आइन्स्टाइनियम (Einsteinium)

आइन्स्टाइनियम हे आवर्त सारणीच्या गट ३ मधील ॲक्टिनाइड श्रेणीतील मानवनिर्मित/संश्लेषित धातुरूप मूलद्रव्य आहे. याची रासायनिक संज्ञा Es अशी असून अणुक्रमांक ९९ आणि अणुभार २५२ इतका आहे. आइन्स्टाइनियमच्या सर्वांत स्थिर असणाऱ्या…

फ्रेड्रिक जॉर्ज जॅक्सन (Frederick George Jackson)

जॅक्सन, फ्रेड्रिक जॉर्ज (Jackson, Frederick George) : (६ मार्च १८६० – १३ मार्च १९३८). आर्क्टिक प्रदेशाचे समन्वेषण करणारे ब्रिटिश समन्वेषक. त्यांचा जन्म इंग्लंडमधील अ‍ॅल्स्टर लॉज येथे झाला. त्यांनी आपले शिक्षण…

तेस्कोको सरोवर (Texcoco Lake)

मध्य मेक्सिकोतील एक सरोवर. पर्वतीय प्रदेशांनी आणि ज्वालामुखींनी वेढलेल्या ‘व्हॅली ऑफ मेक्सिको’ या उंच पठारी प्रदेशात सस.पासून २,२४० मी. उंचीवर हे सरोवर स्थित आहे. प्रत्यक्षात एकमेकांना जोडलेल्या प्रमुख पाच व…

व्हिक्टोरिया धबधबा (Victoria Falls)

आफ्रिकेतील झँबीझी नदीवरील एक जगप्रसिद्ध व निसर्गसुंदर धबधबा. हा धबधबा उत्तरेकडील झँबिया आणि दक्षिणेकडील झिंबाब्वे या दोन देशांच्या सीमेवर आहे. याचे भौगोलिक स्थान हे १७° ५५’ २८” द. अक्षांशावर आणि…

बाल्कन पर्वत (Balkan Mountains)

यूरोपातील बाल्कन द्वीपकल्पाच्या पूर्व भागात आणि विशेषत: बल्गेरियात पसरलेली घडीची पर्वतश्रेणी. बल्गेरिया-सर्बीयन सीमेपासून किंवा टीमोक नदीच्या खोऱ्यापासून सुरू झालेली ही पर्वतश्रेणी पुढे मध्य बल्गेरियातून पूर्वेस काळ्या समुद्रापर्यंत पसरलेली आहे. या…

जीवाश्म उद्याने : शैवालस्तराश्म उद्यान, झामरकोत्रा (Fossil Parks : Stromatolite Park, Jhamarkotra)

शैवालस्तराश्म हे पृथ्वीवरील जीवसृष्टीच्या प्रारंभ काळातील सूक्ष्म जीवजंतूंनी (Microbes) ठसे (Impression) प्रकारातील जीवाश्मांच्या रूपाने ठेवलेला पुरावा असल्याचे शास्त्रज्ञ मानतात. शैवालस्तराश्म ही निळ्या - हिरव्या शैवालामुळे (Blue - Green Algae) तयार…

जीवाश्म उद्याने : शैवालस्तराश्म उद्यान, भोजुंडा (Fossil Parks : Stromatolite Park, Bhojunda)

शैवालस्तराश्म हे पृथ्वीवरील जीवसृष्टीच्या प्रारंभ काळातील सूक्ष्म जीवजंतूंनी (Microbes) ठसे (Impression) प्रकारातील जीवाश्मांच्या रूपाने ठेवलेला पुरावा असल्याचे शास्त्रज्ञ मानतात. शैवालस्तराश्म ही निळ्या - हिरव्या शैवालामुळे (Blue - Green Algae) तयार…

जीवाश्म उद्याने : सिवालिक जीवाश्म उद्यान (Fossil Parks : Siwalik Fossil Park)

हिमाचल प्रदेशातील साकेती (सिरमूर जिल्हा) येथील सिवालिक जीवाश्म उद्यानामध्ये शिवालिक भागातील भूशास्त्रीय कालखंडातील २.५ द.ल. वर्षांपूर्वीच्या प्राचीन पृष्ठवंशीय प्राण्यांच्या (Vertebrate animals) जीवाश्मांचे समृद्ध असे संग्रहालय आहे. सिरमूर जिल्ह्यातील मार्कंडा नदीखोऱ्यातील…

जीवाश्म उद्याने : राष्ट्रीय जीवाश्म लाकूड उद्यान, सत्तानूर (Fossil Parks : National Fossil Wood Park, Sattanur)

अश्मीभूत लाकूड जीवाश्म (Petrified wood fossil) यामध्ये जीवाश्माचा आकार, आकारमान व रचना ही थेट मूळच्या सांगाड्यासारखी असतात. पण मूळच्या घटकाची जागा एखाद्या निराळ्याच रासायनिक संघटनाच्या खनिजाने (Mineral Composition) घेतलेली असते.…

जीवाश्म उद्याने : राष्ट्रीय जीवाश्म लाकूड उद्यान, तिरूवक्कराई (Fossil Parks : National Fossil Wood Park, Tiruvakkarai)

अश्मीभूत लाकूड जीवाश्म (Petrified wood fossil) यामध्ये जीवाश्माचा आकार, आकारमान व रचना ही थेट मूळच्या सांगाड्यासारखी असतात. पण मूळच्या घटकाची जागा एखाद्या निराळ्याच रासायनिक संघटनाच्या खनिजाने (Mineral Composition) घेतलेली असते.…

जीवाश्म उद्याने : अकाल जीवाश्म लाकूड उद्यान (Fossil Parks : Akal Fossil Wood Park)

अश्मीभूत लाकूड जीवाश्म (Petrified wood fossil) यामध्ये जीवाश्माचा आकार, आकारमान व रचना ही थेट मूळच्या सांगाड्यासारखी असतात. पण मूळच्या घटकाची जागा एखाद्या निराळ्याच रासायनिक संघटनाच्या खनिजाने (Mineral Composition) घेतलेली असते.…

जीवाश्म उद्याने : समुद्री गोंडवाना जीवाश्म उद्यान (Fossil Parks : Marine Gondwana Fossil Park)

जीवाश्मच्या अभ्यासाला पुराजीवविज्ञान (Paleontology) म्हणतात. स्तरविज्ञानाशी (Stratigraphy) याचा निकटचा संबंध येतो. स्तरविज्ञानात जीवाश्मांचा फार मोठा उपयोग होतो. जीवाश्मांच्या अभ्यासामुळे पृथ्वी व तिच्यावरील जीवांचा इतिहास म्हणजे पूर्वीच्या निरनिराळ्या काळांतील वनस्पती व…

परिचर्येतील नैतिकतेची तत्त्वे (Code of Ethics in Nursing)

प्रस्तावना : नैतिक तत्त्वे व नीतिमूल्ये ही प्रत्येक परिचारिकेच्या वर्तणुकीचा अथवा कर्तव्याचा एक अविभाज्य आहे. परिचारिका आपल्या व्यावसायिक पदानुसार रुग्णांना शुश्रूषा देताना वेळोवेळी अनेकदा नैतिक तत्त्वे व नीतिमूल्ये यात येणाऱ्या…

द्विमान अंक पद्धती (Binary Number System)

(पाया-2 अंक पद्धती). द्विमान अंक पद्धतीत स्थानात्मक अंक पद्धतीचा (Positional numeral system) वापर करण्यात आला आहे. यामध्ये 2 या अंकाला पाया (Base) नियुक्त करून 0 (शून्य) आणि 1 (एक) दोन…

माणिकबाई भगवानराव रेणके (Manikbhai Bhagwanrao Renke)

माणिकबाई भगवानराव रेणके : (१ जानेवारी १९५४). पारंपरिक खंडोबा उपासक. माणिकबाई भगवानराव रेणके या पारंपरिक खंडोबा उपासक म्हणून महाराष्ट्रात सर्वपरिचित आहेत. पुणे येथील महापालिकेच्या शाळेत त्यांचे पाचवी पर्यंत शिक्षण झाले.…