जलप्रवाह आपल्या पात्राचा तळ ज्या निम्‍नतम पातळीपर्यंत झिजवू शकतो, ती पातळी म्हणजे आधारतल. जलप्रवाह समुद्राला मिळत असेल, तर ही पातळी समुद्रसपाटीइतकी असते. आधारतल गाठण्यासाठी लागणारा कालावधी प्रावाहाच्या क्षरणक्रियेच्या प्रमाणावर व…
हॅल्डन केफ्फर हार्टलिन : ( २२ डिसेंबर १९०३ – १७ मार्च १९८३ ) हॅल्डन केफ्फर हार्टलिन यांचा जन्म ब्लूम्सबर्ग, पेन्सिलव्हानिया येथे झाला. त्यांचे माता-पिता व्यवसायाने शिक्षक होते. लहान असल्यापासूनच हॅल्डनवर …
बेलमन, रिचर्ड : (१६ ऑगस्ट, १९२० ते १९ मार्च, १९८४) रिचर्ड बेलमन यांचा जन्म न्यूयॉर्क शहरात झाला. त्यांनी ब्रूक्लीन महाविद्यालयातून गणितात बीए आणि प्रिन्स्टन विद्यापीठातून ‘On the Boundedness of Solutions of…
पोलोनियम हे आधुनिक आवर्तसारणीमधील गट ६ अ मधील मूलद्रव्य आहे. या मूलद्रव्याची रासायनिक संज्ञा Po अशी असून अणुक्रमांक ८४ आणि अणुभारांक २१० इतका आहे. याचे इलेक्ट्रॉन संरूपण २, ८, १८,…
बेज, थॉमस : ( दिनांक अज्ञात १७०१ ते १७ एप्रिल, १७६१) थॉमस बेज यांचा जन्म बहुधा इंग्लंडच्या हर्टफोरशायर भागात झाला. बेज यांनी तर्कशास्त्र आणि धर्मशास्त्र शिकण्यासाठी एडिंबरो विद्यापीठात प्रवेश घेतला.…
बासु, देबब्रत : ( ५ जुलै, १९२४ ते २४ मार्च, २००१ ) फाळणी आधीच्या भारतातील बंगालस्थित डाक्कामध्ये (आताच्या बांग्लादेशातील ढाकामध्ये) देबब्रत बासु जन्मले. त्यांचे वडील एन. एम. बासु, हे प्रथितयश…
बॅकेलीअर, लुईस : (११ मार्च, १८७० ते १८ एप्रिल, १९४६) फ्रान्सच्या ल हाव्र (Le Havre) शहरात बॅकेलीअर यांचा जन्म झाला. बॅकेलीअर यांचे पदवीपूर्व शिक्षण (बॅकॅल्युरेट) केनमधून (Caen) पूर्ण झाले. त्याच…
प्राचीन बॅबिलोनियातील एक प्रमुख देव. तो जलदेव एन्की (इआ) व डॅमकिना (दमकिना) यांचा मुलगा होय. मार्डुक हा सूर्याशी संबंधित देव म्हणून ओळखला जातो. तो पहिल्या राजवंशाच्या काळात बॅबिलनचा नगरदेव होता.…
भूगोलाभ. 'पृथ्वीसारखी आकृती असलेलाʼ असा या शब्दाचा अर्थ आहे. मूळ ग्रीक 'Geoʼ (पृथ्वी) व 'Oidisʼ (त्यासारखा) या शब्दांवरून 'जिऑइडʼ ही संज्ञा प्रचारात आली. पृथ्वीची आकृती कशी आहे, ते सांगण्यासाठी तिचा…
डोमकावळ्याचा समावेश पक्षिवर्गाच्या पॅसेरिफॉर्मिस (Passeriformes) गणाच्या कोर्व्हिडी (Corvidae) कुलामध्ये होतो. त्याचा आढळ संपूर्ण भारतीय उपखंडात असून तो भारत, श्रीलंका, नेपाळ व बांग्लादेश या ठिकाणी आढळतो. हिमालयात तो समुद्रसपाटीपासून ३,९६५ किमी.…
ग्राम, हॅन्स क्रिस्चिअन जोचिम : ( १३ सप्टेंबर, १८५३ ते १४ नोव्हेंबर, १९३८) ग्राम यांचा जन्म कोपनहेगन, डेन्मार्क येथे झाला. सुरुवातीला ग्राम यांनी नैसर्गिक विज्ञान या विषयात अभ्यास केला. कोपेनहेगनच्या…
गुस्ताव्ह, नोस्साल : (४ जुलै १९३१ - ) ऑस्ट्रियातील बड आसची (Bad Ischl) येथे गुस्ताव्ह नोस्साल यांचा जन्म झाला. ज्यूंचा छळवाद आणि जर्मनीचे ऑस्ट्रियावरचे वाढते वर्चस्व यामुळे नोझल कुटूंबिय ऑस्ट्रेलियात…
प्रागैतिहासिक मानवाने रेखाटलेल्या चित्रांकृतींसाठी प्रसिद्ध असलेली स्पेनमधील एक गुहास्थळ. ते उत्तर स्पेनमधील कँटेब्रीअन प्रदेशात सँटिलाना दे मार येथे आहे. ही गुफा ३०० मीटर लांब आणि सुमारे ७ फुट उंच आहे.…
गास, साउल : (२८ फेब्रुवारी, १९२६ ते १७ मार्च, २०१३) साउल गास यांचा जन्म अमेरिकेत मॅसेच्युसेटस येथील चेल्सी येथे झाला. त्यांचे शालेय शिक्षण बोस्टन येथे झाले. ते तीन वर्षे लष्करात कार्यरत…
डीमॉक्रिटस : (इ.स.पू. ४६०—इ.स.पू. ३७०). प्राचीन ग्रीक तत्त्वज्ञ आणि ग्रीक अणुवादाचा संस्थापक व प्रवर्तक. त्याने आपल्या काळात मांडलेले सिद्धांत हे आपल्या आधुनिक काळातील भौतिकशास्त्रीय सिद्धांतांच्या जवळपास जाणारे आहेत. जरी डीमॉक्रिटसचा…