फ्रान्समधील एक पर्वतश्रेणी. फ्रान्सच्या पूर्व भागातील ओ-रँ, बा-रँ आणि व्होज या विभागांत व्होज पर्वतश्रेणीचा (गिरिपिंडाचा) विस्तार झालेला आहे. फ्रान्स-जर्मनी यांच्या सरहद्दीजवळ या कमी उंचीच्या पर्वतरांगा आहेत. ऱ्हाईन नदीला समांतर, साधारणपणे…
लहानशा क्षेत्रावर अल्पकाळात अचानकपणे खूप मोठ्या प्रमाणात कोसळणार्‍या स्थानिक स्वरूपाच्या पावसासाठी ढगफुटी हा लोकप्रिय किंवा सर्वसाधारण पारिभाषिक शब्द वापरतात. ढग हे घनरूप पाण्याचा पुंज असून तो त्या क्षेत्रावर फुटतो, असा…
कोल्हटकर, अच्युत बळवंत : (१ ऑगस्ट १८७९–१५ जून १९३१). मराठी पत्रकार, लेखक आणि वक्ते. जन्म सातारा जिल्ह्यातील वाई येथे. त्यांचे वडील वामनराव कोल्हटकर हे एक वकील आणि नेमस्तपक्षीय सुधारक नेते…
ऑस्ट्रेलियातील न्यू साउथ वेल्स राज्याच्या पूर्व-मध्य भागातून वाहणारी प्रमुख नदी. लांबी ४६२ किमी., जलवाहन क्षेत्र सुमारे २२,००० चौ. किमी. लिव्हरपूल रेंज पर्वतश्रेणीचा भाग असलेल्या 'मौंट रॉयल रेंज' पर्वताच्या पश्चिम उतारावर…
जमिनीवरील विविध स्रोतांमधून मूलद्रव्यांचा अव्याहत ओघ जलप्रवाहात येऊन मिळत असतो. त्यामुळे अशा जलसंस्था आणि त्यांचे कार्य यासाठी आवश्यक असलेल्या मूलद्रव्यांपेक्षा वाढीव प्रमाण पाण्यात आढळते. याला युट्रोफिकेशन असे म्हणतात. सागरात पाण्याचे…
अति क्षाराच्या जमिनीमध्ये वाढताना झालेल्या अनुकूलनांमुळे खारफुटी वनस्पती या अनेक बाबतीत जमिनीवर वाढणार्‍या इतर वनस्पतींपासून वेगळ्या आहेत. त्यामुळेच मातीतील पोषकद्रव्यांचे ग्रहण करण्याच्या बाबतीतील त्यांचे धोरणही निराळे आहे. सामान्यत: खारफुटी वनस्पतींच्या…
अमेरिकेतील एक पर्वतरांग. उत्तर अमेरिकेच्या वायव्येस असलेल्या संयुक्त संस्थानांच्या अलास्का राज्यात अलास्का पर्वतरांगा आढळतात. या पर्वतश्रेण्यात ब्रुक्स, अलास्का व अल्यूशन या तीन प्रमुख पर्वतरांगांचा समावेश होतो. अलास्काच्या दक्षिणेस अलास्का उपसागराच्या किनाऱ्यालगत…
उत्तर अमेरिकेच्या वायव्येस असलेल्या संयुक्त संस्थानांच्या अलास्का राज्यात अलास्का पर्वतरांगा आढळतात. या पर्वतश्रेण्यात ब्रूक्स पर्वतरांग, अलास्का पर्वतरांग व अल्यूशन पर्वतरांग असे तीन मुख्य पर्वतरांगा आहेत. या पर्वतरांगांमुळे अलास्का राज्याची भूपृष्ठरचना…
टेलर, टॉमस ग्रिफिथ (Taylor, Thomas Griffith) : (१ डिसेंबर १८५० – ५ नोव्हेंबर १९६३). ब्रिटिश भूगोलज्ञ, मानवशास्त्रज्ञ आणि समन्वेषक. टॉमस यांचा जन्म इंग्लंडमधील एसिक्स परगण्यातील वॉल्थमस्टो शहरात झाला. त्यांच्या वडिलांचे…
फाशीची शिक्षा किंवा देहान्त शिक्षा म्हणजे कायद्यातर्फे एखाद्या गुन्हेगार व्यक्तीला मृत्युदंडाची शिक्षा सुनावणे होय. गळफास देऊन किंवा विद्युत खुर्चीत बसवून विद्युत प्रवाहामार्फत त्या व्यक्तीचे जीवन संपुष्टात आणून ही शिक्षा अमलात…
आपेगावकर (शिंदे), शंकरबापू मारुतीराव : (मार्च १९२१ - ९ जानेवारी २००४). ख्यातकीर्त भारतीय पखवाजवादक. त्यांचा जन्म बीड जिल्ह्यातील आंबेजोगाईजवळील आपेगाव येथे वारकरी कुटुंबात झाला. त्यांचे आजोबा तुळजाराम शिंदे यांच्यापासून त्यांच्या…
इन्स्टिट्यूट ऑफ लाइफ सायन्सेस : (स्थापना – १९८९ ) ओडिशा शासनाच्या प्रशासकीय नियंत्रणाखाली इन्स्टिट्यूट ऑफ लाइफ सायन्सेस (आयएलएस) या स्वायत्त संस्थेची स्थापना भुवनेश्वर येथे झाली. २००२ साली केंद्र शासनाच्या जैवतंत्रज्ञान…
(कॉर्क वुड ट्री/हमिंग बर्ड ट्री). एक शिंबावंत वृक्ष. हदगा ही वनस्पती फॅबेसी कुलातील असून तिचे शास्त्रीय नाव सेस्बॅनिया ग्रँडिफ्लोरा आहे. ही वनस्पती मूळची मलेशिया, फिलिपीन्स तसेच ऑस्ट्रेलियाचा उत्तर भाग येथील…
अनावृत्तबीजी वनस्पतींपैकी पायनेसी कुलाच्या पिसिया प्रजातीतील सर्व वनस्पतींना ‘स्प्रूस’ म्हणतात. पिसिया प्रजातीत सु. ३५ जाती असून या सर्व वनस्पती सदाहरित आणि शंकुधारी आहेत. स्प्रूस वृक्षांचा प्रसार सामान्यपणे उत्तर गोलार्धातील समशीतोष्ण…
केशवराज सूरी : (? -१३१६ ?). आद्य महानुभाव ग्रंथकारांपैकी एक प्रमुख ग्रंथकार. ‘केसोबास’, ‘केशवराज व्यास’ व ‘मुनी केशिराज’ ह्या नावांनीही ते ओळखले जातात. जन्म मराठवाड्यातील पैठणजवळील वरखेड ह्या गावी. पित्याचे…