बॉम्बे टेक्स्टाईल रिसर्च अँसोसिएशन (बिट्रा) : (स्थापना – १९५४) बॉम्बे टेक्सटाईल रिसर्च असोसिएशन बिट्रा या संक्षिप्त नावाने ओळखली जाते. सोसायटी नोंदणी कायदा १८६० अन्वये ह्या संस्थेची १९५४ साली नोंदणी झाली. त्यावेळी…
सेंट्रल इन्स्टिट्यूट फॉर रिसर्च ऑन कॉटन टेक्नॉलॉजी (सिर्कोट) (स्थापना – १९२४) इंडियन सेंट्रल कॉटन कमिटी या संस्थेने टेक्नॉलॉजीकल लॅबोरेटरी या छोट्या संशोधन संस्थेची स्थापना केली. १९६६ मध्ये ‘इंडियन सेंट्रल कॉटन कमिटी’…
कर्णिक, मधु मंगेश : ( २८ एप्रिल १९३१). प्रसिद्ध मराठी साहित्यिक. पद्मश्री पुरस्काराने सन्मानित झालेल्या कर्णिकांनी गेल्या सहा-सात दशकात सातत्यपूर्ण लेखन करून साठोत्तरी कालखंडात स्वतःचे आगळे वेगळे स्थान निर्माण केले…
औद्योगिक पुरातत्त्व ही विसाव्या शतकाच्या मध्यावर उदयाला आलेली पुरातत्त्वविद्येची एक महत्त्वाची उपशाखा आहे. या उपशाखेचा मुख्य उद्देश मानवी इतिहासातील औद्योगिक कालखंडाचा पुरातत्त्वीय दृष्टीकोनातून अभ्यास करणे हा आहे. औद्योगिक पुरातत्त्वात अठराव्या…
विश्वासराव पेशवे : (२२ जुलै १७४२ – १४ जानेवारी १७६१). मराठा साम्राज्यातील सेनानी. बाळाजी बाजीराव उर्फ नानासाहेब पेशवे आणि गोपिकाबाई यांचा मुलगा. त्यांचा जन्म पुणे येथे शनिवारवाड्यात झाला. त्यांची मुंज…
फडके, नारायण सीताराम : (४ ऑगस्ट १८९४–२२ ऑक्टोबर १९७८). युगप्रवर्तक मराठी कादंबरीकार, कथाकार, मराठी लघुनिबंधाचे आद्य प्रवर्तक आणि साहित्यसमीक्षक. जन्म नगर जिल्ह्यातील कर्जतचा. त्यांचे वडील सीताराम म. फडके हे वेदान्ती…
फ्रान्समधील एक औद्योगिक शहर व ओव्हर्न-ऱ्होन-आल्प्स प्रदेशातील ल्वार विभागाचे मुख्य ठिकाण. लोकसंख्या १,७२,०२३ (२०१३), उपनगरांसह ५,०८,००० (२०११). फ्रान्सच्या आग्नेय भागात मासीफ सेंट्रल या उच्चभूमी प्रदेशाच्या ईशान्य सीमेवर लीआँ शहराच्या नैर्ऋत्येस…
गडकरी, राम गणेश : (२६ मे १८८५–२३ जानेवारी १९१९). एक श्रेष्ठ मराठी नाटककार, विनोदकार आणि कवी. कवितालेखन ‘गोविंदग्रज’ ह्या नावाने. विनोद लेखन ‘बाळकराम’ ह्या नावाने. जन्म गुजरात राज्यातील नवसारी येथे.…
आग्नेय आशियातील एक प्रमुख, तर म्यानमार (बह्मदेश) मधील सर्वांत लांब व इरावतीनंतरची दुसऱ्या क्रमांकाची महत्त्वपूर्ण नदी. एकूण लांबी सुमारे २,४०० किमी. सॅल्वीनला चीनमध्ये न्यू चिआंग किंवा न्यू जिआंग म्हणतात. तसेच…
पांढऱ्या बिडात निकेल व क्रोमियम मिसळून तयार होणाऱ्या मिश्रधातूंचा हा एक समूह आहे. नाय-हार्ड हे त्याचे व्यापारी नाव आहे. याच्या अंतर्गत रचनेत मुक्त स्वरूपातला कार्बन नसतो. सर्व कार्बन जखडलेल्या स्वरूपात…
जगभरात इतर वसाहतींच्या राज्यात ज्याप्रमाणे पाश्चात्य वास्तुकलेचा तसंच प्रादेशिक आणि देशीय वास्तुकलेचा परिणाम झाला तसाच तो भारतीय बंगल्याच्या वास्तुकलेवरही झाला. १९२० ते १९३० च्या सुमारास शहराच्या बाह्यभागाच्या विस्तारास सुरुवात झाली.…
पदय्या, कटरागड्डा : (२० मे १९४३). श्रेष्ठ भारतीय पुरातत्त्वज्ञ. प्रागैतिहासिक काळासंबंधी मोलाचे संशोधन करून पुरातत्त्वातील तत्त्वज्ञानात त्यांनी मूलगामी भर टाकली. त्यांचा जन्म आंध्र प्रदेशातील पामुलपाडू या छोट्या गावात झाला. आंध्र…
उत्तर प्रदेशातील सिद्धार्थ नगर जिल्ह्यातील प्रसिद्ध प्राचीन स्थळ. इ. स. १८९८ मध्ये विल्यम पेपे या इंग्रज जमीनदाराने येथील आपल्या जमिनीत असलेल्या मोठ्या टेकाडाचे उत्खनन केले. त्यावरील झाडे झुडपे दूर केल्यावर…
लठ्ठे, आण्णासाहेब बाबाजी : (९ डिसेंबर १८७८ — १६ मे १९५०). कोल्हापूर संस्थानचे दिवाण व मुंबई इलाख्याचे पहिले अर्थमंत्री. त्यांचा जन्म बाबाजी नरहर लठ्ठे व आदुबाई लठ्ठे या दांपत्यापोटी कुरुंदवाड…
खारवेल : (इ. स. पू. सु. पहिले शतक). प्राचीन कलिंगदेशाचा चेदिवंशातील चक्रवर्ती राजा. सम्राट अशोकाच्या कारकिर्दीत कलिंगदेश मौर्य साम्राज्यात समाविष्ट झाला होता, पण पुढे अशोकाचे वंशज दुर्बल झाल्यामुळे तो त्यांच्या अंमलाखाली फार काळ…