जागतिकीकरण (Globalization)

जागतिकीकरण ही संकल्पना खूप व्यामिश्र, बहुआयामी आणि विवादित आहे. जागतिकीकरण ही एक संकल्पना किंवा प्रक्रिया असून तीमध्ये वस्तू, सेवा, ज्ञान, विचार इत्यादींचा प्रसार जागतिक स्तरावर केला जातो. देशादेशांमध्ये वाढीस लागलेला…

संत जॉन, तेविसावे (St. John XXIII)

जॉन पोप, तेविसावे : (२५ नोव्हेंबर १८८१ — ३ जून १९६३). सर्वांत लोकप्रिय पोपपैकी एक. त्यांचा जन्म इटलीतील सोतो एल मॉण्टे येथे झाला. त्यांचे पूर्ण नाव अँजेलो जूझेप्पे रॉन्कॉली. पायस…

चर्च आणि राजकारण (Church & Politics)

प्रस्तावना : राजकारण हे मानवी जीवनाशी निगडित असून त्यांच्या व्यवहारावर आणि कारभारावर त्याचा परिणाम होत असतो. सत्ताधार्‍यांच्या चांगल्या-वाईट निर्णयांचे परिणाम सर्वांना भोगावे लागतात. एवढेच नव्हे, तर ते स्वीकारणे अटळ असते.…

कलेचे समाजशास्त्र (Sociology of Art)

कला आणि समाजशास्त्र यांच्यातील नाते खूप गुंतागुंतीचे आहे. कलेचे समाजशास्त्र असा ढोबळ शब्दप्रयोग केला जात असला, तरी कलांचे समाजशास्त्र अशी संज्ञा वापरणे जास्त संयुक्तिक आहे; कारण आशय, प्रयोजन, शैली, सादरीकरण…

संत जॉन पॉल, दुसरे (St. John Paul II)

पॉल, संत जॉन दुसरे : (१८ मे १९२० — २ एप्रिल २००५). रोमचे बिशप आणि रोमन कॅथलिक चर्चचे प्रमुख (१९७८–२००५). पोप जॉन पॉल पहिले यांनी पोपपदाचे अधिग्रहण केल्यानंतर अवघ्या ३३…

षोडशमान अंक पद्धती (Hexadecimal Number System)

(हेक्झाडेसिमल अंक पद्धती; षोडशमान पद्धती). संगणक अंक पद्धतीमध्ये संख्यांचे प्रतिनिधित्व करण्याचे एक तंत्र. या अंक पद्धतीमध्ये पायाचे (Base or Radix) मूल्य 16 असते. याचा अर्थ फक्त 16 चिन्हे किंवा संभाव्य…

ब्लॅकबेरी (BlackBerry)

स्मार्टफोन, टॅबलेट संगणकाचा एक प्रकार. कॅनेडियन कंपनी रिसर्च इन मोशन ( रिम; RIM; आताचे नाव ब्लॅकबेरी लिमीटेड) याद्वारे या वायरलेस, हाताळण्याजोगा, संप्रेषण उपकरणांची  निर्मिती करण्यात आली.  1999 सालात रिमद्वारे प्रस्तूत…

मालवेअर (Malware)

संगणक विषाणू. मालवेअर ही संज्ञा मॅलेशिअस (Malicious) या अक्षरातील आद्याक्षर आणि सॉफ्टवेर (Software) या अक्षरातील अंत्याक्षर अशाप्रकारे तयार करण्यात आली आहे. ट्रोजन (Trojan), स्पायवेअर (Spyware), वर्म्स (Worms) इ. यांसारख्या विषाणूंचा…

बाल विकास (Child Development)

बालकाचे रूप, वर्तन, आवड, उद्दिष्टे यांतील बदलांचा अभ्यास करून बालक पहिल्या विकासात्मक अवस्थेतून दुसऱ्या अवस्थेत पदार्पण करतोय अथवा नाही याचा अभ्यास बाल विकास शिक्षणात प्रामुख्याने केला जातो. बाल विकासाचे अध्ययन…

कार्यवाद, शिक्षणातील (Functionalism in Education)

कार्यवाद हा मानवाच्या कर्तृत्वाची गाथा सांगणारा वैचारिक पंथ आहे. एकोणिसाव्या शतकात अमेरिकेत कार्यवाद या विचारसरणीचा उदय झाला. चार्ल्स पिअर्स यांना कार्यवादाचा प्रणेता, प्रवर्तक, पुरस्कर्ता असा मान दिला जात असला, तरी…

एक्युमेनिकल परिषदा व चर्च (Ecumenical Councils & The Church)

चर्च (ख्रिस्तसभे)चा अंतर्गत इतिहास समजण्यासाठी, त्याचप्रमाणे कॅथलिक चर्च समजून घेण्यासाठी आणि ख्रिस्ती माणूस नक्की कुठल्या संदर्भात स्वत:ला समजून वागतो, हे ध्यानात घेण्यासाठी इ.स. १ ते १९६५ या वीस शतकांत संपन्न…

विमर्शी अध्यापन (Reflective Teaching)

विमर्शी अध्यापन म्हणजे ‘अशी विमर्शी क्रिया की, ज्यामध्ये सातत्याने स्वमूल्यांकन व स्वविकास यांसाठीच्या तीव्र इच्छेचा अंतर्भाव असतो’. शिक्षक म्हणून काम करताना शिक्षकाची सामाजिक पातळीवर जागरुकता, विचार प्रक्रियेत लवचिकता आणि सर्व…

पुनरुत्थान (Resurrection)

ज्यू, ख्रिस्ती व इस्लाम धर्मांतील एक श्रद्धेय संकल्पना. तिचा अर्थ मृतावस्थेतून पुन्हा जिवंत होणे, असा होतो. या नोंदीत फक्त ख्रिस्ती धर्माच्या अनुषंगाने या संकल्पनेचा ऊहापोह केला गेला आहे. ‘पुनरुत्थान’ या…

फ्रान्स्वा मार्टिन (Francois Martin)

मार्टिन, फ्रान्स्वा : (१६३४–१७०६). दक्षिण भारतातील पाँडिचेरी (पुदुच्चेरी) या तत्कालीन फ्रेंच वसाहतीचा पहिला गव्हर्नर जनरल, फ्रेंच ईस्ट इंडिया कंपनीचा आयुक्त आणि व्यापारी. त्याचा जन्म पॅरिसमध्ये झाला. त्याचे वडील पॅरिसमधील छोटे…

गाँथालो (गोंझालो) पिझारो (Gonzalo Pizarro)

पिझारो, गाँथालो : (१५०६–१५४८). स्पॅनिश समन्वेषक व वसाहतकार. त्याचा जन्म स्पेनमधील त्रुहील्यो (Trujillo) येथे झाला. फ्रॅन्सिस्को (फ्रांथीस्को) पिझारो (१४७८–१५४१) या धाडसी समन्वेषकाचा हा सावत्रभाऊ. याच्या वडिलांचे नाव कॅप्टन गाँथालो, म्हणून…