(संगणक अनुप्रयोग प्रणाली). सादरीकरण सॉफ्टवेअर (प्रेझेन्टेशन सॉफ्टवेअर) किंवा सादरीकरण प्रोग्राम. हे एक डेस्कटॉप किंवा क्लाउड आधारित अनुप्रयोग आहे. यामुळे वापरकर्त्यास मल्टीमीडिया स्वरूपाचा क्रम, जसे की प्रतिमा, चित्रफित, ऐकू येणारा (ऑडिओ)…
शरीरातील काही पेशींची अनियंत्रित वाढ होऊन, ती शरीराच्या इतर भागांत पसरते व शरीरास घातक अर्बुद (गाठ) तयार होते; याला कर्करोग असे म्हणतात. सुमारे २०० विविध प्रकारचे कर्करोग मनुष्याच्या जीवनावर परिणाम…
योगाचे एक अंग. महर्षी पतंजलींनी योगसूत्रात शौच, संतोष, तप, स्वाध्याय आणि ईश्वरप्रणिधान हे पाच नियम नमूद केले आहेत. (शौचसन्तोषतप:स्वाध्यायेश्वरप्रणिधानानि नियमा: | योगसूत्र २.३२) शौच : शौच म्हणजे शुद्धी होय. ही…
शरीरावर झालेली जखम भरून येण्यासाठी औषधियुक्त मलम, चूर्ण किंवा द्रावण (solution) वापरून जखमेवर आच्छादन करण्याच्या प्रक्रियेला मलमपट्टी प्रक्रिया असे म्हणतात. जखमेवर मलमपट्टी केल्याने जखमेवर असणारा मृत पेशींचा स्तर काढून जखम…
परदेशी भांडवली बाजारात गुंतवणुकीसाठी भारतीय रुपयांत लागू केलेल्या रोख्यांना मसाला रोखे असे म्हणतात. परकीय बाजारातील परकीय चलनाची जोखीम दूर करण्यासाठी भारतीय संस्थांद्वारे मसाला रोखे लागू केले जातात. हे रोखे परदेशात…
सामाजिक शास्त्रांचे अध्ययन, अध्यापन आणि संशोधन करणारी एक ख्यातनाम शैक्षणिक संस्था. लंडन स्कूल ऑफ इकॉनॉमिक्स अँड पोलिटिकल सायन्स अर्थात ‘एलएसई’ या नावाने ती परिचित आहे. या संस्थेची स्थापना इ. स.…
भारतातील एक आदिवासी जमात. आंध्र प्रदेश आणि ओडिशा या दोन राज्यांच्या सीमेवर या जमातीचे वास्तव्य आढळून येते. आंध्र प्रदेशातील विशाखापट्टणम जिल्ह्यातील मनचिंगपूट मंडल या जंगलात; बोंडो पर्वतीय भागातील चित्रकोंडा, खैरापुट,…
सूत्रकृमी (Nematoda) संघातील ऱ्हाब्डायटीडी (Rhabditidae) या कुलात सीनोऱ्हाब्डायटीस एलीगन्स या कृमीचा समावेश होतो. विशेषेकरून जीववैज्ञानिक संशोधनामध्ये प्रातिनिधिक सजीव म्हणून या कृमीचा उपयोग केला जातो. फ्रान्सिस क्रिक (Francis Crick) या वैज्ञानिकाच्या…
भारतातील एक आदिवासी जमात. एकोणिसाव्या आणि विसाव्या शतकांत झाखरिंग जमातीचे लोक तिबेटमधून स्थलांतर करून भारताच्या ईशान्येकडील अरुणाचल प्रदेशात स्थलांतरित झाले. ही जमात अरुणाचल प्रदेशाच्या उत्तरेकडील डोंगराळ भागात, मुख्यत्वे अंजाव जिल्ह्यातील…
प्राणायाम हा हठयोग व पातंजल (अष्टांग) योगाचा एक प्रमुख भाग आहे. आसनांच्या दीर्घ अभ्यासामुळे प्राणायामासाठी आवश्यक असणाऱ्या गोष्टींची, उदा., शारीरिक व मानसिक स्थैर्य, स्वास्थ्य, पद्मासन किंवा तत्सम ध्यानोपयोगी आसनांत बराच वेळ…
सर्व दर्शनांमध्ये ‘कार्य-कारण संबंध’ हा महत्त्वपूर्ण विषय चर्चिला गेला आहे. संस्कृत भाषेमध्ये कार्य शब्दाचा अर्थ — ‘जे उत्पन्न होते ते कार्य’ असा होय आणि त्यासाठी आवश्यक असणारे सर्व घटक म्हणजे…
केंद्र व राज्य सरकार, तसेच स्थानिक स्वराज्य संस्थांत वित्तीय समतोल ठेवणारी एक व्यवस्था. भारतीय संविधानात १९९३ मध्ये ७३ व ७४ या दोन कलमांत महत्त्वाच्या सुधारणा करण्यात आल्या. त्यानुसार अनुक्रमे ग्रामीण…
आसनांची निवड आणि त्यांचा शरीर व मनावरील परिणाम या गोष्टी परस्परांशी निगडित आहेत. साधक आसने दोन प्रकारे करू शकतो – (१) अतिशय प्रयत्नपूर्वक, जोर लावून, खेचून, ताणून, शक्ती खर्च करून…
आसन या संज्ञेची व्युत्पत्ती ‘आस्’ या संस्कृत धातूपासून झाली असून या धातूचा अर्थ ‘बसणे’ असा आहे. त्यापासून आसन म्हणजे ‘बसण्याची क्रिया’ हे एक नाम तयार झाले आहे. याशिवाय बसण्याची वस्तू…
बेशुद्धावस्था ही एक अशी अवस्था आहे, ज्यामध्ये व्यक्ती स्वतःविषयी व आजूबाजूच्या वातावरणाविषयी जागरूक नसतो, तसेच कोणत्याही क्रियाकलापांना प्रतिसाद देत नसतो. मेंदूवर आघात होणे किंवा मुका मार लागणे, मेंदूमध्ये गाठ तयार…