मराठी विश्वकोश

त्रिकोणासन (Trikonasana)

एक आसनप्रकार. हे आसन करताना शरीराचा आकार त्रिकोणासारखा दिसतो म्हणून या आसनाला त्रिकोणासन म्हणतात. कृती : आसनपूर्व स्थितीमध्ये दोन्ही पायांमध्ये थोडे अंतर ठेवून दोन्ही तळहात दोन्ही मांड्यांजवळ ठेवून आरामात उभे…

मुलांमधील वर्तणुकीच्या समस्या व परिचर्या (Behavioral Problems in children and Nursing)

बाल्यावस्था ही मानवी जीवनातील इतरांवर अवलंबून असणारी अवस्था आहे. हळूहळू बालक आपल्या वातावरणाशी जुळवून घेण्यास शिकते. परंतु जेव्हा त्यांच्या सभोवतालचे वातावरण जुळवून घेण्यास कठीण असते तेव्हा या मुलांच्या वर्तनात दोष…

जीवनावश्यक चिन्हे तपासणीमध्ये परिचारिकेची भूमिका (Role of Nurse in Examination of Vital Signs)

प्रस्तावना : व्यक्ती आजारी पडल्यानंतर त्याच्या आजाराचे निदान करणे व उपचार पद्धती ठरविणे यासाठी आरोग्य संस्थांमध्ये नियमित व वारंवार त्याची जीवनावश्यक चिन्हे तपासली जातात . यामध्ये शरीराचे तापमान, नाडीचा दर,…

वक्रासन (Vakrasana)

एक आसनप्रकार. वक्र म्हणजे वळविलेला किंवा पीळ दिल्याप्रमाणे डावीकडे किंवा उजवीकडे फिरविलेला. या आसनात मेरुदंडास पीळ दिला जातो म्हणून या आसनास वक्रासन असे म्हणतात. मत्स्येंद्रासन किंवा अर्धमत्स्येंद्रासन ही आसने करायला…

रायगड.

रायगड (Raigad Fort)

महाराष्ट्रातील एक प्रसिद्ध ऐतिहासिक किल्ला आणि शिवछत्रपतींनी स्थापलेल्या हिंदवी स्वराज्याची राजधानी. रायगड जिल्ह्यात तो महाडच्या उत्तरेस २५ किमी. वर व जंजिऱ्याच्या पूर्वेस ६५ किमी. वर सह्याद्री पर्वतश्रेणींत ५·१२५ चौ. किमी.…

प्रभात ख्रिस्ती धर्माची (The Rise of Christianity)

येशू हा जन्माने यहुदी होता. ‘धर्म’ स्थापन करण्यासाठी मी आलो आहे, असे विधान त्याने चुकूनही केले नाही. त्याच्या शिकवणुकीला ‘ख्रिस्ती’ हे नावही त्याने कधी दिले नाही. त्याने धर्मग्रंथ लिहिला नाही.…

वसंत शंकर कानेटकर (Vasant Shankar Kanetkar)

कानेटकर, वसंत शंकर : (२० मार्च १९२२ - ३० जानेवारी २००१). लोकप्रिय मराठी नाटककार, लेखक, कादंबरीकार आणि विचारवंत. त्यांचा जन्म महाराष्ट्रातील सातारा जिल्ह्यातील, कोरेगाव तालुक्यातील रहिमतपूर या गावी झाला. ते…

SCUNTHORPE, ENGLAND - OCTOBER 19: The sun sets behind the Tata Steel processing plant at Scunthorpe which may make 1200 workers redundant on October 19, 2015 in Scunthorpe, England. Up to one in three workers at the Lincolnshire steel mill could lose their jobs alongside workers at other plants in Scotland. Tata Steel UK is due to announce the Scunthorpe job losses this week. (Photo by Christopher Furlong/Getty Images)

मावळते उद्योग (Sunset Industry)

मावळते उद्योग ही संज्ञा दोन पद्धतींनी परिभाषित केलेली आढळते. एक, जी जुनी उद्योग अर्थव्यवस्थेसाठी महत्त्वाचे आहेत; परंतु या उद्योगांमधील गुंतवणुकीच्या गतीचा आलेख मंदावत आहे, त्या उद्योगांना मावळते उद्योग असे मेहणतात.…

जागतिक रंगभूमी दिवस (World Theatre Day)

नाटक या कलेबाबत जनजागृती करण्यासाठी २७ मार्च हा दिवस जागतिक रंगभूमी दिवस म्हणून जगभरामध्ये साजरा केला जातो. अभिनितकला माध्यमातील सर्व सामाजिक घटक आणि देश एकत्र यावेत व त्यांची एखादी संघटना…

भानु अथैया (Bhanu Athaiya)

अथैया, भानु : (२८ एप्रिल १९२९ – १५ ऑक्टोबर २०२०). जागतिक दर्जाच्या वेशभूषाकार म्हणून प्रसिद्ध. त्यांचा जन्म कोल्हापूर येथे झाला. शांताबाई आणि अण्णासाहेब राजोपाध्ये ह्या दम्पतीच्या सात अपत्यांमधील ही तिसरी…

गर्भासन (Garbhasana)

एक आसनप्रकार. गर्भाशयामध्ये बाळ जसे संपूर्ण शरीर घट्ट आवळून बसते, तसाच शरीराचा आकार या आसनाच्या अंतिम स्थितिमध्ये दिसतो, म्हणून या आसनाला गर्भासन असे म्हणतात. कृती : आसनपूर्व स्थितीमध्ये जमिनीवरील बैठकीवर…

सामाजिक आरोग्य परिचारिका (Public Health Nurse)

प्रस्तावना : सार्वजनिक आरोग्य परिचर्येमध्ये सार्वजनिक आरोग्याची तत्त्वे‍ आणि आरोग्याची संरक्षणात्म सेवा पद्धतीचा उपयोग करताना परिचारिका आपल्या व्यावसायिक ज्ञान व कौशल्याचा वापर करते. सार्वजनिक आरोग्य परिचारिका ही आरोग्य सेवा संघातील…

स्प्रेडशीट (Spreadsheet)

संगणकीय आज्ञावली. याला वर्कशीट (Worksheet) असेही म्हणतात. स्प्रेडशीट हे पंक्ती (Row) आणि स्तंभ (Columns) यांची जुळवणी असणारे पृष्ठ आहे. पंक्ती आणि स्तंभ मिळून एका छोट्या चौकोनरूपी रचना तयार होते, यालाच…

झिग्बी (Zigbee)

(संप्रेषण तंत्रज्ञान). झिग्बी तंत्रज्ञान वैयक्तिक कामासाठी तयार करण्यात आले आहे. ते एक वायरलेस वैयक्तिक क्षेत्र नेटवर्क (वायरलेस पर्सनल एरिया नेटवर्क; WPAN; व्हिपॅन; डब्ल्युपीएएन) आईईई 802.15.4 मानकांवर तयार करण्यात आले असून…

कूर्मासन (Kurmasana)

एक आसनप्रकार. कूर्म म्हणजे कासव. या आसनामध्ये शरीराची अंतिम स्थिती कासवासारखी दिसते म्हणून या आसनाला कूर्मासन असे म्हणतात. कृती : आसनपूर्व स्थितीसाठी दोन्ही पायांमध्ये अंतर ठेवून हात शरीराच्या मागील बाजूस…