विस्तार पथ (Expansion Path)

एखाद्या उत्पादन संस्थेने आपल्या उत्पादनांचा विस्तार कसा करावा, हे सांगणारा मार्ग म्हणजे विस्तार पथ. कोणत्याही उत्पादन संस्थेचे उद्दिष्ट कमीत कमी खर्चात जास्तीत जास्त उत्पादन मिळविणे हे असते. समजा, एखाद्या उद्योजकाकडे…

मक्तेदारी धोरण (Monopoly Policy)

ग्राहक व विक्रेते यांच्या वर्तणुकीनुसार एखाद्या वस्तूची किंमत कशी ठरेल, हे बाजाराच्या संरचनेवर अवलंबून असते. सनातन पंथीयांनी मांडलेल्या सिद्धांताप्रमाणे बाजाराच्या संरचनेचे दोन भागात ध्रुवीकरण केले जाते. हे दोन्ही बाजार मूलतः…

मक्तेदारी चौकशी आयोग (Monopolies Inquiry Commission)

खाजगी क्षेत्राच्या उद्योगधंद्यांतील मक्तेदारी आणि आर्थिक सत्तेचे केंद्रीकरण यांची चौकशी करून त्यांवर उपाययोजना करण्याकरिता केंद्र शासनाकडून नेमण्यात आलेला एक आयोग. स्वातंत्र्योत्तर काळात भारत आर्थिक व इतर बिकट परिस्थितीतून वाटचाल करीत…

राल्फ हॉट्रे (Ralf Hawtrey)

हॉट्रे, राल्फ (Hawtrey, Ralf) : (२२ नोव्हेंबर १८७९ – २१ मार्च १९७५). प्रसिद्ध ब्रिटिश अर्थशास्त्रज्ञ. राल्फ यांचा जन्म लंडनजवळील स्लॉज येथे सुसंस्कृत व उच्चशिक्षित कुटुंबात झाला. राल्फ यांचे आजोबा इटॉन…

वस्तू व सेवा कर परिषद (Goods and Services Tax Council – GST)

भारतातील अप्रत्यक्ष करविषयक शिखर संस्था. वस्तू व सेवा करविषयक विविध मुद्द्यांवर केंद्र व राज्य सरकारांना शिफारशी करणे, हे सदर संस्थेचे मुख्य कार्य आहे. वस्तू व सेवा कर परिषदेची स्थापना भारतीय…

यूरोपीय संघ (European Union)

जगातील सर्वांत मोठे राजकीय व आर्थिक संघटन. जागतिक विकास संधी व आंतरराष्ट्रीय व्यापाराचे लाभ गटनीतीच्या माध्यमातून मिळविताना अखंडित, एकसंघ व शक्तिशाली यूरोप ही ओळख कायम राहावी या हेतूने कार्यरत असलेले…

घसारा (Depreciation)

संयंत्र, यंत्रसामुग्री इत्यादी स्थिर भांडवली साधनसंपत्ती (फिक्स्ड कॅपिटल असेट) उत्पादन व सेवा देण्यासाठी उपयोगात आणल्यामुळे त्या भांडवली साधनसंपत्तीच्या मूल्यात जी घट होते, त्यास घसारा असे म्हणतात. घसारा ही लेखाकर्मविषयक (अकाउंटिंग)…

होमी भाभा नॅशनल इन्स्टिट्यूट, मुंबई (एचबीएनआय) ( Homi Bhabha National Institute, Mumbai ) (HBNI)

होमी भाभा नॅशनल इन्स्टिट्यूट, मुंबई (एचबीएनआय) : होमी भाभा नॅशनल इन्स्टिट्यूट, मुंबई आणि तिच्या संलग्न संस्था सेंट्रल एज्युकेशन इंस्टिट्यूशन कायदा २००६ नुसार या संस्थेला १० मे, २०२० पर्यंत ३.५३ गुणांचा दर्जा…

रुदरफोर्ड-ॲपलटन प्रयोगशाळा (Rutherford-Appleton Laboratory)

  रुदरफोर्ड-ॲपलटन प्रयोगशाळा : (स्थापना – १९७९) इंग्लंडमध्ये ऑक्सफर्डशायर परगण्यात रुदरफोर्ड ॲपलटन नावाची एक संशोधन संस्था आहे. विज्ञान तंत्रज्ञान यांच्या विकासाला गती देण्यासाठी ऑक्सफर्ड शहराजवळ हार्वेल नावाचे एक विशेष क्षेत्र विकसित…

रिचर्ड प्राईस (Richard Price)

प्राईस, रिचर्ड : (२३ फेब्रुवारी १७२३ - १९ एप्रिल १७९१) लंडनच्या वेल्समध्ये जन्मलेल्या प्राईस यांचे प्राथमिक शिक्षण वेल्समध्ये तर १७४०-४४ दरम्यानचे शिक्षण लंडनच्या टेंटर अकॅडमीत झाले. तिथे त्यांना धर्मशास्त्राबरोबर विद्युत, खगोलशास्त्र…

रसायन तंत्रज्ञान संस्था, मुंबई (Institute of Chemical Technology, Mumbai)

   रसायन तंत्रज्ञान संस्था, मुंबई : (स्थापना: १ ऑक्टोबर, १९३३) रसायन तंत्रज्ञान संस्था ही मुंबई शहरात असलेली एक अग्रगण्य अशी शैक्षणिक आणि संशोधन संस्था आहे. या संस्थेची सुरुवात १ ऑक्टोबर…

मद्रास क्रोकोडाईल बँक ट्रस्ट अ‍ॅन्ड सेंटर फॉर हर्पेटोलॉजी (The Madras Crocodile Bank Trust and Centre for Herpetology – MCBT )

मद्रास क्रोकोडाईल बँक ट्रस्ट अ‍ॅन्ड सेंटर फॉर हर्पेटोलॉजी : (स्थापना – १९७३) ‘Herpeton’ या ग्रीक शब्दावरून हर्पेटोलॉजी हा शब्द तयार झाला आहे. या शब्दाचा अर्थ उभयसरिसृप म्हणजे सरपटणारे प्राणी असा होतो.…

अनुप्रयोग सॉफ्टवेअर (Application software)

अनुप्रयोग आज्ञावली (ॲप्लिकेशन प्रोग्राम, Application programme;  अनुप्रयोग आज्ञांकन). वापरकर्त्यांसाठी विशिष्ट कार्ये हाताळण्यासाठी तयार केलेले सॉफ्टवेअर. असे सॉफ्टवेअर संगणकाला वापरकर्त्याने दिलेल्या आज्ञा कार्यान्वित करण्यासाठी निर्देशित करते, तसेच वापरकर्त्यासाठी डेटावर प्रक्रिया करणारी…

मानवी संसाधने (Human Resources)

(ह्युमन रिसोअर्स). मानवी संसाधने म्हणजे लोकांचा समूह. जे एखाद्या संस्थेचे, व्यवसायाचे क्षेत्र, उद्योग किंवा अर्थव्यवस्थेचे कर्मचारी असतात. याची एक त्रोटक संकल्पना म्हणजे मानवी भांडवल. ज्यांच्या ज्ञानाचा आणि कौशल्यांचा वापर करण्यात…

ग्राहक संबंध व्यवस्थापन साॅफ्टवेअर (Customer Relationship Management Software)

(कस्टमर रेलेशनशिप मॅनेजमेंट; सीआरएम). ग्राहक संबंध व्यवस्थापन ही एक प्रक्रिया आहे. ज्यामध्ये मोठ्या प्रमाणात माहितीचा अभ्यास करून, त्याचे विश्लेषण करून व्यवसाय किंवा इतर संस्था ग्राहकांशी संवाद साधतात. या प्रकारांचे सॉफ्टवेअर…