नेल्सन, होरेशो : (२९ सप्टेंबर १७५८ – २१ ऑक्टोबर १८०५). इंग्लंडच्या नौदलातील एक प्रमुख सेनानी आणि ट्रफॅल्गरच्या लढाईतील यशस्वी सूत्रधार. त्याचा जन्म सधन कुटुंबात बर्नाम थॉर्प (नॉरफॉक) या ठिकाणी झाला. त्याचे वडील…
पवित्र संघ : (होली लीग ). फ्रान्सच्या इटलीवरील अतिक्रमणाविरुद्ध विविध घटक मित्र राष्ट्रांनी उभा केलेला संघ. यात पोपचाही समावेश होता, म्हणून यास ‘पवित्र संघ’ असे संबोधतात. पंधराव्या ते सतराव्या शतकांत…
[latexpage] ब्रह्मगुप्त या थोर भारतीय गणितज्ञाने लिहिलेल्या ब्रह्मस्फुटसिद्धांत या ग्रंथात 'द्विघाती किंवा वर्गप्रकृती समीकरणाचा' उल्लेख आहे. हा ग्रंथ इस 628 मध्ये त्यांनी वयाच्या 37 व्या वर्षी लिहिला. त्यामध्ये 1020 श्लोक…
ब्रेथलेस हा १९६० साली प्रदर्शित झालेला एक फ्रेंच चित्रपट आहे. या चित्रपटाचे मूळ फ्रेंच नाव À bout de souffle हे आहे. जाँ-ल्यूक गोदार ( Jean-Luc Godard) यांनी दिग्दर्शित केलेला हा पहिला…
एक महत्त्वाचा प्राचीन ईजिप्शियन देव. तो सत्य, सचोटी, प्रामाणिकपणा, बुद्धी आणि लिखाणाचा देव म्हणून ओळखला जातो. थोथ (टोट) आणि माआट या देवतांचा एकमेकांशी कोणताही नातेसंबंध नसला, तरी दोघांचा उल्लेख नेहमीच…
बर्टी : (शामूल; हिं. सांवा, झांगोरा; बं. श्यामा; क. उडलू; ओरिया - खिरा; पं. स्वांक; त. कुथिराईवोल्ली; ते. उडालू, कोदिसामा; इं. बार्नयार्ड मिलेट; लॅ. एकिनोक्लोआ फ्रुमेंटासिया; कुल - पोएसी). बर्टी…
[latexpage] अणुकेंद्राचे वस्तुमान आणि त्याच्या घटकांचे वस्तुमान यांमधील फरकास वस्तुमानदोष असे म्हणतात. $N$ न्यूट्रॉन (Neutron) आणि $Z$ प्रोटॉन (Proton) असलेल्या अणुकेंद्राचे वस्तुमान $M$ असल्यास त्या अणुकेंद्राचा वस्तुमानदोष खालीलप्रमाणे $\Delta M…
[latexpage] प्राचीन काळी मुद्रणकला विकसित झालेली नव्हती. भूर्जपत्रांवरही लेखन करण्याची कला फारशी परिचित नव्हती. सर्व वैज्ञानिक आणि गणिती संकल्पना शब्दबद्ध आणि श्लोकबद्ध करण्यात येत होत्या. अध्ययन अनुभूतींचे संक्रमण मौखिकपणे एका…
बीसीजी (BCG; Bacille Calmette Guerin) लस ही क्षयरोग नियंत्रणासाठी वापरण्यात येत असलेली एकमेव लस आहे. इतिहास : रॉबर्ट कॉख यांनी १८८२ मध्ये क्षयरोग जीवाणूंचा शोध लावला. १९०० पासून ॲल्बर्ट काल्‍मेट…
द फोर हंड्रेड ब्लोज हा १९५९ साली प्रदर्शित झालेला एक फ्रेंच चित्रपट. या चित्रपटाचे मूळ फ्रेंच नाव Les Quatre Cents Coups हे आहे. फ्राँस्वा त्रूफो (Francois Truffaut) यांनी दिग्दर्शित केलेला…
रॉस, रोनाल्ड (१३ मे १८५७ – १९३२) रोनाल्ड रॉस यांचा जन्म भारतात उत्तराखंडातील अल्मोरा येथे झाला. त्यांच्या वडिलांचे नाव सर कॅम्पबेल क्लेय ग्रॅन्ट रॉस व आईचे नाव मॅटिल्डा शार्लोट…
मानवाच्या आहारामध्ये पाऱ्याचे अत्यल्प प्रमाण असलेल्या वनस्पती, प्राणी व मासे यांचा समावेश अनिवार्यपणे होत आलेला आहे. तथापि कोळसा व खनिज तेल यांसारख्या इंधनांच्या अमर्याद वापरामुळे वातावरणातील पाऱ्याचे प्रमाण वाढत आहे.…
[latexpage] किरणोत्सर्गाचा शोध आंत्वान आंरी बेक्रेल (Henri Becquerel) या फ्रेन्च शास्त्रज्ञ यांनी १८९६ साली लावला. युरेनियमचे क्षार छायाचित्र पट्टीवर (photographic plate) ठेवले असताना ती काळी पडते असे बेक्रेल यांना आढळून…
केरळ राज्यातील मुख्यत: इडुक्की जिल्ह्यात वास्तव्यास असणारी एक जमात. त्यांची वस्ती तमिळनाडू राज्याच्या काही जिल्ह्यांमध्येही आढळते. २०११ च्या जनगणनेनुसार त्यांची लोकसंख्या १,३६,००० इतकी होती. नेरीयममंगलमच्या मदुरा या राजाचे हे लोक…
न्याय, सत्य, सुसंगती आणि एकोपा ह्यांच्याशी संबंधित असलेली एक प्रमुख ईजिप्शियन स्त्रीदेवता. माएट, मेईट असेही तिच्या नावाचे उच्चार केले जातात. 'माआट' हे तत्त्वज्ञानाच्या संकल्पनेचे दृश्य रूप असल्याने ती सर्वांत कमी…