Read more about the article त्रिमितीय मुद्रणाचा बांधकामात वापर (Use of 3D Printing in Construction)
त्रिमितीय मुद्रणाचे संकल्पचित्र

त्रिमितीय मुद्रणाचा बांधकामात वापर (Use of 3D Printing in Construction)

संगणकीय प्रणालीद्वारे सामग्रीचे स्तर नियंत्रित करून त्रिमितीय आकार तयार करणे म्हणजे त्रिमितीय मुद्रण पद्धती होय. हे उपयोजन (Application) मुख्यत: प्रतिकृती / नमुना (Prototyping) तयार करणे तसेच भौमितिक दृष्ट्या जटील घटकांच्या…

व्ह्यूर्त्स अभिक्रिया (Wurtz reaction)

अल्किल हॅलाइडाची डायएथिल ईथरच्या द्रावणामध्ये सोडियमाशी अभिक्रिया होऊन अल्केन तयार होतो, या अभिक्रियेला व्ह्यूर्त्स अभिक्रिया (वर्ट्झ विक्रिया) असे म्हणतात.‍ ही संयुग्मीकरण अभिक्रिया आहे. या अभिक्रियेचा शोध फ्रेंच शास्त्रज्ञ शार्ल आदोल्फ…

योगदर्शनानुसार धर्म व धर्मी

धर्म हा शब्द ‘धृ’ या संस्कृत धातूपासून बनलेला असून या धातूचा मूळ अर्थ ‘धारण करणे’ असा होतो. या अर्थानुसार एखाद्या व्यक्तीमध्ये किंवा वस्तूमध्ये जे जे गुण, जो जो स्वभाव, जी…

बहूद्देशीय आरोग्य परिचारिका (Multi Purpose Health Worker)

प्रस्तावना : भारत सरकारतर्फे १९७२ मध्ये श्री. कर्तारसिंग यांच्या अध्यक्षतेखाली आरोग्य व कुटुंब नियोजन आणि कुटुंब कल्याण विभागामार्फत एक समिती नेमण्यात आली होती. त्या समितीच्या मार्गदर्शक सुचनेनुसार काही मूलभूत आरोग्य…

सूक्ष्म शरीर / लिंगदेह (लिंगशरीर)

डोळ्यांना दिसणारे शरीर हाच जीवाचा एकमात्र देह आहे अशी सर्वसामान्य समजूत असते. माता आणि पिता या दोघांपासून उत्पन्न झालेला रक्त, मांस, अस्थी, मज्जा इत्यादी असलेला देह म्हणजे स्थूल शरीर होय.…

समाधि – विषयप्रवेश

मराठीमध्ये ‘समाधि’ हा शब्द स्त्रीलिंगामध्ये प्रचलित असला तरी संस्कृतमध्ये तो पुल्लिंगी आहे. लोकव्यवहारात ‘समाधि’ शब्दाचा अर्थ ‘ज्या ठिकाणी सत्पुरुषांनी देहत्याग केला ते पवित्र ठिकाण’ असा आहे. तर ‘समाधि घेणे’ या…

नेवार बौध्द धर्म (Newar Buddhism)

वज्रयान पंथाची एक शाखा. नेपाळच्या काठमांडू खोऱ्यात प्राचीन काळापासून (इ.स.पू.सु. सहावे शतक) राहणाऱ्या इंडो-मंगोलियन वंशाच्या लोकांना ‘नेवार’ असे म्हणतात. नेवार या शब्दाच्या व्युत्पत्तीबद्दल विविध मतमतांतरे आहेत. काही तज्ज्ञ नेपाळ या…

छगन चौगुले (Chagan Chougale)

चौगुले, छगन : (१९५७ - २० मे २०२०). महाराष्ट्रातील प्रसिद्ध लोककलावंत. लोकगीते व भक्ती गीते गाणारे म्हणून त्यांना ओळखले जायचे. लोककलेचे कोणतेही प्रशिक्षण न घेता खड्या आणि बहारदार गाण्याने ते…

चित्तपरिणाम (Changes in Chitta)

चित्त हे सत्त्व, रज आणि तम या तीन गुणांनी युक्त असल्यामुळे गुणांच्या क्रियेमुळे चित्तामध्ये प्रत्येक क्षणी परिणाम होत असतात. चित्ताच्या सर्व वृत्तींचा निरोध करणे, हे योगाचे प्रमुख लक्ष्य आहे. परंतु,…

बारा-लाचा ला खिंड (Bara-Lacha La Pass)

भारतातील झास्कर पर्वतश्रेणीतील एक निसर्गसुंदर आणि महत्त्वाची खिंड. समुद्रसपाटीपासून ४,८९० मी. उंचीवर ही खिंड आहे. या खिंडीमुळे हिमाचल प्रदेशातील लाहूल जिल्हा लडाखमधील लेह जिल्ह्याशी जोडलेला आहे. लेह-मनाली (हिमाचल प्रदेश) हा…

लुई पियरे अल्थ्यूजर (Louis Pierre Althusser)

अल्थ्यूजर, लुई पियरे (Althusser, Louis Pierre) : (१६ ऑक्टोबर १९१८ – २२ ऑक्टोबर १९९०). विसाव्या शतकातील एक प्रसिद्ध फ्रेंच संरचनात्मक मार्क्सवादी तत्त्वज्ञ व समाजशास्त्रज्ञ. लुई हे कार्ल मार्क्स यांच्या विचारांचे…

रेन्यो (Rennyo)

रेन्यो : (४ एप्रिल १४१५—५ मे १४९९). एक जपानी बौद्ध धर्मगुरू. ते जपानच्या क्योटोमधील जोडो शिन्शू या बौद्ध धर्माच्या शाखेचे मुख्य गुरू होते. शिनरॅन संप्रदायाचे अनुयायी असलेले गुरू रेन्यो हे…

ब्यूर्गर रोग (Buerger’s disease/Thromboangiitis Obliterans)

ब्यूर्गर रोग (घनाग्रदाहरक्तवाहिनीनाश) हा एक दुर्मीळ आजार असून त्यामध्ये हातापायांतील लहान व मध्यम आकाराच्या रक्तवाहिन्यांमध्ये गुठळ्या होऊन खंडयुक्त प्रदाह होतो. त्यामुळे या भागांमध्ये रक्तापूर्ती कमी प्रमाणात होते. हा रोग बळावल्यास…

हॉर्नब्लेंड (Hornblende)

अँफिबोल या प्रमुख खनिज गटातील हॉर्नब्लेंड ही अनेक साधर्मी असलेल्या खनिज घटकांची माला (Hornblende series) असून हे अँफिबोलाइट या खडकामध्ये मुख्य घटक असतात. आब्राहाम गॉटलोप व्हेर्नर यांनी १७८९ मध्ये एका…

हेमिमॉर्फाइट (Hemimorphite)

हेमिमॉर्फाइट हे जस्ताचे पांढरे, रंगहीन, फिकट हिरवे, निळे वा पिवळे खनिज असून जस्ताचे धातुक (कच्च्या रूपातील धातू) आहे. याची स्फटिक संरचना कॅलॅमाइन प्रमाणे असून यांना विद्युत् कॅलॅमाइन वा गॅल्मेई असेही म्हणतात. स्फटिक…