भारतीय आर्यसभा : हा पक्ष आर्य समाजाची राजकीय आघाडी मानला जातो. २१ नोव्हेंबर १९७० रोजी पक्षाचे प्रमुख प्रवर्तक स्वामी इंद्रवेश यांनी निवडणूक जाहीरनाम्यातून पक्षाची विचारप्रणाली प्रसृत केली. वेदाच्या सिध्दांताप्रमाणे आर्य…
ऑरगॉन, लुईस : (३ आक्टोबर १८९७ - २४ डिसेंबर १९८२). फ्रेंच कवी, कादंबरीकार, लघुकथाकार आणि निबंधकार. त्यांंचे मूळ नाव लुईस ऍंड्रीक्स असे होते. ते राजकीय कार्यकर्ते व साम्यवादाचे प्रवक्ते होते.…
डेरे ,कोंडाजीबाबा : (१९०३ : २५ जून १९९३ ) वारकरी कीर्तनकार. पुणे जिल्ह्यातील जुन्नर तालुक्यातील पारुंडे गावी त्यांचा जन्म झाला. कोंडाजीबाबांच्या वडिलांचे नाव तुकाराम धर्माजी डेरे तर आईचे नाव सगुणाबाई…
गारे, गोविंद मोघाजी : (४ मार्च १९३९-२४ एप्रिल २००६). आदिवासी संस्कृती, आदिवासी साहित्य, आदिवासी कला यांचे गाढे अभ्यासक, गोविंद गारे यांनी केलेल्या संशोधनात्मक कार्यामुळे भारतीय आदिवासी समाजाच्या सर्वांगीण विकासाला चालना…
देव, शंकर श्रीकृष्ण : (१० ऑक्टोबर १८७१–२३ एप्रिल १९५८). निष्ठावंत समर्थभक्त, रामदासी संप्रदाय व साहित्य ह्यांचे संशोधक–अभ्यासक–प्रकाशक व सामाजिक–राजकीय कार्येकर्ते. धुळे येथे त्यांचा जन्म झाला. पुण्यास राहून बी. ए. एल्एल्.…
खरे, वासुदेवशास्त्री : (५ ऑगस्ट १८५८–११ जून १९२४). मराठी ग्रंथकार व इतिहाससंशोधक. जन्म रत्नागिरी जिल्ह्यातील गुहागर येथे. घराणे संस्कृतज्ञ. सातारच्या अनंतशास्त्री गजेंद्रगडकरांकडे त्यांनी संस्कृत विद्याभ्यास केला. नंतर पुण्यास येऊन काव्येतिहाससंग्रह …
चांगदेव : (? - १३२५). एक हठयोगी व मराठी ग्रंथकार. चांगदेव, चांगा वटेश्वर, वटेश चांगा अशा वेगवेगळ्या नावांनी ते ओळखले जातात. योगसामर्थ्यावर ते १,४०० वर्षे जगले, अशी दंतकथा आहे ;…
चाल्हण: (पंधरावे शतक). एक महानुभाव ग्रंथकार, चाल्हण पंडित, 'चाल्हेराज' ह्या नावांनीही तो ओळखला जातो. तो कवीश्वर आम्नायात होता. चक्रधर ~ नागदेव~ कवीश्वर~ नागांबा~ कमळाकर ~ सीतांबा ~ चाल्हण अशी त्याची…
जोशी, महादेवशास्त्री : (१२ जानेवारी १९०६ - १२ डिसेंबर१९९२). भारतीय संस्कृतिकोशाचे व्यासंगी संपादक आणि मराठी लेखक. गोमंतकाच्या सत्तरी विभागातील आंबेडे ह्या गावी त्यांचा जन्म झाला. शालेय शिक्षण त्यांनी घेतले नाही.…
प्रसूति व स्त्रीरोग परिचारिका गरोदर माता तपासणी केंद्रात गरोदर स्त्रियांची तपासणी करताना स्वाभाविक गरोदरपण व जोखमीचे गरोदरपण यांची लक्षणे समजून त्याप्रमाणे आरोग्य सेवा देतात. जोखमीच्या गरोदरपणाची महत्त्वाची कारणे : प्रथम…
फादर फ्रान्सिस झेव्हिअर नावाचा एक येशू संघीय (जेज्वीट) धर्मप्रचारक सोळाव्या शतकाच्या मध्यावर भारतात आला. धर्मप्रसाराचे कार्य करीत करीत तो जपानपर्यंत गेला. आपल्या मिशनरी कार्याविषयी त्या प्राध्यापकाने तेथून वेळोवेळी पत्रे लिहिली.…
एक ख्रिस्ती धार्मिक स्थळ. कॅथलिक व्रतस्थ संघांमध्ये जो ‘जेज्वीट संघ’ उदयाला आला त्याचा संस्थापक संत इग्नेशियस ह्याच्याबरोबर एक पाईक होता, त्याचे नाव संत फ्रान्सिस झेव्हिअर (इ.स. १५०६–१५५२). इ.स. १५४० मध्ये…
विवाहसंस्कार हा ख्रिश्चन धर्मातील सात संस्कारांपैकी एक. विवाहसंस्कार हा महत्त्वाचा संस्कार मानला जातो. विवाहाविषयी ख्रिस्तसभेने कायदे केले; तसेच शासनानेही केलेले आहेत. दोघांच्या कायद्यांचे पालन करणे आवश्यक व हितावह असते. विवाहसंस्कार…
मॉरीसन, टोनी : (१८ फेब्रुवारी १९३१- ५ ऑगस्ट २०१९).साहित्यातील सर्वोच्च असा नोबेल पुरस्कार मिळविणाऱ्या अमेरिकन इंग्रजी साहित्यिका. अमेरिकेतील ओहियो प्रांतात जन्मलेल्या टोनी मॉरीसन या एक कादंबरीकार, निबंध लेखक, संपादक, शिक्षक…
खेडेकर, विनायक विष्णू : (१९ सप्टेंबर १९३८). राष्ट्रीय पातळीवर सर्वपरिचित असणारे गोवा राज्यातील लोकसंस्कृती आणि लोकसाहित्याचे ज्येष्ठ संशोधक. त्यांचा जन्म सावई-वेरे फोंडा गाव येथे झाला. कुळागर येथे छोटी बागायती जमीन…