Author: प्रमोद जोगळेकर

महाराष्ट्रातील एक मध्ययुगीन पुरातत्त्वीय स्थळ. हे सोलापूर जिल्ह्यातील माढा तालुक्यात भीमा नदीची उपनदी असलेल्या सीना नदीच्या डाव्या तीरापासून १५० मी ...

पुरातत्त्वाची एक शाखा. त्यात पाण्याखाली असलेल्या पुरातत्त्वीय अवशेषांचे संशोधन केले जाते. ही शाखा तुलनेने नवी असून विसाव्या शतकाच्या अखेरच्या चार ...

अधोजल पुरातत्त्वाची उपशाखा. जहाजबुडीचे पुरातत्त्व म्हणजे पाण्यात बुडलेल्या जलवाहतुकीशी संबंधित सर्व साधनांच्या (Watercrafts) भौतिक अवशेषांचा पुरातत्त्वीय अभ्यास. त्यांत होड्या, प्रवासी ...

पंत, पूरण चंद्र : (१४ जुलै १९३७–२२ नोव्हेंबर २००६). विख्यात भारतीय पुरातत्त्वज्ञ. त्यांचा जन्म उत्तराखंडमधील नैनिताल जिल्ह्यातील काशीपूर या गावात ...

शर्मा, गोवर्धन राय : (१३ ऑगस्ट १९१९–११ नोव्हेंबर १९८६). विख्यात भारतीय पुरातत्त्वज्ञ आणि इतिहासकार. त्यांचा जन्म उत्तर प्रदेशातील गाजीपूर जिल्ह्यातील ...

राव, शिकारीपुरा रंगनाथ : (१ जुलै १९२२–३ जानेवारी २०१३). विख्यात भारतीय पुरातत्त्वज्ञ आणि भारतीय सागरी पुरातत्त्वाचे जनक. त्यांचा जन्म कर्नाटकमधील ...

झॉयनर, फ्रिडरिक ईव्हरार्ड : (८ मार्च १९०५–५ नोव्हेंबर १९६३). विख्यात जर्मन भूपुरातत्त्वज्ञ आणि पुराजीववैज्ञानिक. त्यांचा जन्म जर्मनीची राजधानी बर्लिनमध्ये रोजी ...

कृष्णस्वामी, व्ही. डी. : (१८ जानेवारी १९०५–१५ जुलै १९७०). विख्यात भारतीय पुरातत्त्वज्ञ. त्यांचा जन्म तमिळनाडूतील चिंगलपेट जिल्ह्यामधील वेंबक्कम येथे झाला ...

थापर, बी. के. : (२४ नोव्हेंबर १९२१ – ६  सप्टेंबर १९९५). ज्येष्ठ पुरातत्त्वज्ञ आणि भारतीय पुरातत्त्व सर्वेक्षणाचे माजी महासंचालक. त्यांचा ...

महाराष्ट्रातील प्राचीन अवशेषांचे एक स्थळ. ताम्रपाषाणयुगीन सावळदा संस्कृती ते जोर्वे संस्कृती या दरम्यानच्या सांस्कृतिक कालखंडांची सलग माहिती येथे मिळत असल्याने, ...

बॅनर्जी, राखालदास : ( १२ एप्रिल १८८५ – २३ मे १९३० ). विख्यात भारतीय पुरातत्त्वज्ञ व पुराभिलेखतज्ज्ञ. राखालदास बंदोपाध्याय म्हणूनही ...

ढवळीकर, मधुकर केशव : (१६ मे १९३० – २७ मार्च २०१८). विख्यात भारतीय पुरातत्त्वज्ञ. प्राचीन भारतीय कलेचे व भारतविद्येचे अभ्यासक ...

मिश्रा, विद्याधर : (३ जुलै १९४१ – २१ सप्टेंबर २०२०). विख्यात भारतीय पुरातत्त्वज्ञ. गंगेच्या खोऱ्यातील प्रागितिहासाचे विशेष संशोधक. व्ही. डी ...

थ्रेओज न्यूक्लिओटाइड रचना थ्रेओज केंद्रकीय अम्ल (TNA; Threose Nucleic Acid) हा एक कृत्रिमरित्या बनवलेला बहुवारिक रेणू आहे. हे संश्लेषी जीवविज्ञानातील ...

मानवी उत्क्रांतीच्या संदर्भात दक्षिण आफ्रिकेतील स्टर्कफोंतेन येथे मिळालेल्या एका जीवाश्माचे नाव. जवळजवळ संपूर्ण अवस्थेत मिळालेला हा सांगाडा ऑस्ट्रॅलोपिथेकस प्राणी एसटीडब्ल्यू ...

स्त्रीवादी पुरातत्त्व हा पुरातत्त्वीय पुराव्यांचा स्त्रीवादी दृष्टीकोनातून अर्थ लावण्याचा आग्रह धरणारी संमिश्र स्वरूपाची विचारधारा असून ती पुरातत्त्वविद्येची एकसंध अशी शाखा ...

पुरातत्त्वीय अवशेषांच्या अभ्यासासाठीची एक उपाययोजना पद्धती. ही पुरातत्त्वाची स्वतंत्र शाखा नसून विकासकामांमुळे सांस्कृतिक अथवा पुरातत्त्वीय अवशेष नष्ट होण्याचा धोका उत्पन्न ...

पुरातत्त्वात किरणोत्सर्गाच्या तत्त्वावर आधारित वापरली जाणारी कालमापन पद्धत. विश्वात अतिउच्च ऊर्जा (०.१ ते १० गिगा इलेक्ट्रॉन व्होल्ट) असणारे वैश्विक किरण ...

किरणोत्सर्गाच्या तत्त्वावर आधारित कालमापनाची महत्त्वाची पध्दती. चतुर्थक कालखंडाच्या संशोधनासाठी त्यांचा मोठ्या प्रमाणावर वापर होतो. युरेनियम हे अणुऊर्जेसाठी वापरले येणारे महत्त्वाचे ...

चुंबकीय क्षेत्र ही एक महत्त्वाची मूलभूत भौतिक घटना आहे. पृथ्वीचा गोल देखील एखाद्या चुंबकाप्रमाणे कार्य करतो आणि त्यामुळेच चुंबकाप्रमाणेच पृथ्वीला ...