झेर्निके, फ्रिट्स (१६ जुलै १८८८ – १० मार्च १९६६). डच भौतिकीविज्ञ. सजीव पेशीच्या आंतर्रचना पाहता येतील अशा सूक्ष्मदर्शकाचा शोध लावल्याबद्दल १९५३ सालचे नोबेल पारितोषिक त्यांना देण्यात आले. झेर्निके यांचा जन्म नेदरलॅंड्समधील…
ग्लेसर, डॉनल्ड आर्थर (२१ सप्टेंबर १९२६ – २८फेब्रुवारी २०१३). अमेरिकन भौतिकशास्त्रज्ञ आणि जैवशास्त्रज्ञ. त्यांनी मूलभूत कणांचे अस्तित्व ओळखणाऱ्या उपकरणाचा (बुद्बुद कोठीचा) शोध लावल्याबद्दल १९६० सालचे भौतिकशास्त्राचे नोबेल पारितोषिक मिळाले. तसेच…
अटेनबरो ,डेव्हिड (८ मे १९२६ ) विज्ञानप्रसारक आणि नाविन्यपूर्ण शैक्षणिक दूरदर्शनवरील कार्यक्रम राबविणारे म्हणून त्यांची प्रसिद्धी आहे.अटेनबरो यांचा जन्म पश्चिम लंडनमधील इझेलवर्थ या ठिकाणी झाला. त्यांचे वडील लायसेस्टर येथील विद्यापीठात…
पांढरा कुडा हा लहान पानझडी वृक्ष आहे. त्याचा समावेश ॲपोसायनेसी कुलात होत असून त्याचे शास्त्रीय नाव होलॅऱ्हीना अँटिडिसेंट्रिका आहे. करवंद, कण्हेरी या वनस्पतीही ॲपोसायनेसी कुलातील आहेत. भारत, म्यानमार, श्रीलंका तसेच…
हार्ट, ऑलिव्हर (Hart, Oliver) : (९ ऑक्टोबर १९४८). प्रसिद्ध ब्रिटिश-अमेरिकन अर्थशास्त्रज्ज्ञ व अर्थशास्त्राच्या नोबेल पुरस्काराचा सहमानकरी. हार्ट यांना करारांच्या माध्यमातून वाटप होणाऱ्या नियंत्रणाच्या, मालमत्तेच्या आणि निर्णय घेण्याच्या अधिकारांचे अधिक व्यवहारी…
होल्मस्ट्रॉम, बेंग्ट रॉबर्ट (Holmström Bengt Robert) : (१८ एप्रिल १९४९). ख्यातकीर्त फिनी-अमेरिकन अर्थतज्ज्ञ व नोबेल पुरस्काराचा सहमानकरी. होल्मस्ट्रॉम यांना २०१६ मध्ये उभयतांच्या करार उपपत्ती (Contract Theory) कार्यपद्धतीबद्दल प्रसिद्ध ब्रिटीश-अमेरिकन अर्थशास्त्रज्ञ…
जव्हारणं (विधिनाट्य) : महाराष्ट्रातील पारधी समाजातील महत्त्वपूर्ण विधी. पारधी जमातीत जव्हारणं हे वैशिष्ट्यपूर्ण विधिनाट्य त्यांच्या सामाजिक व धार्मिक जीवनाचे अविभाज्य अंग आहे. जंगली जत्रा,जोगणं,देवदेव किंवा जव्हारणं अशा नावांनी ओळखल्या जाणाऱ्या…
पार्श्वभूमी : जपानने अमेरिकेच्या पर्ल हार्बर या बंदरावर हल्ला करून दुसऱ्या महायुद्धात आपला सहभाग नोंदविला होता. तोपर्यंत युरोप, रशिया आणि उत्तर आफ्रिका यांतच लढाई सीमित होती. जपानने आशियात ब्रिटिश साम्राज्यशाहीविरोधात रणशिंग…
भूकंप मार्गदर्शक सूचना क्र. ४ भौगोलिक आणि भूविवर्तनी विशिष्ट लक्षणे : भारत इंडोऑस्ट्रेलियन भूपट्टाच्या उत्तर पश्चिम दिशेला असून तो ऑस्ट्रेलिया, हिंदी महासागराचा मोठा भाग आणि इतर काही लहान देशांनी…
नांदवळकर , साहेबराव : ( १ ऑक्टोबर १९३८ -२५ नोव्हेंबर २०११ )ढोलकी फडाचा तमाशा आणि संगीतबारीचा तमाशा या दोन्ही लोककला प्रकारात प्रसिद्ध असणारे महाराष्ट्रातील तमाशा कलावंत. काव्य रचणारा शाहीर,ते सादर…
मातंग समाजातील आरती. मातंग समाजात पोतराज होण्यासाठी देवीला सोडलेल्या मुलाचे बालपण आईवडिलांच्या घरीच व्यतीत होते. तो मुलगा मोठा झाला की, एखाद्या वृद्ध व जाणत्या पोतराजाचा त्याला गुरूमंत्र दिला जातो किंवा…
दृष्टबाधा : लोकसमजूत. लोकभ्रम आणि परंपरा यातून समाजजीवनात अनेक प्रकारच्या मानसिक धारणा उपजतात व त्यांचे अनुकरण केले जाते त्यालाच लोकभ्रम किंवा लोकसमजुती असे म्हणतात. अशीच एक सर्व परिचित आणि सर्वाना…
लोकसाहित्याचे शास्त्रोक्त मूल्यमापन करणारे अ‍ॅलेक्झँडर हगेत्री क्राप या लेखकाचे १९३० साली प्रकाशित झालेले पुस्तक. मॅक्स म्युलर, हार्टलंड यांनी दैवतकथा व परीकथा यांच्या शास्त्रीय स्वरूपाविषयी चर्चा केली होती. त्यानंतर लोकसाहित्याच्या अनेक…
एक काटेरी पानझडी वृक्ष. पांगारा या वृक्षाचा फॅबेसी कुलात समावेश केला जातो. त्याचे शास्त्रीय नाव एरिथ्रिना इंडिका असे आहे. एरिथ्रिना व्हॅरिगेटा या शास्त्रीय नावानेही तो ओळखला जातो. मूळचा भारतीय असलेल्या…
रविदास : (जन्म इ. स. १७२७ -मृत्यू इ. स. १८०४). रविराम. रवि (साहेब). रविभाण संप्रदायाचे संतकवी. गुजरात मधील भरूच जिल्ह्यातील आमोद तालुक्यातील तनछा गावात जन्म.वडिलांचे नाव मनछराम. आई इच्छाबाई. ज्ञाती…