जे. क्रेग व्हेन्टर इन्स्टिट्यूट : ( स्थापना - २००६ ) जे. क्रेग व्हेन्टर इन्स्टिट्यूट जनुकविज्ञानातील एक अग्रगण्य संशोधनसंस्था आहे. जॉन क्रेग व्हेन्टर ($-John Craig Venter, १९४६-) या अमेरिकन जैवतंत्रज्ञ व…
इन्स्टिट्यूट क्युरी, पॅरिस : (स्थापना – १९०९) पॅरिस येथील क्युरी इन्स्टिट्यूटची सुरुवात १९०९मध्ये रेडियम ह्या किरणोत्सर्गी मूलद्र्व्याच्या प्रणेत्या मेरी क्युरी ह्यांच्या संशोधन कार्यासाठी, पॅरिस विश्वविद्यालय आणि पाश्चर इन्स्टिटयूट ह्यांच्या संयुक्त…
गुस्ताव्ह डालेन : (३० नोव्हेंबर १८६९ - ९ डिसेंबर १९३७) एका प्रथितयश जागतिक दर्जाच्या उद्योगाचे प्रमुख कार्यकारी अधिकारी आणि उद्योजक म्हणून ज्यांनी आपले आयुष्य व्यतीत केले असे नोबेल पुरस्कार विजेते स्विडीश…
एक आसनप्रकार. या आसनामध्ये शरीराचा आकार (विशेषत: पायांमधील अंतरामुळे होणारा शरीराचा आकार) हा झेप घेतलेल्या हनुमानासारखा दिसतो म्हणून या आसनाला हनुमानासन असे म्हणतात. कृती : आसनपूर्व स्थितीसाठी जमिनीवरील बैठकीवर (सतरंजीवर)…
एक आसनप्रकार. शेतात नांगरणीसाठी जो नांगर (हल) वापरतात त्याप्रमाणे या आसनाच्या अंतिम स्थितीत शरीराचा आकृतीबंध भासतो, म्हणून या आसनास हलासन हे नाव दिलेले आहे. हलासन हे प्रचलित आसन असले तरी…
एक आसनप्रकार. हे आसन करताना शरीराचा आकार त्रिकोणासारखा दिसतो म्हणून या आसनाला त्रिकोणासन म्हणतात. कृती : आसनपूर्व स्थितीमध्ये दोन्ही पायांमध्ये थोडे अंतर ठेवून दोन्ही तळहात दोन्ही मांड्यांजवळ ठेवून आरामात उभे…
बाल्यावस्था ही मानवी जीवनातील इतरांवर अवलंबून असणारी अवस्था आहे. हळूहळू बालक आपल्या वातावरणाशी जुळवून घेण्यास शिकते. परंतु जेव्हा त्यांच्या सभोवतालचे वातावरण जुळवून घेण्यास कठीण असते तेव्हा या मुलांच्या वर्तनात दोष…
प्रस्तावना : व्यक्ती आजारी पडल्यानंतर त्याच्या आजाराचे निदान करणे व उपचार पद्धती ठरविणे यासाठी आरोग्य संस्थांमध्ये नियमित व वारंवार त्याची जीवनावश्यक चिन्हे तपासली जातात . यामध्ये शरीराचे तापमान, नाडीचा दर,…
एक आसनप्रकार. वक्र म्हणजे वळविलेला किंवा पीळ दिल्याप्रमाणे डावीकडे किंवा उजवीकडे फिरविलेला. या आसनात मेरुदंडास पीळ दिला जातो म्हणून या आसनास वक्रासन असे म्हणतात. मत्स्येंद्रासन किंवा अर्धमत्स्येंद्रासन ही आसने करायला…
महाराष्ट्रातील एक प्रसिद्ध ऐतिहासिक किल्ला आणि शिवछत्रपतींनी स्थापलेल्या हिंदवी स्वराज्याची राजधानी. रायगड जिल्ह्यात तो महाडच्या उत्तरेस २५ किमी. वर व जंजिऱ्याच्या पूर्वेस ६५ किमी. वर सह्याद्री पर्वतश्रेणींत ५·१२५ चौ. किमी.…
येशू हा जन्माने यहुदी होता. ‘धर्म’ स्थापन करण्यासाठी मी आलो आहे, असे विधान त्याने चुकूनही केले नाही. त्याच्या शिकवणुकीला ‘ख्रिस्ती’ हे नावही त्याने कधी दिले नाही. त्याने धर्मग्रंथ लिहिला नाही.…
कानेटकर, वसंत शंकर : (२० मार्च १९२२ - ३० जानेवारी २००१). लोकप्रिय मराठी नाटककार, लेखक, कादंबरीकार आणि विचारवंत. त्यांचा जन्म महाराष्ट्रातील सातारा जिल्ह्यातील, कोरेगाव तालुक्यातील रहिमतपूर या गावी झाला. ते…
मावळते उद्योग ही संज्ञा दोन पद्धतींनी परिभाषित केलेली आढळते. एक, जी जुनी उद्योग अर्थव्यवस्थेसाठी महत्त्वाचे आहेत; परंतु या उद्योगांमधील गुंतवणुकीच्या गतीचा आलेख मंदावत आहे, त्या उद्योगांना मावळते उद्योग असे मेहणतात.…
नाटक या कलेबाबत जनजागृती करण्यासाठी २७ मार्च हा दिवस जागतिक रंगभूमी दिवस म्हणून जगभरामध्ये साजरा केला जातो. अभिनितकला माध्यमातील सर्व सामाजिक घटक आणि देश एकत्र यावेत व त्यांची एखादी संघटना…
अथैया, भानु : (२८ एप्रिल १९२९ – १५ ऑक्टोबर २०२०). जागतिक दर्जाच्या वेशभूषाकार म्हणून प्रसिद्ध. त्यांचा जन्म कोल्हापूर येथे झाला. शांताबाई आणि अण्णासाहेब राजोपाध्ये ह्या दम्पतीच्या सात अपत्यांमधील ही तिसरी…