सुरजीतचंद्र सिन्हा (Surajit Chandra Sinha)

सिन्हा, सुरजीतचंद्र (Sinha, Surajit Chandra) : (१ ऑगस्ट १९२६ – २७ फेब्रुवारी २००२). प्रसिद्ध भारतीय मानवशास्त्रज्ञ. त्यांचा जन्म बंगालमधील नेत्रोकोना जिल्ह्यातील दुर्गापूर (सध्याचा बांग्लादेश) येथे राजेशाही कुटुंबात झाला. सुरजीतचंद्र हे…

रामचंद्र नारायण चव्हाण ( Ramchandra Narayan Chavhan)

चव्हाण, रामचंद्र नारायण : (२९ ऑक्टोबर १९१३ - १० एप्रिल १९९३). महाराष्ट्राच्या सामाजिक - धार्मिक इतिहासाचे साक्षेपी अभ्यासक, विचारवंत व प्रबोधनकर्ते. राना या नावाने ते परिचित आहेत. त्यांचा जन्म वाई…

श्रीपाद भालचंद्र जोशी (Shripad Bhalchandra Joshi)

जोशी, श्रीपाद भालचंद्र : (२८जानेवारी, १९५०). महाराष्ट्रातील सुप्रसिद्ध साहित्यिक. कवी, समीक्षक, विचारवंत, माध्यमतज्ज्ञ, वक्ते, संपादक अशी त्यांची विविधांगी ओळख आहे. गेल्या पन्नास वर्षांहून अधिक काळ साहित्यविषयक आणि विविध सामाजिक चळवळींमध्ये…

संशोधन साहित्याचा आढावा (Review of Research Literature)

दुय्यम स्रोतांचे अवलोकन करणे ही संशोधन कार्याची पूर्वतयारी असून यास शोधकार्याच्या प्रारंभीचा महत्त्वाचा टप्पा मानला जातो. दुय्यम साहित्याला मुख्यतः प्रकाशित लिखित कामाचा संग्रह असल्याचे गृहीत धरले जाते; मात्र अलीकडे दुय्यम…

प्रतिकात्मक हिंसा (Symbolic Violence)

हिंसा ही एक कृती आहे. बहुतांश वेळा ती ताकतवर पक्षाकडून बळाचा वापर करून दुबळ्या पक्षावर त्याची सत्ता, नियंत्रण, असमानता टिकवून ठेवण्यासाठी केली जाते. हिंसेचा विचार करताना शारीरिक इजा, मालमत्तेचे नुकसान…

कॅथलिक परंपरेतील संतपद (Saints in the Catholic Tradition)

परमेश्वर पिता, प्रभू येशू ख्रिस्त, पवित्र आत्मा व येशू ख्रिस्त यांची माता पवित्र मरिया यांच्याबरोबरच ख्रिस्ती भक्तजन अनेक संतांचाही सन्मान करतात. बऱ्याचशा कुटुंबांचा एखादा रक्षक संतही (Patron Saint) असतो. आज…

बायबलसंबंधी मतभेद (Biblical Differences)

गेल्या २००० वर्षांतील बायबलच्या अन्वयार्थासंबंधीचा (Interpretation) इतिहास सातत्याच्या उलथापालथी व फाटाफुटी यांनी भरलेला आहे. ईश्वराविषयी संकल्पना, येशू ख्रिस्त यांचे दैवीपण, त्यांची आई मेरी (मरिया) यांचे स्थान, बायबलच्या शिकवणुकीचा यथोचित अन्वयार्थ विदित…

Read more about the article व्हॅटिकन परिषद, द्वितीय (Second Vatican Council)
द्वितीय व्हॅटिकन परिषदेतील एक क्षण

व्हॅटिकन परिषद, द्वितीय (Second Vatican Council)

व्हॅटिकन विश्वपरिषद म्हणजे व्हॅटिकन सिटीत भरलेली कॅथलिक धर्मपरिषद. पहिली व्हॅटिकन परिषद १८६९-७० साली संपन्न झाली. आजपर्यंत व्हॅटिकन सिटीत दोनच धर्मपरिषदा आयोजित केल्या गेल्या; पण कॅथलिक विश्वात एकूण एकवीस धर्मपरिषदा भरलेल्या…

आयएचएस / जेएचएस (IHS / JHS)

येशू ख्रिस्त यांच्या पवित्र नावाची आद्याक्षरमुद्रा. प्रत्येक देशाचा राष्ट्रध्वज असतो. अनेक कंपन्यांचे मानचिन्ह किंवा बोधचिन्ह असते. बोधचिन्हाला इंग्रजीत ‘एम्ब्लेम’ म्हणतात. ते प्रतिकात्मक असले, तर त्याला ‘सिम्बॉल’ म्हटले जाते. उदा., कबुतर…

पितृसत्ता (Patriarchy)

पितृसत्ता ही एक सामाजिक रचना असून ती पुरुषांचे वर्चस्व आणि श्रेष्ठत्व या कल्पनेवर आधारित आहे. ‘पित्याची सत्ता’ असा पितृसत्तेचा अर्थ होतो. पितृसत्ता ही अशी सामाजिक संरचना आहे की, ज्यामध्ये वडील…

नागरी समाज (Civil Society)

नागरी समाज ही संकल्पना उत्तर-पश्चिम यूरोपमध्ये पंधरा-सोळाव्या शतकापासून राज्यसंस्था व समाज यांमध्ये होऊ घातलेल्या दीर्घकालीन स्थित्यंतराचा परिपाक आहे. एकीकडे, तत्कालीन विविध सत्ताकेंद्रांमधील सततच्या लढाया आणि त्यातून होणाऱ्या आर्थिक, जीवित व…

बलात्कार (Rape)

एखादी व्यक्ती दुसऱ्या व्यक्तीला तिच्या इच्छेविरुद्ध अथवा जबरदस्तीने लैंगिक संबंध ठेवण्यास भाग पाडते, तेव्हा त्यास बलात्कार समजले जाते. बलात्कार हा एक गंभीर गुन्हा असून महिला, तृतीयपंथी, लहान मुले आणि पुरुष…

पुरुषत्व (Masculinity)

एखाद्या सामाजिक, आर्थिक, राजकीय संदर्भात घडली गेलेली पुरुष म्हणून ओळख म्हणजे पुरुषत्व. पुरुषत्व हे एक समाजरचित आहे. यातून केवळ स्त्री-पुरुष यांच्यातील सामाजिक संबंध प्रतीत होत नसून पुरुष-पुरुष यांच्यातील सामाजिक सत्तासंबंधदेखील…

आघात रुग्ण परिचर्या (Trauma patient Nursing)

अपघात, बलात्कार किंवा नैसर्गिक आपत्ती इत्यादींसारख्या भयानक घटनेला भावनिक प्रतिसाद म्हणजे आघात किंवा ट्रॉमा होय. आघाताचा प्रकार व रुग्णाची सर्वसाधारण स्थिती यास अनुसरून रुग्णास शुश्रूषा दिली जाते. रुग्णाच्या महत्‍त्वाच्या शारीरिक…

लिंगभाव आणि विकास (Gender and Development)

लिंगभाव आणि विकास हा एक आर्थिक व सामाजिक दृष्टिकोण आहे. लिंगभाव आणि विकास हा दृष्टिकोण लिंगभाव संबंधाच्या परिप्रेक्ष्यातून सर्व सामाजिक, राजकीय आणि आर्थिक संरचना व विकास या धोरणांची पुनरतपासणी करण्यासाठी…