छत्रपती शिवाजी महाराज

छ. शिवाजी महाराजांच्या अष्टप्रधान मंडळातील सचिव (सुरनीस) आणि स्वराज्यातील जमीन महसूल व्यवस्थेतील एक प्रमुख कारभारी. छ. शिवाजी महाराजांनी निजामशाहीचा सरदार ...

शत्रूंपासून संरक्षण करण्यास सुलभ जावे आणि सभोवतालच्या प्रदेशावर नियंत्रण ठेवता यावे, म्हणून बांधलेल्या वास्तू. इंग्रजीत कॅसल, फोर्ट, सिटॅडल, बर्ग वगैरे ...

फ्रायर, जॉन : ( १६५०–३१ मार्च १७३३ ). परकीय प्रवासी आणि वैद्यक. त्याचा जन्म लंडन येथे झाला. तो विल्यम फ्रायर ...

डच-मराठे संबंध : (१६६०-१६८०). छ. शिवाजी महाराज यांनी स्थापन केलेले स्वराज्य आणि परकीय व्यापारी डच यांच्यातील परस्परसंबंध. येथे तंजावरच्या मराठी ...

दक्षिण दिग्विजय (डिसेंबर १६७६ – मे १६७८). छत्रपती शिवाजी महाराजांचा राज्याभिषेक झाल्यानंतरची त्यांची स्वराज्यविस्ताराची एकमेव दीर्घ मोहीम. धावपळीच्या राजकारणापेक्षा ही ...

निळो सोनदेव : ( ?— १६७२). छ. शिवाजी महाराजांचे अमात्य. त्यांचे उपनाम भादाणेकर. त्यांच्या जन्म-मृत्यूच्या तारखांबाबत निश्चित माहिती उपलब्ध नाही ...

महाराष्ट्रातील एक प्रसिद्ध डोंगरी किल्ला. सातारा जिल्ह्यातील जावळी तालुक्यात महाबळेश्वरच्या नैर्ऋत्येस सु. १३ किमी. वर आहे. त्याची समुद्रसपाटीपासून उंची १,०९२ ...

स्वराज्य स्थापनेच्या सुरुवातीच्या कालखंडातील एक महत्त्वाची घटना (१६४८-४९). मावळातील काही किल्ले, महसुलाची ठाणी आणि काही भूभाग छ. शिवाजी महाराजांनी आपल्या ...

कोणत्याही राष्ट्राची न्यायव्यवस्था ही त्या राष्ट्राच्या उत्कर्षाचे महत्त्वाचे अंग असते. प्राचीन काळापासून ते मध्ययुगीन काळापर्यंत धर्मग्रंथ व रूढी-परंपरेवर आधारित न्यायव्यवस्थेत ...

शिवकालातील एक महत्त्वाचा डोंगरी किल्ला. छत्रपती शिवाजी महाराजांची सुरुवातीची राजधानी येथे होती. तो महाराष्ट्रातील पुणे जिल्ह्यात (वेल्हे तालुका) वेल्हे गावाच्या ...

महाराष्ट्रातील एक प्रसिद्ध ऐतिहासिक किल्ला आणि शिवछत्रपतींनी स्थापलेल्या हिंदवी स्वराज्याची राजधानी. रायगड जिल्ह्यात तो महाडच्या उत्तरेस २५ किमी. वर व ...

भारतात गुप्तचर नेमण्याची प्रथा वास्तविक अगदी पुरातन काळापासून रूढ होती. शुक्रनीती या ग्रंथातून हेर व हेरगिरीचा उल्लेख आढळतो. हेरगिरीचे महत्त्व ...

शिवराई : एक तांब्याचे चलनी नाणे. मराठेशाहीचे संस्थापक छत्रपती शिवाजी महाराजांनी हे नाणे पाडले. याबद्दलची नेमकी माहिती एका समकालीन डच ...