समुद्रकिनारा व खोल सागरी तळ यांच्या दरम्यान असलेल्या भूप्रदेशांना एकत्रितपणे खंडीय सीमाक्षेत्र म्हणतात. यामध्ये सामान्यपणे खंड-फळी (भूखंड मंच किंवा सागरमग्न खंडभूमी), खंडान्त उतार व खंडीय उंचवटा यांचा अंतर्भाव होतो. अशा…
जनार्दनपंत पेशवे : ( १० जुलै १७३५–२१ सप्टेंबर १७४९ ). मराठेशाहीतील श्रेष्ठ सेनानी पहिले बाजीराव (१७००–१७४०) यांचे पुत्र. त्यांचा जन्म पुणे येथे झाला. बाजीरावांना काशीबाई या पत्नीपासून नानासाहेब, रामचंद्र, जनार्दन…
पुणे जिल्ह्यातील पुरंदर तालुक्यातील डोंगरी किल्ला. हा किल्ला आंबळे गावाजवळ भुलेश्वरच्या डोंगर रांगेवर, समुद्रसपाटीपासून ८६४ मी. (पायथ्यापासून १०० मी.) उंचीवर वसलेला आहे. मराठी साम्राज्यातील रणधुरंधर सरदार खंडेराव दरेकरांमुळे आंबळे या…
दक्षिण भारतातील एक प्रसिद्ध राजवंश (इ. स. दहावे शतक ते तेराव्या शतकाची सुरुवात). कर्नाटकातील कल्याणी (बसवकल्याण) ही त्यांची राजधानी. कल्याणी चालुक्य राजवंशाला अनेकविध प्रकारची नाणी काढल्याचे श्रेय दिले जाते. यामध्ये…
मॉन्सेरात, आंतोन्यो : ( १५३६–१५ मार्च १६०० ). परकीय प्रवासी व स्पॅनिश जेझुइट धर्मगुरू. त्याचा जन्म स्पेनमधील कॅटालोनिया प्रांतातील विक दे ओझोनात येथे झाला. त्याला रोम येथे सोसायटी ऑफ जीझसमध्ये…
फ्रायर, जॉन : ( १६५०–३१ मार्च १७३३ ). परकीय प्रवासी आणि वैद्यक. त्याचा जन्म लंडन येथे झाला. तो विल्यम फ्रायर याचा सर्वांत मोठा मुलगा. त्याचे शिक्षण केंब्रिज येथील ट्रिनिटी कॉलेजमध्ये…
बाबा पदमनजी : ( मे १८३१—२९ ऑगस्ट १९०६ ). मराठी ग्रंथकार आणि मराठी ख्रिस्ती वाङ्मयाचे जनक. बाबा पदमनजी यांचा जन्म बेळगाव येथे झाला. त्यांचे संपूर्ण नाव बाबा पदमनजी मुळे. त्या…
संगणकसाधित अभिकल्प म्हणजेच CAD या संगणकीय सॉफ्टवेअरचा उपयोग विविध अभिकल्प तयार करणे, त्यांमध्ये सुधारणा करणे, त्यांचे विश्लेषण करणे आणि त्याचे सर्वोत्तमीकरण करणे याकरिता केला जातो. कॅडच्या साहाय्याने तयार करण्यात येणाऱ्या…
बॅप्टिस्टा, बॅरिस्टर जोसेफ ऊर्फ काका : (१७ मार्च १८६४—१८ सप्टेंबर १९३०). भारतीय राजनीतिज्ञ व भारतातील होमरूल लीग चळवळीचे नेते. काका बॅप्टिस्टा यांचे मूळ नाव जोसेफ. त्यांचा जन्म मुंबईतील माझगाव येथील…
कॅव्हेंडिश प्रयोगशाळा, केंब्रिज : ( स्थापना – सन १८७४ ) केंब्रिज विद्यापीठात मागील अनेक शतकांपासून भौतिकशास्त्र या विज्ञान शाखेत संशोधन करण्यात येत आहे. अठराव्या शतकाच्या मध्यापर्यंत हे संशोधन बरेचसे सैध्दांतिक स्वरूपाचे…
कार्व्हर, जॉर्ज वॉशिंग्टन : ( १८६४ - ५ जानेवारी १९४३ ) अमेरिकेच्या मिसूरी राज्यात डायमंड ग्रोव्ह नावाने ओळखल्या जाणाऱ्या वस्तीत लाकडी फळकुटांच्या झोपड्यात जॉर्ज कार्व्हर यांचा जन्म झाला. त्यांचे आई…
बोस, अरुप : ( १ एप्रिल, १९५९ ) अरुप बोस यांचा जन्म भारतात, पश्चिम बंगालची राजधानी असलेल्या कलकत्त्यात झाला. बी स्टॅट., एम स्टॅट. आणि पीएच्.डी. स्टॅट. या पदव्या त्यांनी कलकत्तास्थित…
भट्टाचार्य, अनिल कुमार : ( १ एप्रिल १९१५ - १७ जुलै १९९६ ) अनिल कुमार भट्टाचार्य यांचा जन्म पश्चिम बंगालच्या, चोवीस परगण्यांतील भाटपारा येथे झाला. त्यांचे मॅट्रिक्युलेशन कलकत्ता विद्यापीठातून पार…
भार्गव, पुष्पा मित्रा : ( २२ फेब्रुवारी १९२८ - १ ऑगस्ट २०१७ ) पुष्पा मित्रा भार्गव, यांचा जन्म राजस्थानमधील अजमेर येथे एका मध्यमवर्गीय कुटुंबात झाला. त्यांचे वडील सार्वजनिक आरोग्य सेवेत डॉक्टर…
बर्ट्राँड, जोजफ : ( ११ मार्च, १८२२ - ३ एप्रिल, १९०० ) जोजफ बर्ट्राँड यांचा जन्म पॅरिसचा. वयाच्या नवव्या वर्षापासून त्यांचा प्रतिपाळ काका व सुप्रसिद्ध गणिती, जे.जे. डुहमेल यांनी केला.…