एखादी व्यक्ती जर मृत्युपत्र न करता मृत्यू पावली, तर व्यक्तिगत धार्मिक कायद्यानुसार वारसाहक्काने त्याच्या वारसांना मालमत्तेवर हक्क सांगता येतो. बरेचदा मृत व्यक्तीच्या मालमत्तेवर वारसांना त्यांची नावे लावायची असतील वा ते…
मिश्र, वीरेंद्रनाथ : (१७ ऑगस्ट १९३५ — ३१ ऑक्टोबर २०१५). प्रसिद्ध भारतीय पुरातत्त्वज्ञ. त्यांचा जन्म उत्तर प्रदेशातील फरुकाबाद जिल्ह्यातील खंडौली या छोट्या गावात झाला. कानपूरमधून इतिहास विषयात बी. ए. ची…
रणभूमी पुरातत्त्व हा संघर्षाचे पुरातत्त्व या शाखेचा एक भाग आहे. विसाव्या शतकातील प्रमुख आणि निर्णायक लढायांच्या इतिहासाकडे (पहिले व दुसरे महायुद्ध) पुरातत्त्वीय पद्धतीने पाहण्याच्या संकल्पनेतून या शाखेची सुरुवात झाली; तथापि…
वंशसंघर्षाचे पुरातत्त्व ही संघर्षाचे पुरातत्त्व या शाखेची उपशाखा आहे. जमिनीवरील मालकी हक्कांसाठी, नैसर्गिक साधनांच्या उपभोगासाठी आणि इतर अनेक कारणांसाठी लोकसमूह, वांशिक गट अथवा विविध वंशांमध्ये स्पर्धा आणि संघर्ष होतात. प्रागैतिहासिक…
ऐतिहासिक पुरातत्त्वाची एक उपशाखा. इतिहासातील विविध संघर्षांकडे पुरातत्त्वीय दृष्टीकोनातून पाहण्याच्या संकल्पनेतून विसाव्या शतकाच्या अखेरीस ही शाखा उदयास आली. प्रायमेट गणातील इतर अनेक प्राण्यांप्रमाणे मानवांमध्येही निरनिराळ्या कारणांसाठी परस्परांमध्ये स्पर्धा, संघर्ष आणि…
विद्युत शक्तीवर चालणाऱ्या वाहनांचे प्रामुख्याने विद्युत वाहन आणि संकरित (hybrid) विद्युत वाहन असे दोन प्रकार आहेत. अ) विद्युत वाहन : पार्श्वभूमी : टॉमस डाव्हेनपोअर्ट (Thomas Davenport) यांनी १८३४ मध्ये बॅटरीवर…
संगणकाला कॅथोड किरण दोलनदर्शक जोडला असता विद्युत प्रवाहाचे तरंग विरूपित झालेले दिसतात. संगणक बंद करून विद्युत प्रवाहाचे तरंग तपासले असता ते शुध्द कंपस्वरूप (Pure sinusoidal) असे निदर्शनास येतात. संगणक हे…
शक्तिगुणक मापक हे उपकरण एककला (Single phase) आणि त्रिकला (Three phase) प्रत्यावर्ती धारा विद्युत मंडलातील शक्तिगुणकाचे मापन करण्यासाठी वापरले जाते. गतिजमापी प्रकारचा शक्तिगुणक मापक हा खालील दोन प्रकारांमध्ये विभागला जातो…
एककला प्रत्यावर्ती धारा विद्युत मंडलामधील शक्ती (P) खालील पद्धतीने दर्शविली जाते : शक्ती (P)= V I cos Ø येथे V = विद्युत दाब, I = विद्युत प्रवाह आणि cos Ø…
हॉब्ज, टॉमस : (५ एप्रिल १५८८—४ डिसेंबर १६७९). ब्रिटिश राजकीय विचारवंत व तत्त्वज्ञ. त्यांचा जन्म वेस्ट पोर्ट (इंग्लंड) येथे एका धार्मिक, मध्यमवर्गीय कुटुंबात झाला. त्यांचे वडील वेस्ट पोर्ट व चार्लटन येथे…
महाराष्ट्रातील रत्नागिरी जिल्ह्यातील एक गिरिदुर्ग. मंडणगड या तालुक्याच्या गावातून चार किमी. अंतरावर असलेल्या या किल्ल्यावर माथ्यापर्यंत जाता येते. या किल्ल्याची उंची पायथ्याच्या मंडणगड गावापासून ३०० मी. आहे. माथ्यावर पूर्ण सपाटी…
ताडोबा-अंधारी अभयारण्य हे महाराष्ट्रातील चंद्रपूर जिल्ह्यात आहे. ताडोबा व्याघ्र प्रकल्प आणि अंधारी अभयारण्य व या दोहोंमधील कोळसा आणि मोहर्ली वन विभाग अशा तीन विभागांचे एकत्र ताडोबा-अंधारी राखीव वन क्षेत्र बनले…
क्रियाशील गट ही कार्बनी रसायनशास्त्रातील एक मूलभूत संकल्पना आहे. लाखो कार्बनी संयुगांच्या गुणधर्मांत सुसूत्रीकरण आणण्यासाठी या संकल्पनेचा उपयोग होतो. किंबहुना कार्बनी रसायनशास्त्र हे क्रियाशील गटांचे रसायनशास्त्र आहे असे म्हणता येते.…
वाहनाच्या एंजिनात किंवा कारखान्यातील यंत्रात वापरले जाणारे वंगण तेल हे घर्षणामुळे निर्माण होणाऱ्या उष्णतेने तसेच पाणी, धूळ, वंगण तेलाच्या विघटनाने तयार झालेल्या मळीने निकामी होते. त्यात मिसळलेली विविध कार्यांशी निगडित…
कर्नाळा पक्षी अभयारण्य हे महाराष्ट्रातील रायगड जिल्ह्यातील पनवेल तालुक्यात आहे. याचे भौगोलिक स्थान १८० ५४' ३१" उत्तर व ७३० ६' ९" पूर्व या अक्षांश रेखांशावर असून हे माथेरान व कर्जत…