जागतिक तापमान वाढ व त्यामुळे होणारा हवामानातील बदल हा प्रामुख्याने वातावरणात सोडल्या जाणाऱ्या हरितगृह वायूंमुळे व प्रामुख्याने कार्बन डाय-ऑक्साइडमुळे होत असल्याचे मत वैज्ञानिकांनी मांडले आहे. जीवाश्म इंधनाचे (उदा., कोळसा, पेट्रोल,…
पार्वती बाऊल : (१९७६). पश्चिम बंगालमधील बाऊल हा संगीत प्रकार सादर करणाऱ्या लोककलाकार. पश्चिम बंगालमधील सनातन ब्राह्मण कुटुंबात मौशमी परियल म्हणून पार्वतीजींचा जन्म झाला. त्यांचा परिवार हा मूळचा पूर्व बंगाल…
अन्न व पोषणाचा प्रश्न एक जागतिक समस्या आहे. ही समस्या कमी करण्यासाठी जे पर्याय उपलब्ध आहेत त्यांमधील शैवलांचा अन्नासाठी उपयोग हा पर्याय अग्रस्थानी आहे. सुमारे २००० वर्षांपूर्वी चीनमध्ये नॉस्टॉक (Nostoc)…
बनसोडे, मंगला : (१२ सप्टेंबर १९५१). ढोलकी फडाच्या तमाशातील कलावती. तमाशा सम्राज्ञी विठाबाई भाऊ नारायणगावकर यांच्या कन्या. ढोलकी फडाच्या तमाशात गायिका, नर्तिका, अभिनेत्री अशा विविध भूमिका त्यांनी आजवर साकार केल्या…
बाऊल संगीत : पश्चिम बंगाल आणि संलग्न प्रांतातील एक भारतीय लोकसंगीत प्रकार. भारतीय लोकसंगीताचे वैविध्य सर्वश्रुत आहे. प्राचीन काळापासून अस्तित्वात असलेल्या भक्तिसंगीताचा बंगालमधील हा प्रवाह आहे. हे संगीत गाणाऱ्या पंथालाही…
सौंदर्यप्रसाधनांमध्ये घट्टपणा आणण्यासाठी व बंधक म्हणून क्लोरेल्ला या प्रजातीच्या शैवलांचा अर्क वापरतात. त्यांमध्ये असणारी नैसर्गिक तत्त्व त्वचेतील ओलावा टिकवून ठेवतात व तिला मऊ आणि तजेलदार राखण्यास मदत करतात. त्याबरोबरच त्वचेचा…
जामकर, अरुण व्यंकटेश : ( २ जून, १९५२ - ) अरुण व्यंकटेश जामकर यांचा जन्म नांदेड जिल्ह्यातील मुखेड तालुक्यातील जम गावाचा आहे. त्यांनी औरंगाबादच्या शासकीय वैद्यकिय महाविद्यालयातून १९७३ साली एम.…
द इन्स्टिट्यूट ऑफ मॅथेमॅटिक्स ऑफ द रोमानिअन अकॅडेमी, बुखारेस्ट : (स्थापना : २९ डिसेंबर १९४५; पुनर्स्थापना : ८ मार्च १९९०) बुखारेस्टमधील विविध संस्थांतील वीस गणितींनी बुखारेस्ट (Bucharest) विद्यापीठात एकत्र येऊन…
आंतरराष्ट्रीय लोकसंख्या विज्ञान संस्था : (स्थापना १९५६) आंतरराष्ट्रीय लोकसंख्या विज्ञान संस्था ही इकॉनॉमिक अँड सोशल कमिशन फॉर आशिया अँड पॅसिफिक (ESCAP) या संयुक्त राष्ट्र संघातर्फे चालवण्यात येणार्‍या प्रादेशिक पातळीवर काम…
ब्रायन, मॅगी : (१२ एप्रिल १९३०—२६ जुलै २०१९). ब्रिटिश तत्त्वज्ञ, राजनीतिज्ञ आणि लेखक. त्यांचा जन्म लंडन येथे एडगर फ्रेडरिक व शीला लिंच या दांपत्यापोटी एका मध्यमवर्गीय कुटुंबात झाला. वडील फारसे…
शृंगी घुबड या पक्ष्याचा समावेश पक्षिवर्गाच्या स्ट्रायजिफॉर्मिस (Strigiformes) गणाच्या स्ट्रायजिडी (Strigidae) कुलामध्ये होतो. हा पक्षी मूळचा पश्चिम बंगालमधील असून हिमालयापासून संपूर्ण भारत, पाकिस्तान, काश्मीर, नेपाळ, म्यानमार येथे आढळतो. प्रामुख्याने डोंगरांच्या…
प्राचीन ग्रीक समुद्रदेवता. तसेच तो अश्व आणि भूकंपाचा देव म्हणूनही ओळखला जातो. त्याचा काही वेळा पोसिडॉन असाही उच्चार केला जातो. त्याच्या नावाचा अर्थ पृथ्वीचा पती किंवा पृथ्वीचा स्वामी असा होतो. पोसायडनचा उल्लेख इलियड…
उषा म्हणजे अरुणोदय. ही प्रातःकाळाची देवता वैदिक साहित्यात आविष्कृत झालेली दिसून येते. ऋग्वेदातील २० सूक्ते उषा देवतेची असून ही सर्व सूक्ते अतिशय आलंकारिक, प्रभावशाली आणि प्रतिभासंपन्न शैलीमध्ये रचलेली आहेत. या…
सर्वसाधारणपणे समुद्राच्या पाण्याच्या पृष्ठभागाची सरासरी पातळी म्हणजे समुद्रसपाटी. तिच्या तुलनेत भूपृष्ठावरील अन्य उठावांची किंवा ठिकाणांची उंची अथवा खोली दर्शविली जाते. प्रमाणभूत समुद्रसपाटी ठरविण्यासाठी भरती-ओहोटीच्या पातळ्यांचे सातत्याने दीर्घकाळ निरीक्षण व नोंदी…
जिनोमिक्स व एकात्मिक जीवविज्ञान संस्था (सीएसआयआर) : ( स्थापना १९७७ ) दिल्ली येथील, वैज्ञानिक आणि औद्योगिक संशोधन परिषदेच्या (काउन्सिल ऑफ सायंटिफिक अँड इंडस्ट्रियल रिसर्च-सीएसआयआर) संस्था समूहातील जीवविज्ञानात संशोधन करणारी ही एक…