वर्षभरातील शालेय परीक्षांतील गुण, स्वाध्याय, गृहपाठ, शाळेतील विविध उपक्रम इत्यादी तंत्रसाधनांद्वारा विद्यार्थ्यांच्या योग्यतेचे आणि प्रगतीचे केलेले मापन म्हणजे अंतर्गत मूल्यमापन होय. अध्यापनाची उद्दिष्टे डोळ्यांसमोर ठेवून त्यांनुसार विद्यार्थ्यांना अध्ययन-अनुभव योजनाबद्ध रीतीने…
शिक्षणाची उद्दिष्टे साध्य करण्यासाठी जे जे संस्कारकारी अनुभव योजले जातात, त्या सर्वांचा समावेश अभ्यासक्रमात होतो. अभ्यासक्रमास अभ्यासयोजना असेही म्हणतात. ज्ञान घेणे, कौशल्य संपादणे, प्रयोग, व्यवसाय वा कृती करणे, असे या…
भूकंप मार्गदर्शक सूचना क्र. १ पृथ्वी आणि तिचे अंतरंग : अनेक लक्ष शतकांपूर्वी पृथ्वी हा विविध तप्त द्रव्यांचा एक गोळा होता. कालांतराने हळूहळू पृथ्वी जसजशी थंड होत गेली तसतसे जड…
भारत-चीन १९६२च्या युद्धातील एक लढाई. तवांग विभागानंतर दुसऱ्याच दिवशी चिनी सैनिकांनी नेफाच्या सर्वांत पूर्वेतील लोहित विभागवरही २१ ऑक्टोबरला आक्रमण केले. लोहित विभाग : तिबेटमधील रीमा ते ब्रह्मपुत्रा नदीवरील तेजू यांना…
जमिनीवरून वाहणारे किंवा साठविलेले पाणी पिण्यालायक करण्यासाठी वापरांत आणल्या जाणाऱ्या प्रक्रिया आकृतीच्या रूपात पुढे दाखविल्या आहेत. पाण्याचा स्रोत व त्याची गुणवत्ता, तसेच शुद्ध केलेले पाणी वापरण्याची पद्धत, ह्यांचा विचार करून…
प्रदूषण कर ही पर्यावरणातील प्रदूषण कमी करणे आणि त्याचा पर्यावरणावरील नकारात्मक परिणाम कमी करणे यांसाठी आर्थिक घटकांची संरचना होय. प्रदूषण कर हे प्रदूषणनियंत्रणावरील उपाय म्हणून व्यापक प्रमाणात वापरले जाणारे साधन…
ओस्ट्रॉम, इलिनॉर (Ostrom, Elinor) : (७ ऑगस्ट १९३३ – १२ जून २०१२). अमेरिकन राजकीय अर्थशास्त्रज्ञ व अर्थशास्त्रातील नोबेल पुरस्कार मिळविणाऱ्या पहिल्या महिला. ओस्ट्रॉम यांना निसर्गत: व वारसाने तसेच सामाईक व…
सेन, अमर्त्य : (३ नोव्हेंबर १९३३). जागतिक कीर्तीचे मानवतावादी बुद्धिप्रामाण्यवादी भारतीय अर्थशास्त्रज्ञ, भारतरत्न आणि अर्थशास्त्रातील नोबेल पुरस्काराचे मानकरी. कल्याणकारी अर्थशास्त्र, सामाजिक निवडीचा सिद्धांत, तसेच दारिद्र्याच्या प्रश्नावर केलेल्या संशोधनाबद्दल त्यांना १९९८…
ऑमन, रॉबर्ट जॉन (Aumann, Robert John) : (८ जून १९३०). सुविख्यात इझ्राएल-अमेरिकन गणिती, अर्थतज्ज्ञ आणि अर्थशास्त्राच्या नोबेल पारितोषिकाचे सहमानकरी. ‘खेळ सिद्धांत’ (गेम थिअरी) विश्लेषणाद्वारे त्यांनी संघर्ष व सहकार यांचे प्रबोधन…
मायरसन, रॉजर (Mayarson, Rojer) : (२९ मार्च १९५१). अमेरिकन अर्थतज्ज्ञ व अर्थशास्त्रातील नोबेल पुरस्काराचे सहमानकरी. मायरसन यांना तांत्रिक अभिकल्प प्रणाली (Mechanism Design Theory) विकसित केल्याबद्दल लिओनिड हुर्विक्झ (Leonid Hurwicz) व…
रॉथ, ॲल्विन इ. (Roth, Alvin E.) : (१८ डिसेंबर १९५१). अमेरिकन अर्थशास्त्रज्ञ व अर्थशास्त्रातील नोबेल पुरस्काराचा सहमानकरी. रॉथ यांना बाजारपेठा अभिकल्प (Design) व स्थिर विभागणी सिद्धांत (Allocation Theory) विकसित केल्याबद्दल…
तिरोल, जीन (Tirole, Gean) : (९ ऑगस्ट १९५३). फ्रेंच अर्थशास्त्रज्ञ व अर्थशास्त्रातील नोबेल पुरस्कराचा मानकरी. तिरोल यांना बाजारपेठातील मक्तेदारी पेढ्यांचा प्रभाव व त्यांचे नियमन यांसंदर्भातील नाविन्यपूर्ण संशोधनाबद्दल २०१४ मध्ये अर्थशास्त्र…
थेलर, रिचर्ड एच. (Thaler, Richard H.) : (१२ सप्टेंबर १९४५). प्रसिद्ध अमेरिकन अर्थशास्त्रज्ञ, वर्तनाधारीत अर्थशास्त्राचे जनक व अर्थशास्त्रातील नोबेल पुरस्काराचे मानकरी. थेलर यांना वर्तनवादी वित्तविषयातील वर्तणुकीचे अर्थशास्त्र (Behavioral Economics) या…
नॅश, जॉन फोर्ब्स (Nash, John Forbes) : (१३ जून १९२८ – २३ मे २०१५). अमेरिकन गणिती, अर्थतज्ज्ञ व अर्थशास्त्रातील नोबेल पुरस्कारचा सहमानकरी. नॅश यांना गेम थिअरी (Game Theory) या नावीन्यपूर्ण…
शिलर, रॉबर्ट जेम्स. (Shiller, Robert James) : (२९ मार्च १९४६). अमेरिकन अर्थशास्त्रज्ञ व अर्थशास्त्राच्या नोबेल पुरस्काराचा सहमानकरी. शिलर यांना यूजीन एफ. फॅमा (Eugene F. Fama) व लार्स पिटर हॅन्सेन (Lars…