घरे (निवारा) (House, Shelter)

घरे (निवारा) (House, Shelter) निवारा ही मानवाची मूलभूत गरज आहे. आदिम काळापासून मानवाने आपल्या निवाऱ्याची गरज विविध स्वरूपात भागवली आहे. ज्या काळात मानवाकडे घर बांधण्याची कला अवगत नव्हती, त्या काळात…

अब्जांश तंत्रज्ञान : हवा प्रदूषण – नियंत्रण व प्रतिबंध (Nanotechnology for air pollution control)

पृथ्वीच्या सभोवताली असणाऱ्या वातावरणामध्ये नायट्रोजन (N) ७८.०८%, ऑक्सिजन (O) २०.०९% हे प्रमुख घटक असून ऑरगॉन (Ar) ०.९३% आणि कार्बन डायऑक्साईड (CO2) ०.०३३% या वायूंचे प्रमाण तुलनेने कमी असते. तसेच निऑन…

घरांचे प्रकार – भाग १ (Types of Houses)

घरांचे प्रकार - भाग १  : बांधकामाच्या मजबूतपणावर आणि स्वरूपावर आधारित घरांचे असे वर्गीकरण करता येईल. हे वर्गीकरण साधारणपणे घरांचा टिकाऊपणा, घरबांधणीसाठी वापरलेली साधनसामग्री आणि तंत्रज्ञान यावर अवलंबून आहे. भारतात…

अमेरिकन सोसायटी  फॉर टेस्टिंग अँड मटेरियल्स इंटरनॅशनल (ए.एस.टी.एम इंटरनॅशनल ), (American Society for Testing and Materials, International)

अमेरिकन सोसायटी  फॉर टेस्टिंग अँड मटेरियल्स इंटरनॅशनल (ए.एस.टी.एम इंटरनॅशनल ), (स्थापना:  १८९८)   अमेरिकन सोसायटी  फॉर टेस्टिंग अँड मटेरियल्स, इंटरनॅशनल (ASTM) ही जागतिक पातळीवरची प्रमाणक संस्था असून तिची स्थापना अमेरिकेत…

वूल रिसर्च असोसिएशन ( Wool Research Association – WRA)

वूल रिसर्च असोसिएशन (स्थापना – १९६३) लोकरीवर संशोधन करणारी वूल रिसर्च असोसिएशन ही संस्था ठाणे, महाराष्ट्र येथे आहे. लोकर गिरणी मालकांच्या इंडियन वूलन मिल फेडरेशनद्वारा या संशोधन संस्थेची स्थापना करण्यात आली…

भिसे, शंकर आबाजी (Bhisey, Shankar Abaji)

भिसे, शंकर आबाजी (२९ एप्रिल, १८६७ – ७ एप्रिल, १९३५) भारतीय शास्त्रज्ञ शंकर आबाजी भिसे यांचा जन्म मुंबई येथे झाला. त्यांचे प्राथमिक शिक्षण जगन्नाथ शंकर शेठ  हायस्कूल, मुंबई येथे झाले.…

बेकलँड, लिओ हेंड्रिक (Baekeland, Leo Hendrik)

बेकलँड, लिओ हेंड्रिक (१४ नोव्हेंबर, १८६३ – २३ फेब्रुवारी, १९४४) मुळचे बेल्जियन असलेल्या परंतु अमेरिकन नागरिकत्व स्वीकारलेल्या लिओ हेन्ड्रिक बेकलँड यांचा जन्म बेल्जियममधील घेण्ट येथे झाला. त्यांचे रसायनशास्त्रातील पदवीचे शिक्षण…

अब्जांश तंत्रज्ञान : डास निर्मूलन (Nanotechnology for mosquito control)

डास हा एक परोपजीवी कीटक असून मानवी आरोग्याच्या दृष्टीने हा कीटक खूपच उपद्रवी आहे. त्यामुळे त्यांचे निर्मूलन करणे गरजेचे ठरते. यासाठी डासांच्या वास्तव्याच्या ठिकाणी रासायनिक कीटकनाशकांची पावडर टाकणे, त्यांचे द्रवरूप…

प्लाझ्मॉनिक अब्जांश कण (Plasmonic nanoparticles)

पदार्थांच्या विद्युत् वाहकतेनुसार त्यांचे विद्युत् वाहक, अर्धवाहक व विद्युत् रोधक असे तीन मुख्य प्रकार पडतात. यामधील अर्धसंवाहक आणि विद्युत् रोधक पदार्थांचे आकारमान जर विशिष्ट अब्जांश मीटरच्या आत असेल तर अशा…

टुर्मलीन / तोरमल्ली (Tourmaline)

टुर्मलीन म्हणजेच तोरमल्ली हे नाव सिंहली (तमिळ) शब्दकोशानुसार ‘ थोरामल्ली ’ (तारा-मोली) या शब्दावरून आले आहे. टुर्मलीनचे स्फटिक सामान्यतः ३, ६ किंवा ९ बाजू असलेले; कधीकधी गोलाई आलेले किंवा लांब…

ॲलरिक, पहिला (Alaric I)

ॲलरिक, पहिला : (३७० — ४१०). व्हिसिगॉथ टोळीचा राजा. रोमन सम्राट पहिला थीओडोशियस याच्या पदरी असणाऱ्या व्हिसिगॉथ पलटणीचा हा प्रथम प्रमुख सेनापती होता. थीओडोशियसच्या मृत्यूनंतर व्हिसिगॉथांनी बंड पुकारले आणि ॲलरिक ह्यास…

अब्राहम लिंकन (Abraham Lincoln)

लिंकन, अब्राहम :  (१२ फेब्रुवारी १८०९ — १५ एप्रिल १८६५). अमेरिकेच्या संयुक्त संस्थानांचे सोळावे राष्ट्राध्यक्ष. जन्म एका गरीब शेतकऱ्याच्या कुटुंबात हॉजनव्हिल (केंटकी) येथे. वडील टॉमस व आई नान्सी हॅन्क्‍स. हे…

भूवैज्ञानिकीय आश्चर्य : सेंद्रा ग्रॅनाइट (Geological Marvels : Sendra Granite)

पाली ( राजस्थान ) जिल्ह्यातील सेन्द्रा ग्रॅनाइट हे निसर्गाच्या शिल्पकारीचे उत्तम, पण दुर्मिळ असे उदाहरण आहे. भूपृष्ठावर उघड्या असलेल्या पातालीय ग्रॅनाइट खडकांवर कोट्यवधी वर्षांपासून ऊन, वारा, पाणी ह्या भूशास्त्रीय कारकांनी…

ॲरेमियन (Aremiyan)

ॲरेमियन : इ. स. पू. ११–१० व्या शतकांत सिरियाच्या उत्तरेकडील अरॅम भागात राहणारे सेमिटिक लोक. त्यांची माहिती ॲरेमाइक कोरीव लेख, ॲसिरियन लेख व जुना करार यांतील उल्लेखांवरून मिळते. तथापि त्यांचा…

मार्की द लाफाएत (Marquis de Lafayette)

लाफाएत, मार्की द : (६ सप्टेंबर १७५७ — २० मे १८३४). फ्रेंच सेनानी, मुत्सद्दी आणि राजकीय नेता. त्याचे पूर्ण नाव मारी झोझेफ पॉल इव्ह रॉक झिल्बर द्यू मॉत्ये मार्की द…