शेशमान, डॅनिअल (२४ जानेवारी १९४१). इस्राएल रसायनशास्त्रज्ञ. भासमान स्फटिकांच्या (क्वासिक्रिस्टल; Quasicrystal) शोधासाठी २०११ सालचा रसायनशास्त्राचा नोबेल पारितोषिक त्यांना देण्यात आला. भासमान स्पटिक म्हणजे असे स्फटिक ज्यांमध्ये अणूंची संरचना नियमबद्ध असून…
श्रीखंडे, शरद्चंद्र शंकर (१९ ऑक्टोबर १९१७—२१ एप्रिल २०२०). भारतीय गणितज्ञ आणि संख्याशास्त्रज्ञ. त्यांनी चयन गणित आणि संख्याशास्त्रीय संकल्पना यात विशेष काम केले. चयन गणित (Combinatorial Mathematics) आणि संख्याशास्त्रीय संकल्पना (Statistical…
शेण्ड्ये, माधव गणेश (२० फेब्रुवारी १९२८-९ नोव्हेंबर २००२). माधव गणेश शेंड्ये यांचे आयुर्वेदाचे शिक्षण पुण्याच्या लोकमान्य टिळक आयुर्वेद महाविद्यालयात झाले व तेथेच ते स्वस्थवृत्त विषयाचे प्राध्यापक होते. ते विद्यार्थीप्रिय प्राध्यापक होते…
रॅली, जॉन विल्यम स्ट्रट (१२ नोव्हेंबर १८४२ – ३० जून १९१९). ब्रिटिश भौतिकीविज्ञ. आर्‌गॉन या अक्रिय वायूच्या यशस्वी विलगीकरणाकरिता त्यांना सर विल्यम रॅम्झी यांच्या समवेत भौतिकशास्त्रातील १९०४ सालच्या नोबेल पारितोषिकाने सन्मानित…
किन्झी, ॲल्फ्रेड चार्ल्स (२३ जून १८९४ – २५ ऑगस्ट १९५६). अमेरिकन प्राणीशास्त्रज्ञ आणि मानवी लैंगिक वर्तनाचे अभ्यासक. किन्सी ह्यांचा जन्म अमेरिकेतील न्यू जर्सी राज्यात झाला. त्यांचे वडील स्टीव्हन्स इन्स्टिट्यूट ऑफ…
किड्स्टन, रॉबर्ट (२९ जून १८५२ – १३ जुलै १९२४). स्कॉटिश पुरावनस्पतीजीववैज्ञानिक. डेव्होनियन कालखंडातील (सु. ४२ ते ३६.५ कोटी वर्षांपूर्वीच्या) वनस्पतींच्या जीवाश्मांच्या शोधाकरिता आणि त्याच्या वर्णनाकरिता ते प्रसिद्ध आहेत. किड्स्टन यांचा जन्म रेनफ्रुशर…
कालमेट,आल्बेर : ( १२ जुलै १८६३ – २९ ऑक्टोंबर १९३३ ). फ्रेंच जीवाणुशास्त्रज्ञ. त्यांचे संपूर्ण नाव लेआँ शार्ल आल्बेर कालमेट. क्षयरोगाला प्रतिबंधक करणाऱ्या बीसीजी या लसीचा शोध त्यांनी कामीय गेरँ…
कॅर्ताँ, आंरी (कार्टन, हेन्री) (८ जुलै १९०४ – १३ ऑगस्ट २००८). फ्रेंच गणितज्ज्ञ. त्यांचे संपूर्ण नाव आंरी-पॉल कॅर्ताँ. कॅर्ताँ यांनी प्रामुख्याने बैजिक संस्थितीच्या क्षेत्रात काम केले. प्रतिसमजातिक क्रिया, समस्थेयता गट,…
कानिटकर, कृष्णाजी केशव (३० डिसेंबर १९२२ – २९ जानेवारी २०१४). भारतीय वैद्यक. औषधी कल्प बनवणॆ, रुग्णाची प्रकृती परीक्षणॆ करुन चिकित्सा करणॆ व त्यासंबंधी विद्यार्थ्यांना संपूर्ण निर्णयप्रकिया उलगडून सांगण्याची हातोटी वैद्य…
कस्तुरे, श्रीधर हरिदास (९ मे १९३६ – ३ जुलै २०१४). भारतीय वैद्यक. कस्तुरे यांनी महर्षी यूरोपियन रिसर्च युनिव्हार्सिटीद्वारे (एमयूआरयू; MERU) अमेरिकेत पंचकर्माचा प्रचार केला. तसेच त्यांनी परदेशात भिषक परीक्षेचा (फिजिशियन)…
कळके, भगवंत राजाराम : (२४ नोव्हेंबर १९२७–१३ जुलै २०१६). भारतीय वैद्यक आणि संशोधक. त्यांनी हृदयांच्या कृत्रिम झडपांचे शोध लावले. त्यांनी शोधलेल्या या हृदय झडपा कळके-हार्ट व्हाल्व्ह म्हणून ओळखली जाते. कळके…
आयझॅक, ॲलेक (१७ जुलै १९२१ – २६ जानेवारी १९६७). ब्रिटिश (स्कॉटिश) विषाणुशास्त्रज्ञ. आयझॅक यांनी झां लिंडनमन या स्वीस शास्त्रज्ञांसोबत इंटरफेरॉनचा (म्हणजे नैसर्गिक रित्या विषाणूंविरुद्ध लढणाऱ्या तत्वाचा घटकाचा) शोध लावला (१९५७).…
अर्‍हेनियस, स्वांटे ऑगस्ट (१९ फेब्रुवारी १८५९ – २ ऑक्टोबर १९२७). स्वीडिश भौतिकीविज्ञान रसायनशास्त्रज्ञ. आधुनिक रसायनशास्त्राचे एक आद्य संस्थापक व रसायनशास्त्राच्या नोबेल पुरस्काराचे विजेते (१९०३) असून नोबेल पुरस्कार मिळविणारे ते पहिले…
हुजुरबाजार, वसंत शंकर (१५ सप्टेंबर १९१९ – १५ नोव्हेंबर १९९१). भारतीय संख्याशास्त्रज्ञ. हुजुरबाजार हे कमाल शक्यतेबाबत-अनुमान (Maximum likelihood Estimation), संभाव्यता वितरणाचे अपरिवर्तनीय घटक शोधणे (Invariants for Probability Distribution) आणि पर्याप्त संख्याशास्त्र (Sufficient Statistics) या संशोधनासाठी परिचित आहेत.…
स्टाल, फ्रँक्लिन विल्यम (८ ऑक्टोबर १९२९). अमेरिकन रेण्वीय जीवशास्त्रज्ञ आणि आनुवंशिकीविज्ञ. स्टाल आणि मॅथ्यू स्टॅन्ले मेसेल्सनबरोबर ‘मेसेल्सन आणि स्टाल प्रयोगाद्वारे’ डेन्सिटी ग्रेडियंट सेन्ट्रीफ्यूगेशनचे तंत्रज्ञान विकसित करून डीएनएचे (डीऑक्सिरिबोन्यूक्लिइक अम्लाचे) विभाजन…