बारडीन, जॉन (२३ मे १९०८ – ३० जानेवारी १९९१). अमेरिकन भौतिकीविज्ञ. बारडीन यांना ट्रांझिस्टरच्या शोधाबद्दल १९५६ मध्ये पहिला तर, १९७२ मध्ये अतिसंवाहकता गुणधर्म शोधण्यासाठी दुसऱ्यांदा नोबेल पुरस्काराने सम्मानित करण्यात आले आहे. शिक्षणतज्ज्ञ, संशोधक, भौतिकीविज्ञ…
बम्बा, राम प्रकाश (३० सप्टेंबर १९२५). भारतीय गणितज्ज्ञ. त्यांनी संख्या सिद्धांत (Number Theory) आणि विविक्त भूमिती (Discrete Geometry) या शाखांमध्ये संशोधन कार्य केले. तसेच त्यांनी आवरणींसंबंधी उपपत्ती (Theory of coverings),…
पीअर्सन, कार्ल (२७ मार्च १८५७ – २७ एप्रिल १९३६). ब्रिटिश गणितज्ज्ञ आणि संख्याशास्त्रज्ञ. जीवसांख्यिकी, काय-स्क्वेअर वितरण आणि ‘गुडनेस ऑफ फिट’ चाचण्या यांत भरीव काम. त्यांना गणिती संख्याशास्त्र (Mathematical Statistics) ही शाखा स्थापन…
पार्डी, आर्थर बी. (१३ जुलै १९२१). अमेरिकन जीवरसायनशास्त्रज्ञ. पेशीचक्राच्या G1 प्रावस्थामध्ये मिळणाऱ्या निर्बंध बिंदूचा शोध, पाझामॉ प्रयोग आणि गाठींची वाढ व त्याचे नियंत्रण यासंबंधी कार्य. पार्डी यांचा जन्म शिकागो, इलिनॉय…
नज़ीर, अहमद (२७ जानेवारी १९३२ – ८ जून २०१३). कॅरिबियन मृदाशास्त्रज्ञ. प्राध्यापक डॉ. नज़ीर अहमद हे त्यांच्या उष्ण प्रदेशीय मृदेवरील संशोधनासाठी आंतरराष्ट्रीय पातळीवर ओळखले जातात. मृदा व मृदासमस्या यांचे सल्लागार म्हणून त्यांनी जगाचा प्रवास…
दॉसे, झां (१९ ऑक्टोबर १९१६ – ६ जून २००९). फ्रेंच रक्तशास्त्रज्ञ/रुधिरशास्त्रज्ञ (हीमॅटोलॉजिस्ट) आणि प्रतिरक्षाशास्त्रज्ञ (इम्युनोजलॉजिस्ट). दॉसे यांना १९८० सालचा वैद्यक वा शरीरक्रियाशास्त्राचा नोबेल पुरस्कार बारूज बेनासेराफ आणि जॉर्ज डेव्हिस स्नेल…
डीझेल, रूडाेल्फ (१८ मार्च १८५८ – २९ सप्टेंबर १९१३). जर्मन तंत्रज्ञ. डीझेल इंजिनाचे जनक. व्यवसायाने यांत्रिक अभियंते. डीझेल या खनिज तेल इंधनावर धावणाऱ्या इंजिनचे ते जनक होत. १८९२ मध्ये, त्यांनी…
ॲलेक्झांड्रियाचे डायोफँटस (अंदाजे २१४ – २९८). ग्रीक गणितज्ञ. बीजगणिताचा पाया तिसऱ्या शतकात डायोफँटस यांनी भक्कमप्रकारे घातला म्हणून त्यांना आद्य बीजगणिताचे जनक मानले जाते. ते ॲलेक्झांड्रिया विद्यापिठात शिकवायचे असे मानले जाते. डायोफँटस यांचे सगळ्यात…
टॉमसन, सर जोझेफ जॉन (१८ डिसेंबर १८५६ – ३० ऑगस्ट १९४०). ब्रिटिश भौतिकशास्त्रज्ञ. अणूमध्ये केंद्रकाभोवती वेगवेगळ्या कक्षांमधून फिरणाऱ्या इलेक्ट्रॉनांचा शोध लावणाऱ्या टॉमसन यांना वायूंमधून होणारे विद्युत् धारेचे संवहन याविषयी केलेल्या…
चितमपल्ली, मारुती (१२ नोव्हेंबर १९३२). भारतीय पक्षीतज्ञ आणि वृक्ष अभ्यासक. मारुती चितमपल्ली यांचा जन्म सोलापूर येथे झाला. अत्यंत प्रतिकूल परिस्थितीत त्यांनी सोलापूरच्या टी. एम्. पोरे विद्यालयात प्राथमिक तर नॉर्थकोर्ट टेक्निकल…
चार्नेस,अब्राहम (४ सप्टेंबर १९१७ — १९ डिसेंबर १९९२) अमेरिकन गणितज्ञ आणि संक्रियात्मक अन्वेषणतज्ञ. चार्नेस यांनी बहिर्वक्री बहुपृष्ठकाचे चरम बिंदू आणि एकघाती अनावलंबन, प्रसंभाव्य कार्यक्रमण, खेळ सिद्धांत, अपूर्णांकी कार्यक्रमण, उद्देशीय प्रायोजन या शाखांत…
गॅबर, डेनिस (५ जून,१९०० – ९ फेब्रुवारी,१९७९). ब्रिटीश भौतिकीविज्ञ. होलोग्रामचे संशोधक. होलोग्राफी पद्धत शोधून काढल्यामुळे त्यांना १९७१ सालचे भौतिकीचे नोबेल पारितोषिक देण्यात आले. गॅबर यांचा जन्म बुडापेस्ट येथील एका ज्यू…
(स्थापना : १८८८ ) अमेरिकन मॅथेमॅटिकल सोसायटी (एएमएस) ही अमेरिकेतील गणितासाठी कार्यरत असलेल्या संस्थांपैकी अव्वल दर्जाची आणि महत्त्वाची एक संस्था आहे. या संस्थेची स्थापना १८८८ मध्ये झाली. आज असलेली कायदेशीर मान्यता…
केंडाल, डेव्हिड जॉर्ज (१५ जानेवारी १९१८ – २३ ऑक्टोबर २००७). ब्रिटिश संभाव्यतातज्ञ आणि संख्याशास्त्रज्ञ. केंडाल यांनी गणिती संख्याशास्त्र, रांगेचा सिद्धांत (Queuing Theory) आणि प्रसंभाव्य विश्लेषण यांत विशेष कार्य केले. त्यांना ब्रिटनमध्ये…
काणे, शांताराम गोविंद (१७ मार्च १९४३). भारतीय संशोधक. काणे यांनी आय्.आय्.टी. (इंडियन इंस्टिट्यूट ऑफ इंडिया) पवई येथे आयुर्वेदिक भस्मावर संशोधन केले. त्यांनी वनस्पतींपासून तेले बनवताना वनस्पतींच्या अर्काचे प्रमाण कमी करून…