मार्गारेट चॅटर्जी (Margaret Chatterjee)

चॅटर्जी, मार्गारेट : (१३ सप्टेंबर १९२५—३ जानेवारी २०१९). भारतीय शिक्षक, तत्त्वज्ञ व लेखक. एडिथ हिकमन व नॉर्मन गॅन्झर ह्या दांपत्याची मार्गारेट ही एकुलती एक लेक. बालपण इंग्लंडमधील डॉर्सेटमध्ये गेले. पार्कस्टोन…

नागालँड नॅशनॅलिस्ट ऑर्गनाइझेशन (Nagaland Nationalist Organization)

नागालँड नॅशनॅलिस्ट ऑर्गनाइझेशन : नागालँड या राज्यातील एक राजकीय पक्ष. स्वातंत्र्यपूर्व काळात आसामच्या आदिवासी भागात ख्रिस्ती धर्मप्रसारकांव्यतिरिक्त इतरांना प्रवेशबंदी होती. त्या काळात आसाममध्ये मोठ्या प्रमाणावर धर्मांतर झाले आणि या धर्मातरितांत…

स्वतंत्र पक्ष (Swatantra Party)

स्वतंत्र पक्ष : तमिळनाडू राज्यातील प्रादेशिक राजकीय पक्ष. मद्रास येथे १९५९ मध्ये स्थापन झालेल्या स्वतंत्र पक्षाचे राजकीय अस्तित्व अगदी अल्पकालीन ठरले तरी एक कट्टर व्यक्तिस्वातंत्र्यवादी पक्ष म्हणून त्याचे भारतीय राजकारणातील…

केरळ काँग्रेस (Keral Congres)

केरळ काँग्रेस : केरळ राज्यातील एक प्रादेशिक पक्ष. १९६० च्या दशकात तत्कालीन केरळचे मुख्यमंत्री आर्. शंकर व पी.टी. चाको यांच्या व्यक्तीगत संघर्षामुळे केरळ मंत्रिमंडळात अस्थैर्याचे वातावरण निर्माण झाले. समझोत्याचे अनेक…

उत्कल काँग्रेस (Utkal Congres)

उत्कल काँग्रेस : ओडिशातील एक प्रादेशिक राजकीय पक्ष. सत्तरच्या दशकातील ओडिशाचे तत्कालीन मुख्यमंत्री विजयानंद (बिजू) पटनाईक यांना कामराज योजनेनुसार आपल्या मुख्यमंत्रिपदाचा राजीनामा द्यावा लागला. १९६९ च्या काँग्रेस विभाजनानंतरही पटनाईक हे…

भारतीय आर्यसभा (Bhartiy Aryasabha)

भारतीय आर्यसभा : हा पक्ष आर्य समाजाची राजकीय आघाडी मानला जातो. २१ नोव्हेंबर १९७० रोजी पक्षाचे प्रमुख प्रवर्तक स्वामी इंद्रवेश यांनी निवडणूक जाहीरनाम्यातून पक्षाची विचारप्रणाली प्रसृत केली. वेदाच्या सिध्दांताप्रमाणे आर्य…

लुईस ऑरगॉन (Louis Aragon)

ऑरगॉन, लुईस : (३ आक्टोबर १८९७ - २४ डिसेंबर १९८२). फ्रेंच कवी, कादंबरीकार, लघुकथाकार आणि निबंधकार. त्यांंचे मूळ नाव लुईस ऍंड्रीक्स असे होते. ते राजकीय कार्यकर्ते व साम्यवादाचे प्रवक्ते होते.…

कोंडाजीबाबा डेरे (Kondajibaba Dere)

डेरे ,कोंडाजीबाबा : (१९०३ : २५ जून १९९३ ) वारकरी कीर्तनकार. पुणे जिल्ह्यातील जुन्नर तालुक्यातील पारुंडे गावी त्यांचा जन्म झाला. कोंडाजीबाबांच्या वडिलांचे नाव तुकाराम धर्माजी डेरे तर आईचे नाव सगुणाबाई…

गोविंद मोघाजी गारे (Govind Moghaji Gare)

गारे, गोविंद मोघाजी  : (४ मार्च १९३९-२४ एप्रिल २००६). आदिवासी संस्कृती, आदिवासी साहित्य, आदिवासी कला यांचे गाढे अभ्यासक, गोविंद गारे यांनी केलेल्या संशोधनात्मक कार्यामुळे भारतीय आदिवासी समाजाच्या सर्वांगीण विकासाला चालना…

शंकर श्रीकृष्ण देव (Shankar Shrikrishna Dev)

देव, शंकर श्रीकृष्ण : (१० ऑक्टोबर १८७१–२३ एप्रिल १९५८). निष्ठावंत समर्थभक्त, रामदासी संप्रदाय व साहित्य ह्यांचे संशोधक–अभ्यासक–प्रकाशक व सामाजिक–राजकीय कार्येकर्ते. धुळे येथे त्यांचा जन्म झाला. पुण्यास राहून बी. ए. एल्एल्.…

वासुदेवशास्त्री खरे (Vasudevshastri Khare)

खरे, वासुदेवशास्त्री : (५ ऑगस्ट १८५८–११ जून १९२४). मराठी ग्रंथकार व इतिहाससंशोधक. जन्म रत्नागिरी जिल्ह्यातील गुहागर येथे. घराणे संस्कृतज्ञ. सातारच्या अनंतशास्त्री गजेंद्रगडकरांकडे त्यांनी संस्कृत विद्याभ्यास केला. नंतर पुण्यास येऊन काव्येतिहाससंग्रह …

चांगदेव (Changdev)

चांगदेव : (? - १३२५). एक हठयोगी व मराठी ग्रंथकार. चांगदेव, चांगा वटेश्वर, वटेश चांगा अशा वेगवेगळ्या नावांनी ते ओळखले जातात. योगसामर्थ्यावर ते १,४०० वर्षे जगले, अशी दंतकथा आहे ;…

चाल्हण (Chalhan)

चाल्हण: (पंधरावे शतक). एक महानुभाव ग्रंथकार, चाल्हण पंडित, 'चाल्हेराज' ह्या नावांनीही तो ओळखला जातो. तो कवीश्वर आम्नायात होता. चक्रधर ~ नागदेव~ कवीश्वर~ नागांबा~ कमळाकर ~ सीतांबा ~ चाल्हण अशी त्याची…

महादेवशास्त्री जोशी (Mahadevshastri Joshi)

जोशी, महादेवशास्त्री : (१२ जानेवारी १९०६ - १२ डिसेंबर१९९२). भारतीय संस्कृतिकोशाचे व्यासंगी संपादक आणि मराठी लेखक. गोमंतकाच्या सत्तरी विभागातील आंबेडे ह्या गावी त्यांचा जन्म झाला. शालेय शिक्षण त्यांनी घेतले नाही.…

जोखमीचे गरोदरपण व परिचर्येचे निरीक्षण (Risk Pregnancy and Care Monitoring)

प्रसूति व स्त्रीरोग परिचारिका गरोदर माता तपासणी केंद्रात गरोदर स्त्रियांची तपासणी करताना स्वाभाविक गरोदरपण व जोखमीचे गरोदरपण यांची लक्षणे समजून त्याप्रमाणे आरोग्य सेवा देतात. जोखमीच्या गरोदरपणाची महत्त्वाची कारणे : प्रथम…