आपत्ती व्यवस्थापन आणि राष्ट्रीय सुरक्षा (Disaster Management and National Security)
प्रस्तावना : मानव संसाधन, राष्ट्रीय संपत्ती, आणि अर्थव्यवस्था हे तीन घटक राष्ट्रीय सुरक्षेचे अतिशय महत्त्वाचे घटक मानले जातात. त्यामुळे या ...
आपत्ती व्यवस्थापन कायदा, २००५ (Disaster Management Act, 2005)
भारत जसा जैव, सांस्कृतिक व भौगोलिक वैविध्यांचा देश आहे, तसाच तो नानाविध विनाशकारी आपत्तींचा देश म्हणूनही गणला जातो. भारतातील आपत्तींचे ...
आपत्ती व्यवस्थापन क्षमता (Capacities in Disaster Management)
आपत्ती व्यवस्थापन चक्र (Disaster Management Cycle)
अनंत काळापासून पृथ्वीतलावर आपत्ती कोसळत आल्या आहेत. वारंवार येणाऱ्या आपत्तींपैकी काही नैसर्गिक असतात, तर काही मानवनिर्मित असतात. आपत्तींमुळे होणारी जीवित ...
आपत्ती व्यवस्थापन प्राधिकरण (Disaster Management Authority)
प्रस्तावना : आपत्ती व्यवस्थापन कायदा (२००५) हा भारतीय संसदेत २५ डिसेंबर २००५ रोजी पारित झाला. त्यानुसार आपत्ती व्यवस्थापनासाठी शासकीय पातळीवर ...
आपत्ती शमन (Disaster Mitigation)
आपत्तींची वर्गवारी (Category of Disasters)
ज्या नैसर्गिक व मानवी दुर्घटनांमुळे सर्वसाधारण जनजीवनात गंभीर समस्या निर्माण होतात, मोठ्या प्रमाणावर जीवित व वित्तहानी होते आणि पर्यावरणावर दूरगामी ...
घटना प्रतिसाद प्रणाली (Incidence Response System)
भारत देश विविध नैसर्गिक व मानव निर्मित आपत्तींना वारंवार बळी पडतो आणि ही संकटे देशाच्या विकासात व्यत्यय निर्माण करतात. घटना ...
जिल्हा आपत्ती व्यवस्थापन प्राधिकरण (District Disaster Management Athority)
प्रस्तावना : विविध आपत्ती संदर्भांत प्रतिबंध, निवारण, पूर्वतयारी, प्रतिसाद, मदत व पुनर्वसन इत्यादी बाबी सुव्यवस्थितपणे हाताळण्यासाठी केंद्र शासनाने आपत्ती व्यवस्थापन ...
जोखीम मूल्यांकन (Risk Assessment)
जोखीम मूल्यांकन केवळ जोखीम विशालतेचे मूल्यांकनच करत नाही, तर संभाव्य नुकसानाची शक्यता, त्यामागील कारणे आणि त्याचा परिणाम समजून घेणे आणि ...
धोके / संकटे (Hazard)
आपत्ती निवारणासाठी संयुक्त राष्ट्रांच्या आंतरराष्ट्रीय रणनीतीनुसार (UNISDR) ‘धोका’ ही एक नैसर्गिक प्रक्रिया किंवा इंद्रियगोचर आहे, ज्यामुळे नैसर्गिक घटक आणि मानवी ...
राष्ट्रीय आपत्ती प्रतिसाद दल (NDRF)
राष्ट्रीय आपत्ती व्यवस्थापन कायदा (२००५) च्या प्रकरण ८ च्या कलम ४४ अन्वये २००६ साली राष्ट्रीय आपत्ती प्रतिसाद दल (एनडीआरएफ) ची ...
वीज पडणे / कोसळणे (Lightning Strike)
हानी प्रवणता/असुरक्षा (Vulnerability)
हानी प्रवणता/असुरक्षा त्याच्या स्वभावामध्ये बहु-आयामी आहे. इमारतींचे निकृष्ट अभिकल्प (Design) आणि बांधकाम, मालमत्तेचे अपुरे संरक्षण, सार्वजनिक माहिती आणि जागरूकता नसणे, ...