प्रतिष्ठितपणाचा परिणाम (Snob Effect)

समाजामध्ये अशा काही व्यक्ती असतात की, त्यांना काही अद्वितीय (युनिक) वस्तू बाळगणे प्रतिष्ठितपणाचे वाटत असते. त्यामुळे सुक्ष्मलक्षी अर्थशास्त्रात प्रचलित असणाऱ्या मागणी व पुरवठ्याच्या नियमास अशा अद्वितीय वस्तू अपवाद ठरताना दिसतात.…

वांछू समिती (Wanchoo Committee)

करचुकवेगिरीला प्रतिबंध घालण्यासाठी प्रत्यक्ष व अप्रत्यक्ष करप्रणालीत सुधारणा करण्यासाठी आणि सरकारी महसुलात वाढ होण्यासाठी नेमण्यात आलेली एक समिती. भारतीय अर्थव्यवस्थेतील एकूण सुधारणा पर्वाचा एक भाग म्हणजे करप्रणालीतील सुधारणा होय. राजस्व…

दत्त समिती (Dutt Committee)

औद्योगिक परवाना व धोरणांबाबत भारत सरकारने नेमलेली एक समिती. ही समिती जुलै १९६७ मध्ये सुबीमल दत्त यांच्या अध्यक्षतेखाली नेमण्यात आली. या समितीने शिफारशीसह आपला अहवाल जुलै १९६९ मध्ये भारत सरकारला…

हरित क्रांती (Green Revolution)

कृषी क्षेत्रात तंत्रज्ञानाच्या साह्याने आणि नवीन संकरित बि-बियाणांच्या संशोधनामुळे कृषी उत्पादनात जी क्रांती घडून आली, तिला हरित क्रांती असे म्हणतात. प्रसिद्ध कृषी तज्ज्ञ नॉर्मन बोरलॉग यांनी १९६० मध्ये सर्व प्रथम…

Read more about the article कराड (Karad)
कराड (जि. सातारा) येथील उत्खननात मिळालेली मातीची भांडी.

कराड (Karad)

दक्षिण महाराष्ट्रातील सातारा जिल्ह्यातील एक महत्त्वाचे ऐतिहासिक पुरातत्त्वीय स्थळ. कृष्णा व कोयना या नद्यांच्या संगमावर हे स्थळ वसलेले आहे. लिखित पुराव्यांनुसार कराड हे प्राचीन काळातील करहाटक असल्याचे मत प्रचलित होते.…

जगतपती जोशी

जोशी, जगतपती : (१४ जुलै १९३२ – २७ जून २००८). भारतीय पुरातत्त्व सर्वेक्षणाचे माजी महासंचालक व सिंधू संस्कृतीच्या अनेक स्थळांचे उत्खनन करणारे पुरातत्त्वज्ञ. त्यांचा जन्म अल्मोडा (उत्तराखंड) येथे झाला. त्यांच्या…

सार्वजनिक वितरण व्यवस्था (Public Distribution Scheme)

ज्या सार्वजनिक व्यवस्थेमार्फत उपभोक्त्यांना उचित किमतीवर आवश्यक वस्तूंचा पूरवठा केला जातो, त्या सार्वजनिक व्यवस्थेस सार्वजनिक वितरण व्यवस्था म्हणतात. उदा., शासनमान्य स्वस्त धान्य दुकान. भारतातील उपभोक्त्यांना स्वस्त व अनुदानित दराने आवश्यक…

बॅसल प्रमाणके (Basel Standard)

जगातील व्यापारी बँकांच्या परिनिरीक्षणाच्या संदर्भात बँक फॉर इंटरनॅशनल सेटलमेंट या आंतरराष्ट्रीय वित्तीय संस्थेने जी समिती नेमली होती, तिला बॅसल समिती असे संबोधले जाते. दुसऱ्या महायुद्धानंतर व विशेषेकरून विसाव्या शतकाच्या शेवटी…

चिरू जमात (Chiru Tribe)

भारताच्या पूर्वेकडील राज्यांत आढळणारी एक आदिवासी जमात. ही जमात मणिपूर राज्यात आणि काही प्रमाणात नागालँड व आसाम या राज्यांत आढळून येते. ‘वनस्पतीचे बीज’ असा चिरू या शब्दाचा अर्थ होतो. मुख्यत:…

अर्न्स्ट हाइन्राइच हेकेल (Ernst Heinrich Haeckel)

हेकेल, अर्न्स्ट हाइन्राइच : (१६ फेब्रुवारी, १८३४ - ९ ऑगस्ट, १९१९) अर्न्स्ट हेकेल यांचा जन्म त्या काळच्या पॉट्सडॅम, प्रुशिया म्हणजे सध्याच्या उत्तर जर्मनीत झाला. त्यांना सागरी प्राणीशास्त्रात विशेष रुची होती.…

कुलीया जमात (Kulia Tribe)

आंध्र प्रदेशातील एक आदिवासी जमात. या जमातीतील लोक मुख्यत: आंध्र प्रदेशातील विशाखापट्टणम या जिल्ह्यात विखुरलेले दिसतात. यांना मुलीआ किंवा मुलीया असेही म्हणतात. कुलीया जमातीची लोकसंख्या २०११ च्या जनगणनेनुसार ३८५ इतकी…

ऑटो केन्डलर (Kandler, Otto)

केन्डलर, ऑटो : (२३ ऑक्टोबर १९२० - २९ ऑगस्ट २०१७) ऑटो केंडलर यांचा जन्म जर्मनीतील डिगेन्डॉर्फ येथे झाला. भाज्या, फळे पिकवणे आणि विकण्याच्या घरच्या व्यवसायात मदत करताना त्यांना वनस्पतींच्या आणि एकंदरीतच निसर्गाच्या…

सिबील (CIBIL – Credit Information Bureau India Ltd.)

कर्जदाराचे पतगुणांकन करणारी एक अभिकर्ता (एजन्सी). भारतामध्ये १९९१ नंतरच्या अभूतपूर्व आर्थिक व वित्तीय सुधारणांच्या पार्श्वभूमीवर १९९७ पासून बँकांनी कर्ज वाटपासाठी जेव्हा सर्वसामान्य ग्राहकांकडे लक्ष केंद्रित करण्यास सुरुवात केली, तेव्हा अशा…

एडमंड हेन्री फिशर (Edmond Henri Fischer)

फिशर, एडमंड हेन्री : (६ एप्रिल १९२० - २७ ऑगस्ट २०२१) एडमंड हेन्री फिशर यांचा जन्म चीनच्या शांघाय आंतरराष्ट्रीय वसाहतीत झाला. फिशर यांच्या वडलांनी ल इकोले म्युनिसिपाले फ्रान्केस ही शांघायमधील शाळा सुरू…

आल्फ्रेड मॅगिल्टन बेस्ट (Alfred Magilton Best)

बेस्ट, आल्फ्रेड मॅगिल्टन : (३१ ऑगस्ट १८७६ - ६ मे १९५८) क्लॅडवेल, न्यू जर्सी येथे जन्मलेल्या आल्फ्रेड मॅगिल्टन बेस्ट यांनी वयाच्या १५ व्या वर्षीच आपल्या विमा क्षेत्रातील कारकिर्दीची सुरुवात न्यूयॉर्क येथील…