आयएचएस / जेएचएस (IHS / JHS)

येशू ख्रिस्त यांच्या पवित्र नावाची आद्याक्षरमुद्रा. प्रत्येक देशाचा राष्ट्रध्वज असतो. अनेक कंपन्यांचे मानचिन्ह किंवा बोधचिन्ह असते. बोधचिन्हाला इंग्रजीत ‘एम्ब्लेम’ म्हणतात. ते प्रतिकात्मक असले, तर त्याला ‘सिम्बॉल’ म्हटले जाते. उदा., कबुतर…

पितृसत्ता (Patriarchy)

पितृसत्ता ही एक सामाजिक रचना असून ती पुरुषांचे वर्चस्व आणि श्रेष्ठत्व या कल्पनेवर आधारित आहे. ‘पित्याची सत्ता’ असा पितृसत्तेचा अर्थ होतो. पितृसत्ता ही अशी सामाजिक संरचना आहे की, ज्यामध्ये वडील…

नागरी समाज (Civil Society)

नागरी समाज ही संकल्पना उत्तर-पश्चिम यूरोपमध्ये पंधरा-सोळाव्या शतकापासून राज्यसंस्था व समाज यांमध्ये होऊ घातलेल्या दीर्घकालीन स्थित्यंतराचा परिपाक आहे. एकीकडे, तत्कालीन विविध सत्ताकेंद्रांमधील सततच्या लढाया आणि त्यातून होणाऱ्या आर्थिक, जीवित व…

बलात्कार (Rape)

एखादी व्यक्ती दुसऱ्या व्यक्तीला तिच्या इच्छेविरुद्ध अथवा जबरदस्तीने लैंगिक संबंध ठेवण्यास भाग पाडते, तेव्हा त्यास बलात्कार समजले जाते. बलात्कार हा एक गंभीर गुन्हा असून महिला, तृतीयपंथी, लहान मुले आणि पुरुष…

पुरुषत्व (Masculinity)

एखाद्या सामाजिक, आर्थिक, राजकीय संदर्भात घडली गेलेली पुरुष म्हणून ओळख म्हणजे पुरुषत्व. पुरुषत्व हे एक समाजरचित आहे. यातून केवळ स्त्री-पुरुष यांच्यातील सामाजिक संबंध प्रतीत होत नसून पुरुष-पुरुष यांच्यातील सामाजिक सत्तासंबंधदेखील…

आघात रुग्ण परिचर्या (Trauma patient Nursing)

अपघात, बलात्कार किंवा नैसर्गिक आपत्ती इत्यादींसारख्या भयानक घटनेला भावनिक प्रतिसाद म्हणजे आघात किंवा ट्रॉमा होय. आघाताचा प्रकार व रुग्णाची सर्वसाधारण स्थिती यास अनुसरून रुग्णास शुश्रूषा दिली जाते. रुग्णाच्या महत्‍त्वाच्या शारीरिक…

लिंगभाव आणि विकास (Gender and Development)

लिंगभाव आणि विकास हा एक आर्थिक व सामाजिक दृष्टिकोण आहे. लिंगभाव आणि विकास हा दृष्टिकोण लिंगभाव संबंधाच्या परिप्रेक्ष्यातून सर्व सामाजिक, राजकीय आणि आर्थिक संरचना व विकास या धोरणांची पुनरतपासणी करण्यासाठी…

जागतिकीकरण (Globalization)

जागतिकीकरण ही संकल्पना खूप व्यामिश्र, बहुआयामी आणि विवादित आहे. जागतिकीकरण ही एक संकल्पना किंवा प्रक्रिया असून तीमध्ये वस्तू, सेवा, ज्ञान, विचार इत्यादींचा प्रसार जागतिक स्तरावर केला जातो. देशादेशांमध्ये वाढीस लागलेला…

संत जॉन, तेविसावे (St. John XXIII)

जॉन पोप, तेविसावे : (२५ नोव्हेंबर १८८१ — ३ जून १९६३). सर्वांत लोकप्रिय पोपपैकी एक. त्यांचा जन्म इटलीतील सोतो एल मॉण्टे येथे झाला. त्यांचे पूर्ण नाव अँजेलो जूझेप्पे रॉन्कॉली. पायस…

चर्च आणि राजकारण (Church & Politics)

प्रस्तावना : राजकारण हे मानवी जीवनाशी निगडित असून त्यांच्या व्यवहारावर आणि कारभारावर त्याचा परिणाम होत असतो. सत्ताधार्‍यांच्या चांगल्या-वाईट निर्णयांचे परिणाम सर्वांना भोगावे लागतात. एवढेच नव्हे, तर ते स्वीकारणे अटळ असते.…

कलेचे समाजशास्त्र (Sociology of Art)

कला आणि समाजशास्त्र यांच्यातील नाते खूप गुंतागुंतीचे आहे. कलेचे समाजशास्त्र असा ढोबळ शब्दप्रयोग केला जात असला, तरी कलांचे समाजशास्त्र अशी संज्ञा वापरणे जास्त संयुक्तिक आहे; कारण आशय, प्रयोजन, शैली, सादरीकरण…

संत जॉन पॉल, दुसरे (St. John Paul II)

पॉल, संत जॉन दुसरे : (१८ मे १९२० — २ एप्रिल २००५). रोमचे बिशप आणि रोमन कॅथलिक चर्चचे प्रमुख (१९७८–२००५). पोप जॉन पॉल पहिले यांनी पोपपदाचे अधिग्रहण केल्यानंतर अवघ्या ३३…

षोडशमान अंक पद्धती (Hexadecimal Number System)

(हेक्झाडेसिमल अंक पद्धती; षोडशमान पद्धती). संगणक अंक पद्धतीमध्ये संख्यांचे प्रतिनिधित्व करण्याचे एक तंत्र. या अंक पद्धतीमध्ये पायाचे (Base or Radix) मूल्य 16 असते. याचा अर्थ फक्त 16 चिन्हे किंवा संभाव्य…

ब्लॅकबेरी (BlackBerry)

स्मार्टफोन, टॅबलेट संगणकाचा एक प्रकार. कॅनेडियन कंपनी रिसर्च इन मोशन ( रिम; RIM; आताचे नाव ब्लॅकबेरी लिमीटेड) याद्वारे या वायरलेस, हाताळण्याजोगा, संप्रेषण उपकरणांची  निर्मिती करण्यात आली.  1999 सालात रिमद्वारे प्रस्तूत…

मालवेअर (Malware)

संगणक विषाणू. मालवेअर ही संज्ञा मॅलेशिअस (Malicious) या अक्षरातील आद्याक्षर आणि सॉफ्टवेर (Software) या अक्षरातील अंत्याक्षर अशाप्रकारे तयार करण्यात आली आहे. ट्रोजन (Trojan), स्पायवेअर (Spyware), वर्म्स (Worms) इ. यांसारख्या विषाणूंचा…