राज्यशास्त्र

ऑल पार्टी हिल लीडर्स कॉन्फरन्स : असमिया आणि हिंदी या दोन भाषांना राज्य शासनाची अधिकृत भाषा म्हणून मान्यता देण्याचा आसाम ...

औद्योगिक क्रांतीनंतर विकसित झालेले सामाजिक प्रारूप. औद्योगिक क्रांतीत्त्योर समाज हा मानवी समाजाच्या उत्क्रांतीतील औद्योगिकरणानंतरचा टप्पा मानला जातो. ही अवस्था ज्या ...

काँग्रेस वर्चस्व पध्दती : आरंभीच्या दोन दशकामध्ये काँग्रेसने एकपक्षव्यवस्था म्हणून राजकीय अवकाश व्यापला (१९५०-१९७२). या व्यवस्थेच्या सूक्ष्म  तपशीलाबद्दल अभ्यासकांत मतभिन्नता ...

कामंदकीय नीतिसार : कामंदक किंवा कामंदकी ह्याचा राजनीतिविषयक एक प्राचीन ग्रंथ. कामंदकाच्या जीवनाविषयी फारशी माहिती उपलब्ध नाही. त्याच्या ग्रंथरचनेचा काळ ...

कल्पनाचित्र संघटनेतील सर्वोच्च अधिकारी आणि तिच्या कार्याची जबाबदारी असणारा व्यक्ती म्हणजे कार्यकारी प्रमुख होय. कार्यकारी प्रमुखाचे संघटनेतील प्रशासकांवर नियंत्रण असते, ...

शासनाच्या तीन अंगांपैकी/शाखांपैकी एक. धोरणांची अंमलबजावणी आणि कायद्यांची कार्यवाही ही प्रमुख कार्ये पार पाडणारी यंत्रणा. कायदेमंडळाने केलेल्या कायद्यांची अंमलबजावणी आणि ...

कार्ल मार्क्सची क्रांतीची कल्पना : क्रांतीच्या संकल्पना विविध आहेत. हिंसक क्रांती व अहिंसक क्रांती असे स्थूल मानाने वर्गीकरण केले जाते ...

काळजीवाहू सरकार : संसदीय पद्धतीच्या शासनामध्ये काळजीवाहू सरकार स्थापन केले जाते. असे सरकार प्रथम इंग्लंडमध्ये स्थापन झाले (१९४५). मंत्रिमंडळाच्या राजीनाम्यानंतर ...

केरळ काँग्रेस : केरळ राज्यातील एक प्रादेशिक पक्ष. १९६० च्या दशकात तत्कालीन केरळचे मुख्यमंत्री आर्. शंकर व पी.टी. चाको यांच्या ...

क्लास पोंटस आर्नुल्डसॉन : (२७ ऑक्टोबर १८८४-२० फेब्रुवारी १९१६) हा स्वीडिश मुत्सद्दी असून नॉर्वे-स्वीडन संघातील अनेक समस्या सोडविणारा जागतिक राजनीतिज्ञ ...

गट ग्रामपंचायत :  मुंबई ग्रामपंचायत अधिनियम, १९५८ मधील कलम, ५ प्रमाणे, प्रत्येक गावात एक पंचायत असेल. ग्रामपंचायतीची स्थापना करण्यासाठी गावाची ...

गट विकास अधिकारी : पंचायत समितीच्या प्रशासकीय कार्यकारी प्रमुखास गट विकास अधिकारी असे म्हणतात. समुदाय विकास कार्यक्रमाची अंमलबजावणी करण्यासाठी १९५२ मध्ये ...

शीतयुद्धाच्या काळात लोकशाहीवादी अमेरिका आणि साम्यवादी सोव्हिएट युनियन यांच्यातील विचारसरणीमधील संघर्षातून अमेरिका व मित्र राष्ट्रे आणि सोव्हिएट युनियन व त्यांची ...

श्ट्रेझमान, गुस्टाव्ह : (१० मे १८७ – ८३ ऑक्टोबर १९२९). जर्मन उदारमतवादी मुत्सद्दी व जागतिक शांततेच्या नोबेल पारितोषिकाचा सहमानकरी (१९२६) ...

गैर-काँग्रेसवाद : गैर-काँग्रेसवाद ही एक विचारप्रणाली व व्यूहरचना आहे असे आकलन अभ्यासकांमध्ये आहे. या बरोबरच ती एक पक्षव्यवस्था देखील आहे ...

गैर-भाजप व्यवस्था : गैर-भाजपचे चर्चाविश्व नव्वदीच्या दशकापासून सुरु झाले. १९९८-२००४, २००४-२०१४ असे त्यांचे दोन टप्पे आहेत. या दोन टप्पांमध्ये आघाडी ...

गॉलिस्ट पक्ष : दुसऱ्या महायुद्धानंतरच्या काळात फ्रान्समधील उजव्या शक्तीचे प्रतिनिधित्व करणाऱ्या विविध ‘गॉलिस्ट’ पक्षांचे व गटांचे जनकत्व १९४७ मध्ये जनरल ...

घटनावाद : घटनावाद हे आधुनिक काळातील राजकीय तत्त्वज्ञान आहे. सतराव्या आणि अठराव्या शतकात घटनावादाची मांडणी केली गेली. व्यक्तीचे व राज्यसंस्थेचे ...

जहालमतवाद : जहालमतवाद म्हणजे मौलिक विचारप्रणालीवर आधारलेली नैतिक वा सामाजिक जीवनाची आधुनिक उपपत्ती. प्रस्थापित समाजव्यवस्था, माणसामाणसांचे संबंध, एकंदर जगाचे भवितव्य ...

ऑस्टिन, जॉन : (१७९०-१८५९). ब्रिटिश कायदेतज्ञ आणि न्याय्य शास्त्रज्ञ. त्यांनी अनेक कायदेशास्त्राचा अभ्यास केला होता. त्यांनी राज्यशास्त्राची संबंधीत एकसत्तावादी सार्वभौमत्वाचा ...