टिलिख, पॉल : (२० ऑगस्ट १८८६ — २२ ऑक्टोबर १९६५). विसाव्या शतकातील जर्मन-अमेरिकन अस्तित्ववादी तत्त्वचिंतक आणि ख्रिस्ती प्रॉटेस्टंट धर्मशास्त्रज्ञ. त्यांचा जन्म जर्मनीतील ब्रांडनबुर्ग प्रांतातील स्टारझेडेल (सध्या पोलंडमध्ये) या गावात झाला.…
नाताळ किंवा ख्रिस्मस हा ख्रिस्ती धर्मीयांचा आनंदाचा आणि उल्हासाचा सण. प्रभू येशू ख्रिस्त यांचा जन्मदिवस म्हणून तो जगभर २५ डिसेंबर रोजी साजरा केला जातो. ‘दिएस नातालिस’ (जन्म दिवस) या लॅटिन…
तोसा निक्की : अभिजात जपानी साहित्यातील रोजनिशी साहित्यातील प्रथम साहित्यकृती. कि नो त्सुरायुकी हा या कलाकृतीचा कर्ता. कि नो त्सुरायुकी (इ.स. ८७२ - ९४५) हा जपानी आणि चिनी लिपीवर प्रभुत्व…
हिंदुस्थानची फाळणी या विषयावर आधारलेल्या काही मोजक्या चित्रपटांपैकी अत्यंत मार्मिक असा हिंदी चित्रपट. हा चित्रपट १९७३ मध्ये प्रदर्शित झाला. या चित्रपटाचे दिग्दर्शन एम. एस. सथ्यू (मैसूर श्रीनिवास सथ्यू) या भारतातील…
दूरस्थ संवेदन ही संज्ञा एखाद्या वस्तूशी थेट संबंध न ठेवता त्याबाबत माहिती मिळविणे, याकरिता वापरण्यात येते. या माहितीचा वापर भूगोल, जमीन सर्वेक्षण, पृथ्व‍ी-विज्ञान या विषयांसह जलविज्ञान, जीवसृष्टी, पर्यावरणशास्त्र, हवामानशास्त्र, समुद्रशास्त्र,…
प्रत्येक देशाची आपापली कायदेपद्धती असते व त्या कायद्यांनुसार त्या देशाच्या नागरिकांचा व्यवहार चालत असतो. विवाह हा एक महत्त्वपूर्ण सामाजिक सोहळा आहे. त्यामुळेच तो नागरी कायद्याच्या नियंत्रणाखाली येतो. विवाह व विवाहाशी…
भारताला राष्ट्र म्हणून टिकून राहायचे असेल, तर धर्मनिरपेक्षतेविना पर्याय नाही. धार्मिक परंपरांची विविधता हे भारतीय समाजांचे एक ठळक वैशिष्ट्य आहे. म्हणूनच हे राष्ट्र कोणत्याही एका विशिष्ट धर्माच्या तत्त्वप्रणालीशी बांधील राहू…
(विद्युत संग्राहक, विद्युत धारित्र). विद्युत उर्जा साठविणारे उपकरण. यात दोन किंवा दोन पेक्षा अधिक संवाहक पट्टांच्या संचांनी बनलेला एक घटक असतो, ज्यामध्ये एक पातळ निरोधक असताे आणि या संचाला सिरॅमिक…
विसाव्या शतकातील अत्यंत सोयीस्कर, सुरक्षित व वापरण्यास सुलभ असा गृहोपयोगी उपकरणाचा शोध म्हणजे अति सूक्ष्मतरंगावर आधारित विद्युत भट्टी होय. या उपकरणात सूक्ष्म विद्युत लहरींचा वापर केला जातो. या लहरींची वारंवारता…
आज विद्युत शक्तीवर चालणारी अनेक उपकरणे घराघरात दिसून येतात. यांतील काही उपकरणे पाणी गरम करण्यासाठी व अन्न शिजवण्यासाठी वापरली जातात, तर काही उपकरणे करमणुकीसाठी वापरली जातात. पाणी गरम करण्यासाठी अथवा…
जैविक किंवा भौगोलिक परिस्थितिविज्ञानाबाबतचा एक नियम. हा नियम इ. स. १८७७ मध्ये जोएल आसफ ॲलन यांनी सर्वप्रथम मांडला. त्यांच्या मते, थंड प्रदेशांतील उष्माग्राही (डोथर्मिक) प्राण्यांच्या प्रजातींचे हात, पाय इत्यादी अवयव…
शारीरिक मानवशास्त्राचे आद्य प्रणेते पॉल ब्रोका यांचे मानवमितीमधील योगदान फार मोठे आहे. मानवमितीमध्ये त्यांनी मांडून ठेवलेल्या पद्धती इ. स. १८७० पर्यंत प्रचलित होत्या. त्यानंत व्हॉन इहरिंग यांनी इ. स. १८७४…
प्रत्यावर्ती विद्युत प्रवाह चलित्राचे मुख्यतः तीन प्रकार असतात : (1) समकालिक चलित्र – (Synchronous Motor), (2) प्रवर्तन चलित्र (Induction Motor) आणि (3) सर्वकामी एककला चलित्र (Universal Motor). (१) समकालिक चलित्र…
ब्लॅक, डेव्हिड्सन (Black, Davidson) : (२५ जुलै १८८४ – १५ मार्च १९३४). प्रसिद्ध कॅनेडियन शरीरशास्त्रज्ञ आणि मानवशास्त्रज्ञ. त्यांचे नाव ‘पेकिंग मॅन’ किंवा ‘सिनॅन्थ्रॉपस पेकिनेनिन्स’च्या (सध्याचे होमो इरेक्टस पेकिनेनिन्स) शोधासाठी प्रसिद्ध…
औद्योगिक क्षेत्रात अनेक प्रक्रियेत गती नियंत्रण आवश्यक असते. उदा., कापड व कागद गिरण्या, धातू उत्खननाच्या खाणी, कोळसा खाणी इत्यादींमधील मालवाहक सरक पट्टे, रासायनिक उत्पादने वगैरे. तसेच मोठ्या क्षमतेची विद्युत चलित्र…