ऑल पार्टी हिल लीडर्स कॉन्फरन्स : असमिया आणि हिंदी या दोन भाषांना राज्य शासनाची अधिकृत भाषा म्हणून मान्यता देण्याचा आसाम राज्य सरकारच्या विधेयकाला आसामच्या खासी, गारो आणि मिझो या डोंगरी…
अखिल भारतीय संस्थानी प्रजापरिषद : स्वातंत्र्यपूर्व काळातील ब्रिटीश भारतातील विविध संस्थानांतील प्रश्नांना मांडणारी परिषद. वेठबिगार, स्थानिक जुलूम व अन्याय यांविरूद्ध काही संस्थानांतून हळूहळू चळवळी होऊ लागल्या परंतु संस्थानिकंचे धोरण त्या…
धुळवड : (धूलिवंदन). एक भारतीय लोकोत्सव. फाल्गुनातील पौर्णिमेच्या दिवशी सुरू होणाऱ्या होळी पौर्णिमा किंवा होलिकोत्सवाचा एक भाग म्हणून फाल्गुन वद्य प्रतिपदेस धुळवड साजरी करतात. या उत्सवाचा संबंध कामदहनाशी जोडला जातो.…
इटलीतील दुसऱ्या क्रमांकाचे मोठे सरोवर. समुद्रसपाटीपासून १९३ मी. उंचीवर हे सरोवर स्थित आहे. या सरोवराची लांबी ५४ किमी., रुंदी ११ किमी., सरासरी खोली १७७ मी. आणि कमाल खोली ३७२ मी.…
प्रवचन : देवतेची पूजा वा भजन करीत असता पुरोहित, आचार्य वा गुरू पूजेतील किंवा भजनातील मंत्र वा स्तोत्र यांचा अर्थ पूजासमारंभात किंवा भजनसमारंभात भागीदार असलेले जे जन असतात, त्यांना सांगतात,…
इसाप : (इ. स. पू. सहावे शतक). ग्रीक नीतिकथाकार. हिरॉडोटसच्या मते हा बुद्धाचा समकालीन होय. इसाप हा एक गुलाम होता. त्याच्या मालकाचे नाव इआडमॉन. इसापने त्याच्या कथा बहुधा कधीच लिहून काढल्या नसाव्यात.…
फंग मंग लूंग : (१५७५–१६४६). चिनी देशभक्त आणि लोकसाहित्याचा संकलक, संपादक व लेखक. त्याच्या जीवनाविषयी फारशी माहिती उपलब्ध नाही. तथापि त्याचा जन्म सू-जन् ह्या शहरात झाला. जांग्‌शू प्रांतातील वू जिल्ह्याचा…
गोपसाहित्य : (पास्टोरल लिटरेचर). पश्चिमी साहित्यात ‘पास्टोरल’ म्हणजे मेंढपाळी जीवनाशी संबंधित अशा काव्याची व साहित्याची जुनी परंपरा दर्शविली जाते. इ. स. पू. तिसऱ्या शतकात थिऑक्रिटस या ग्रीक कवीने सिसिलीतील मेंढपाळांसंबंधी…
बॅफिन, विल्यम (Baffin, William) : (१५८४ – २३ जानेवारी १६६२). ब्रिटिश मार्गनिर्देशक आणि समन्वेषक. बॅफिन यांच्या बालपणाविषयी विशेष माहिती उपलब्ध नाही. त्यांचा जन्म लंडन येथे झाला असावा असा अंदाज आहे.…
मुरोमाची कालखंड : जपानमधील राजकारण, साहित्य आणि धर्म यांचा प्रभाव असणारा कालखंड (१३३३ ते १५७३). इ.स.१३३६ ते १५७३ या काळामध्ये बर्‍याच घटना घडल्या. आशिकागा ताकाउजिने कामाकुरा जमीनदारशाहीचा अंत केला. तसेच…
होंग लौ मंग : ही चार सर्वोत्कृष्ट चीनी कादंबर्‍यांपैकी एक कादंबरी. या कादंबरीला इंग्रजी भाषेत द ड्रीम ऑफ रेड चेंबर आणि द स्टोरी ऑफ स्टोन असेही म्हणतात. १८ व्या शतकाच्या…
कायटन हे मृदुकाय संघातील (Mollusca) बहुकवची पॉलिप्लॅकोफोरा (Polyplacophora) वर्गातील प्राणी असून किनाऱ्यालगतच्या भरती-ओहोटीमधील प्रदेशांत समुद्रतळाशी किंवा खडकाला चिकटून त्यांच्या खाचीत असतात. काही प्रजाती ह्या समुद्रात ८,००० मी. इतक्या खोलीवरही आढळून…
स्वित्झर्लंडमधील सर्वांत मोठे सरोवर. स्वित्झर्लंडच्या पश्चिम भागातील जुरा पर्वताच्या पायथ्यालगत असलेल्या स्वीस पठारावर, समुद्रसपाटीपासून ४२९ मी. उंचीवर हे सरोवर स्थित आहे. या सरोवराची लांबी ३८ किमी., रुंदी ६ ते ८…
टाटा मूलभूत संशोधन संस्था, मुंबई: (स्थापना – १९४५) टाटा मूलभूत संशोधन संस्था ही विज्ञान, गणित आणि तंत्रज्ञान या तीन क्षेत्रात मूलभूत संशोधन करणारी संस्था आहे. प्रसिद्ध उद्योगपती जे. आर. डी.…
ग्रीक आर्ष काळातील कलेवर साधारण इ.स.पू. आठव्या शतकाच्या मध्यापासून इ.स.पू. सहाव्या शतकापर्यंत सांस्कृतिक व ऐतिहासिक दृष्ट्या पूर्व भूमध्यासागरीय व पूर्वेकडील प्राचीन भूभागाचा अतिप्रभाव दिसून येतो. प्राचीन ग्रीकमधील या विशिष्ट विकासाच्या…