेल्फ (१८ मार्च १८५८ – २९ सप्टेंबर १९१३). जर्मन तंत्रज्ञ. डीझेल इंजिनाचे जनक. व्यवसायाने यांत्रिक अभियंते. डीझेल या खनिज तेल इंधनावर धावणाऱ्या इंजिनचे ते जनक होत. १८९२ मध्ये, त्यांनी…
ॲलेक्झांड्रियाचे डायोफँटस (अंदाजे २१४ – २९८). ग्रीक गणितज्ञ. बीजगणिताचा पाया तिसऱ्या शतकात डायोफँटस यांनी भक्कमप्रकारे घातला म्हणून त्यांना आद्य बीजगणिताचे जनक मानले जाते. ते ॲलेक्झांड्रिया विद्यापिठात शिकवायचे असे मानले जाते. डायोफँटस यांचे सगळ्यात…
टॉमसन, सर जोझेफ जॉन (१८ डिसेंबर १८५६ – ३० ऑगस्ट १९४०). ब्रिटिश भौतिकशास्त्रज्ञ. अणूमध्ये केंद्रकाभोवती वेगवेगळ्या कक्षांमधून फिरणाऱ्या इलेक्ट्रॉनांचा शोध लावणाऱ्या टॉमसन यांना वायूंमधून होणारे विद्युत् धारेचे संवहन याविषयी केलेल्या…